Каунас
Каунас (Литва хэл: Kaunas, латви хэл: Kauņa, пол. Kowno, Орос: Каунас) нь Литвын хоёр дахь том хот бөгөөд Зөвлөлт Холбоот Улсад нэгдэхийн өмнө Литвын нийслэл байв. Хүн ам нь 2005 оны байдлаар 361,300 орчим. Литвын нутгийн төв хэсэгт орших бөгөөд Немунас, Нерис голуудын цутгалд байх хотын төв хэсэг нь түүхэн барилгууд элбэгтэйгээрээ алдартай. Варшаваас Рига, Таллиннаар дамжин Хельсинки хүрэх "Via Baltica" хурдны зам тус хотоор дайрч өнгөрнө.
Каунас | |
|---|---|
Каунасын хуучин хот Каунасын цайз Перкунасын байшин Каунасын хотын танхим Гэгээн Францис Ксавьерийн сүм Каунасын усан сан Пажаислисийн хийд | |
 Далбаа  Сүлд | |
 Каунасын интерактив газрын зураг | |
  Каунас Литва дахь байршил  Каунас Балт дахь байршил  Каунас Европ дахь байршил | |
| Улс |  Литва |
| Хошуу | Каунас хошуу |
| Хотын захиргаа | Каунас хотын захиргаа |
| Анх дурдагдсан | 1361 |
| Хотын эрх олгогдсон | 1408 |
| Засаг захиргаа | |
| • Төрөл | Хотын дарга–зөвлөлийн засгийн газар |
| • Хотын дарга | Висвалдас Матийошайтис (2015-)[5] |
| Газар нутаг | |
| • Хот | 157 км2 (61 миль2) |
| • Хотын нутаг | 1,653 км2 (638 миль2) |
| • Бөөгнөрөл | 8,086 км2 (3,122 миль2) |
| Өндөр | 48 м (157 фут) |
| Хүн ам (2023) | |
| • Хот | 304,459[4] |
| • Нягтрал | 1,903/км2 (4,930/миль2) |
| • Хотын нутаг | 393,397[8] |
| • Нягтрал | 230/км2 (600/миль2) |
| • Бөөгнөрөл | 623,262[6][7] |
| • Нягтрал | 77/км2 (200/миль2) |
| ДНБ | |
| • Нмйи | €10.2 тэрбум (2021) |
| Цагийн бүс | UTC+2 (ДЕЦ) |
| • Зун (ЗЦ) | UTC+3 (ДЕЗЦ) |
| Шуудангийн код | 44xxx – 52xxx |
| Бүсийн дугаар | (+370) 37 |
| Хотын төсөв | €482 сая[10] |
| Уур амьсгал | Dfb |
| Вэб сайт | www.kaunas.lt |
| Албан нэр | Модернист Каунас: Өөдрөг үзлийн архитектур, 1919-1939 |
| Төрөл | Соёлын |
| Шалгуур | iv |
| Бүртгэгдсэн | 2023 (45-р хуралдаан) |
| Эшлэл ду. | [11] |
| ЮНЕСКО-гийн бүс нутаг | Европ |
Түүх
Каунасын түүх нь 10-р зуунаас эхтэй. Хамгийн анх түүхийн дурсгалд нэр нь гарч ирсэн үе бол 1361 он юм. 13-р зуунд Тевтоны рыцариудын довтолгооноос хотоо хамгаалах зорилгоор хэрмэн хана барьсан аж. 1362 онд Тевтоны рыцариуд хотыг эзэлж, Каунас цайзыг сүйтгэсэн бөгөөд түүнийг 15-р зууны эхэнд сэргээн барьсан байна. 1408 онд Магдебургийн хуулиар тусгай эрх олгогдсоноос хойш усан боомт бүхий худалдааны төв болон цэцэглэж эхлэв. 1441 онд Ханзагийн лигт элсч, тус лигийн худалдааны төв нээгдсэн байна. 16-р зуун гэхэд Литвын Их Вант Улсын бүрэлдэхүүнд сургууль, эмнэлэг зэргээр хангагдсан амьдрахад тухтай хот болсон байлаа. 1655 онд Оросууд удаа дараа тус хотыг довтолж, 1701 онд Шведийн армид эзлэгдсэн. Мөн 1657, 1708 онд хар үхэл буюу тахал Каунасыг дайрч байснаас гадна 1731, 1732 онд хотын нэг хэсэг нь түймэрт өртөн сүйрч байжээ.
1795 онд Польш-Литвын холбооны нэг хэсэг байсан тус хотыг Оросын Хаант Улс эзэлж, Вилений губерны харьяанд оруулсан байна. 1812 онд Наполеоны цэргүүд Орост довтлох үеэрээ хотыг 2 ч удаа түйвээсэн билээ.Польш, Литвад Оросыг эсэргүүцсэн 2 удаагийн бослогын (1830-31, 1863-64) үеэр Оросууд Каунаст цэрэг оруулан бослогыг дарж байсан гэдэг. 1843 онд Каунаст төвтэй Ковно (Каунас) губерн байгуулагдсан аж. 1862 онд Орос, Германыг холбосон төмөр зам ашиглалтад ороход Каунас чухал зангилаа болсон юм. Мөн 1898 онд цахилгаан станц баригджээ.
1919 онд большевикууд Вильнюсыг эзлэхэд Литвын засгийн газар Каунаст байрлаж байв. Мөн Польшууд Вильнюсыг эрхшээлдээ оруулахад Каунасыг түр нийслэлээ болгосон бөгөөд энэ нь 1939 онд Литва улс ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд орох хүртэл үргэлжилсэн байна.
Дэлхийн 2 дайны хооронд Каунас хот нь Литвын хамгийн том хот, аж үйлдвэрийн төв нь болжээ. Балтын орнууд ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд ороод удалгүй Нацист Германд эзлэгдэж, хот ихээхэн сүйтгэгдсэн. 1991 онд ЗХУ задрахад Литва улс тусгаар тогтнолоо олон, Каунас нь тус улсын бүрэлдэхүүнд оржээ.
Хүн ам
| Он | Хүн ам |
|---|---|
| 1796 | 8,500 |
| 1813 | 3,000 |
| 1825 | 5,000 |
| 1840 | 8,500 |
| 1860 | 23,300 |
| 1897 | 71,000 |
| 1923 | 92,000 |
| 1940 | 154,000 |
| 1959 | 214,000 |
| 1966 | 275,000 |
| 1989 | 418,087 |
| 2001 | 378,943 |
| 2004 | 366,652 |
| 2005 | 361,274 |
Өдгөө Каунасын оршин суугчдын ихэнх нь литвачууд боловч 19-р зуунд тэд дөнгөж 6.6%-г эзэлдэг байв[12]
Уур амьсгал
| Каунас | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Уур амьсгалын диаграмм | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Каунас
Эх сурвалж: wetterkontor.de | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ах дүү хотууд
Цахим холбоос
Commons: Каунас – Викимедиа дуу дүрсний сан | Wiktionary: Каунас – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |