ကာလဝမ်းရောဂါကာကွယ်ဆေး

ကာလဝမ်းရောဂါကာကွယ်ဆေး (အင်္ဂလိပ်: Cholera vaccine)သည် ကာလဝမ်းရောဂါကို ကာကွယ်ရာတွင် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော ကာကွယ်ဆေးတစ်မျိုးဖြစ်သည်။^[၁] ပထမ(၆)လအတွင်းတွင် (၈၅)ရာခိုင်နှုန်းခန့် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိပြီး ပထမတစ်နှစ်တွင် (၅၀-၆၀)ရာခိုင်နှုန်းခန့် ကာကွယ်မှုပေးနိုင်သည်။^{[၁][၂][၃]} (၂) နှစ်နောက်ပိုင်းတွင် အကျိုးသက်ရောက်မှုမှာ (၅၀)ရာခိုင်နှုန်းအောက်သို့ ကျဆင်းသွားသည်။ လူထုတစ်ရပ်အတွင်းရှိ သိသာထင်ရှားသော လူဦးရေပမာဏကို ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးပြီး အုပ်စုလိုက်ခုခံအားရရှိခြင်း(herd immunity)ဖြင့်လည်း ၎င်းလူထုအတွင်းရှိ ကာကွယ်ဆေးမထိုးရသေးသောလူများကိုပါ ကာကွယ်နိုင်သည်။ ကာလဝမ်းရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေရှိသူများတွင် ဤကာကွယ်ဆေးကို အခြားဆောင်ရွက်မှုများနှင့်ပေါင်းစပ်၍ အသုံးပြုသင့်ကြောင်း ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့မှ အကြံပြုထားသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ဤကာကွယ်ဆေးကို သောက်ဆေးအနေဖြင့် (၂)ကြိမ် သို့မဟုတ် (၃)ကြိမ်သောက်သုံးရန် အကြံပြုထားသည်။^[၁] ထိုးဆေးအနေဖြင့် အချို့နိုင်ငံများတွင်သာ ရရှိနိုင်သည်။^[၂][၁]

သောက်ဆေး(၂)မျိုးရှိပြီး (၂)မျိုးလုံးမှာ ယေဘုယျအားဖြင့် စိတ်ချရသည်။ ဗိုက်အနည်းငယ်နာခြင်း သို့မဟုတ် ဝမ်းလျှောခြင်းတို့ဖြစ်တတ်သည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေသူများနှင့် ကိုယ်ခံအားကျဆင်းနေသူများတွင် စိတ်ချစွာ သုံးစွဲနိုင်သည်။ ဤကာကွယ်ဆေးကို နိုင်ငံပေါင်း(၆၀)ကျော်တွင် အသုံးပြုရန် လိုင်စင်တင်ထားပြီးဖြစ်သည်။ ကာလဝမ်းရောဂါအဖြစ်များသောနိုင်ငံများတွင် ဤကာကွယ်ဆေးကို အသုံးပြုခြင်းသည် ကုန်ကျမှုနည်းပြီး အကျိုးသက်ရောက်မှုအများအပြားရှိသည်။^[၁]

ကာလဝမ်းရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်သည့် ပထမဆုံးဆေးကို (၁၈၀ဝ) ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းဆေးမှာ ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် ပြုလုပ်သော ကာကွယ်ဆေးများထဲတွင် ပထမဆုံးကျယ်ပြန့်စွာသုံးခဲ့သော ကာကွယ်ဆေးဖြစ်သည်။^[၄] သောက်ဆေးအနေဖြင့် (၁၉၉၀) နှစ်ပိုင်းတွင် ပထမဆုံးစတင်အသုံးပြုခဲ့သည်။^[၁] ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့မှ သတ်မှတ်ထားသည့် အခြေခံကျန်းမာရေးစနစ်အတွက် အဓိကလိုအပ်သောဆေးများထဲတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။^[၅] ကာလဝမ်းရောဂါကို ကာကွယ်ရန် (ဝ.၁-၄.ဝ) ဒေါ်လာခန့် ကုန်ကျသည်။^[၆]