တူနီးရှား လူထုအုံကြွမှု

တူနီးရှား လူထုအုံကြွမှုသည် ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှစ၍ တူနီးရှားနိုင်ငံတလွှား ဖြစ်ပွားသည့် ဆန္ဒပြမှုများဖြစ်သည်။ တူနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကိုယ်စားပြုပန်းမှာ စံပယ်ပန်း ဖြစ်သောကြောင့် စံပယ်ဖြူ တော်လှန်ရေးဟုလည်း အမည်တွင်သည်။ အလုပ်လက်မဲ့မှု၊ ကုန်ဈေးနှုန်းမြင့်မားမှု၊ အဂတိလိုက်စားမှု၊ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်မရှိမှု၊ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု စသည့် အကြောင်းအရင်းများကြောင့် ဆန္ဒပြမှုများ စတင်ခဲ့သည်ဟု သတင်းများတွင် ဖော်ပြထားသည်။^[၃][၄] ဆန္ဒပြမှုများသည် နှစ်ပေါင်း ၃၀ အတွင်း အတိုင်းအတာအကြီးမားဆုံး နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေး မတည်ငြိမ်မှုကြီး တစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး^[၅][၆] ဆန္ဒပြမှုအတွင်း ဒဏ်ရာရသူ၊ သေဆုံးသူများ ရှိခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အသက် ၂၆ နှစ်အရွယ် တရားမဝင် ကုန်စိမ်းသည် မိုဟာမက် ဘိုအာဇီဇီ (Mohammed Bouazizi) မိမိကိုယ်ကို မီးရှို့ဆန္ဒပြရာမှ လူထုအုံကြွမှုများ စတင်ခဲ့သည်။^[၇] အုံကြွမှုဖြစ်ပွားပြီး ၂၈ ရက်မြောက်နေ့ ၂၀၁၁ ဇန္နဝါရီ ၁၅ ရက်နေ့တွင် သမ္မတ ဘန်အာလီ (Zine El Abidine Ben Ali) ၂၃ နှစ်ကြာ သက်တမ်း အဆုံးသတ်ကာ ရာထူးမှ ဆင်းပေးခဲ့ရသည်။ တဆက်တည်းတွင် ဘန်အာလီနှင့် မိသားစုဝင်အချို့သည် ဆော်ဒီအာရေဗျသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သွားသည်။^[၈][၉] တူနီးရှား ဆန္ဒပြမှုသည် အီဂျစ် အပါအဝင် အာဖရိက မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသများသို့ ဂရက်လှိုင်းများ ရိုက်ခတ်ခဲ့သည်။

၂၀၁၀ - ၂၀၁၁ တူနီးရှား လူထုအုံကြွမှု
နေ့ရက်	၂၀၁၀ ဒီဇင်ဘာ ၁၈ – ဖြစ်ပွားဆဲ
ထိခိုက်သူများ
သေဆုံးသူ(များ)	၂၁၉+[၂]
ဒဏ်ရာရသူ	၉၄ [၁]