میانمار
- شِمه منظور شاید اینتا بی‌بائه: برمه (گجگجی بیری).
شمالی°۲۲ / °۹۶شرقی °۲۲شمالی
میانمار یا برمه یا بیرمانی (ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်) اتا کشور هسه که آسیایِ شرقیجنوب وَر دره. اینتا کشور همساینون نوم بنگلادش، هند، چین، تایلند و لائوس هسته. اینتا کشور آندامان دریا کرانه دره.
میانمار ِجمهوریِ اتحادیه | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| ملی شعار: ندانه | |||||
| ملی سرود: تا دِنیا، دِنیائه! | |||||
 | |||||
 | |||||
| نیشتنگا | نایپیداو شرقی′۶°۹۶ شمالی′۴۵°۱۹ / ۹۶٫۱غرب ۱۹٫۷۵جنوب | ||||
| گت‌ترینشهر | یانگون (= رانگون) | ||||
| رسمی زوون | برمه‌یی | ||||
| حکومت ِنوع | جمهوری | ||||
| حاکمون نوع • رئیس‌جمهور • نخست‌وزیر | |||||
| گتی | |||||
| - | گتی | ۶۷۶٬۵۷۸کیلومتر مربع (۴۰ام) | |||
| - | ئو (٪) | ۳٬۰۶ | |||
| جمعیت | |||||
| - | سرشماری | ۵۵٬۳۹۰٬۰۰۰ (۲۴ام) | |||
| - | جمعیت انبسی | ۷۵/km۲ (۱۱۹ام) | |||
| جی‌دی‌پی | (تخمین ) | ||||
| - | مجموع | $b 53.14 | |||
| اچ‌دی‌آی | ۰٫۴۸۳ (پایین) (۱۴۹م) | ||||
| پول یکا | کیات (MMK) | ||||
| زمونی منطقه | MMT (جهونی ساعت=+۶:۳۰) | ||||
| رانندگی جهت | راست | ||||
| اینترنتی دامنه | .mm | ||||
| تلفن پیش‌شماره | +۹۵ | ||||
برمه‌یِ کشورِ گتی ۶۷۶۵۵۲ کیلومتر موربع هسه و ونه جمعیت ۵/۴۶ میلیون نفر هسه. برمه نیشتِگا نوم رانگون هسه. میانمارِ مردم برمه‌یی‌زوون ره گپ زننه و ویشتر بودایی دین ره په‌روو هسنه. ۶۸ درصد میانماریون برمه‌ای‌تبار، ۹ درصد شان، ۷ درصد کارن و بقیه دیگه اقوام جه هستنه. ۸۹ درصد بودایی، ۴ درصد مسیحی، ۴ درصد مسلمان و ۱ درصد هندو هستنه. حدود هشتاد درصد مردمون هم بخوندستن و بنویشتن ِسواد ره دارنه.
میانمار، قدیم بریتانیا کولونی بی‌یه و سال ۱۹۴۸ استقلال پیدا هاکرده. اون گادِر تاسا خله جنگون و درگیریون کشور دله پیش بمو. برمه میون سال‌های ۱۹۶۲ تا ۲۰۱۱ اتا کودتایی حکومِت دَس دَیّه اما سال ۲۰۱۲ این نظامی رژیم رسماً توم بیّه و اتا نیمه‌نظامی جایگزین بیّه که ات رشته دموکراتیک اصلاحات پیش بیارده و سال ۲۰۱۵ انتخابات بی‌یشتنه و نظامیون حکومِت جه کم-کم کناره بَییتنه.
سیاست
برمه بریتانیا کولونی بی‌یه، اتا موافقتنومه که ژنرال آنگ سان اون کشور جه دَوِسته باعث بیّه که کشور شه استقلال ره بدَس بیاره. سال ۱۹۷۴ اتا رفراندوم، برمه‌یِ سوسیالیستی جمهوری ره رسماً احیا هاکرده.
آنگ سان سوچی، ژنرال سان ِکیجا، سال ۱۹۸۸ جه این کشور ِسیاست دله نقش دانّه. وه اوایل بازداشت بیّه. پارلمونی انتخابات سال ۱۹۹۰ دله، در حالیکه آنگ سان سوچی بازداشت بی‌یه، برنده بیّه ولی سال ۱۹۹۰ ِانتخابات ره باطل اعلام هاکردنه.
سال ۲۰۱۲ نظامی رژیم رسماً توم بیّه و اتا نیمه‌نظامی جایگزین بیّه که ات رشته دموکراتیک اصلاحات پیش بیارده و سال ۲۰۱۵ انتخابات بی‌یشتنه و نظامیون حکومِت جه کم-کم کناره بَییتنه. ولی سال ۲۰۲۱ ائی میانمار دله کودتا بیّه؛ تاتماداو (نظامیون ستاد) قدرت ره بیتنه و آنگ سات سوچی زندان دکته. از اون گدر تاسا میانمار دله‌یی جنگ جه درگیره. اوائل سال ۲۰۲۴، شورشیون پیروزی‌هایی کسب هاکردنه و تاتماداو ره چن جا شکست هدانه.
مردمون
ادیان
میانمار دله اتی مسلمون دَرنه که راخنیا منطقه دله زندگی کانّه. وشون سال‌ها بوداییون دَس بکوشته وانّه و اذیت وینّه. میانمار ِبعضی رییس‌جمهورون بارها اعلام هاکردنه که مسلمون‌ها این کشور ِآدِم نینه.[۱][۲] فقط تا سال ۱۳۹۱ بین شیش تا هشت میلیون مسلمون این کشور جه اخراج بَیینه.[۳]
زوون
برمه‌یی میانمار ِرسمی زوون هسته. این زوون تبتی و چینی زوون ره موندنه و خله انگلیسی کلمات ونه دله قاطی دره.[۴] حدود 107تا زوون میانمار دله شناسا هستنه. [۵]
تقسیمات
کشور برمه هفت ایالت (ပြည်နယ်) و هفت ناحیه (တိုင်းဒေသကြီး) دانه.[۶]
| شماره | ایالت | فرمانداری‌ها | شهرستون‌ها | شهرون | بخش‌ها | دهستان‌ها | روستاها |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | کاچین | ۳ | ۱۸ | ۲۰ | ۱۱۶ | ۶۰۶ | ۲۶۳۰ |
| ۲ | کایاه | ۲ | ۷ | ۷ | ۲۹ | ۷۹ | ۶۲۴ |
| ۳ | کایین | ۳ | ۷ | ۱۰ | ۴۶ | ۳۷۶ | ۲۰۹۲ |
| ۴ | چین | ۲ | ۹ | ۹ | ۲۹ | ۴۷۵ | ۱۳۵۵ |
| ۵ | ساگایینگ | ۸ | ۳۷ | ۳۷ | ۱۷۱ | ۱۷۶۹ | ۶۰۹۵ |
| ۶ | تانینتاری | ۳ | ۱۰ | ۱۰ | ۶۳ | ۲۶۵ | ۱۲۵۵ |
| ۷ | باگو | ۴ | ۲۸ | ۳۳ | ۲۴۶ | ۱۴۲۴ | ۶۴۹۸ |
| ۸ | ماگوای | ۵ | ۲۵ | ۲۶ | ۱۶۰ | ۱۵۴۳ | ۴۷۷۴ |
| ۹ | ماندالای | ۷ | ۳۱ | ۲۹ | ۲۵۹ | ۱۶۱۱ | ۵۴۷۲ |
| ۱۰ | مون | ۲ | ۱۰ | ۱۱ | ۶۹ | ۳۸۱ | ۱۱۹۹ |
| ۱۱ | راخین | ۴ | ۱۷ | ۱۷ | ۱۲۰ | ۱۰۴۱ | ۳۸۷۱ |
| ۱۲ | یانگون | ۴ | ۴۵ | ۲۰ | ۶۸۵ | ۶۳۴ | ۲۱۱۹ |
| ۱۳ | شان | ۱۱ | ۵۴ | ۵۴ | ۳۳۶ | ۱۶۲۶ | ۱۵۵۱۳ |
| ۱۴ | آیه‌یاروادی | ۶ | ۲۶ | ۲۹ | ۲۱۹ | ۱۹۱۲ | ۱۱۶۵۱ |
| همه | ۶۳ | ۳۲۴ | ۳۱۲ | ۲۵۴۸ | ۱۳۷۴۲ | ۶۵۱۴۸ |
منابع
- ویکی‌پدیای کارزنون، «Burma»، انگلیسی ویکی‌پدیا، آزاد دانشنومه، دله. (هارشی‌یه بَیی ۶ مه ۲۰۱۱).