چک (کشور)
شمالی′۴۵°۴۹ / ۱۵٫۷۵غرب ۴۹٫۷۵جنوب
- شِمه منظور شاید اینتا بیبائه: چک (گجگجی بیری).
چک ِجمهوری (چکی جه: Česká republika, Česko) اتا کشور نوم هسته که مرکزی اروپا دله دَره و اروپای اتحادیه دله عضو هَسته. این کشور ره اول ژانویه ۱۹۹۳، چکسلواکی تجزیه بیّه په، تأسیس هاکِردنه. ونه نیشتنگا (=پایتخت) و گتترین شهر نوم پراگ هسته. چک اروپای ِاتحادیه دله دَره ولی ونه رسمی پول هَنتا کرونا هَسته.
Česká republika, Česko چــِک | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
ملی شعار: «Pravda vítězí» «حقیقت ِپیروزی» | ||||||
ملی سرود: Kde domov můj? «مه سِره کوئه؟» | ||||||
نیشتنگا (و گتترین شهر) | پراگ شرقی′۲۸°۱۴ شمالی′۰۵°۵۰ / ۱۴٫۴۶۷غرب ۵۰٫۰۸۳جنوب | |||||
رسمی زوون | چکی | |||||
حکومت ِنوع | جمهوری | |||||
حاکمون نوع • رئیسجمهور • نخستوزیر | واسلاو کلاوس میرک توپولانک | |||||
موارد منجر به تشکیل چکسلواکی | ۱ ژانویه ۱۹۹۳ | |||||
گتی | ||||||
- | گتی | ۷۸،۸۶۶کیلومتر مربع (۱۱۶ام) | ||||
- | ئو (٪) | ۲ | ||||
جمعیت | ||||||
- | سرشماری | ۱۰٬۲۳۰٬۰۶۰ (۷۸ام) | ||||
- | جمعیت انبسی | ۱۳۲/km۲ (۷۷ام) | ||||
جیدیپی | (تخمین ۲۰۰۸) | |||||
- | مجموع | ۲۶۵٬۸۸۰ بیلیون دلار (۳۹ام) | ||||
- | سرانه | ۲۱٬۰۴۰ (۳۳ام) | ||||
اچدیآی (۲۰۰۶) | ۰٫۸۹۷ (بالا) (۳۵ام) | |||||
پول یکا | کرونا (CZK ) | |||||
زمونی منطقه | CET (جهونی ساعت+۱) | |||||
- | تابستونی (DST) | CEST (جهونی ساعت) | ||||
اینترنتی دامنه | .cz | |||||
تلفن پیششماره | +۴۲۰ |
چک ِجمهوری ِجمعیت ۱۰ میلیون و پونصد هزار نفر نزدیکی و ونه رسمی زوون نوم چکی هسته که اسلاوی زوونون ِرَجه دله جا گیرنه. پراگ ِشهر تیناری ۱٫۳ میلیون نفر جمعیت دانّه. چک دریا جه راه ندانّه و خاشکی وسط کَته. ونه مناطق سهتا تاریخی ناحیه هَستنه که وشون نوم بوهم، موراوی و سیلزی هَستنه. این سهتا تاریخی ناحیه فقط چک ِسامون دله دَنینه و وشون ِبعضی قسمتون خاجری کشورون دله دَره.
چک ِمردِمون خله دین و مذهب ِدَربند نینه و قدیم تاسا وشون ره همین ویژگی جه اِشناسِنّه.[۱] سال ۲۰۱۱ ِسرشماری دله، ۴۵٫۲ درصد شه دین ِخَوری جِواب نِداشتنه هادِن و ۳۴٫۲ درصد هم بائوتنه دین نِدارنه. فقط ۱۰٫۳ درصد بائوتنه مسیحیت پهروو هَستنه که ویشته رومی ِکاتولیک بینه و ۹٫۴ درصد هم بقیهی ادیان جه بینه.[۲]پیشته سال ۲۰۰۵ میلادی اتا نظرسنجی دیگه دله، فقط ۱۰ درصد بائوتنه که خدا ره قبول دارنه.[۳]
چک ِجمهوری اولین کشوری هَسته که کمکان ِمؤسسین جه بینه و جهونی بانک وه ره اتا توسعهبَدی کشور دونده.[۴] این کشور ِانسانی توسعه شاخص مرکزی اروپا و شرقی اروپا دله، همه جا جه ویشتهره.[۵]
تاریخ
چک قبلاً چکسلواکی ِدله دَیّه. این کشور سابقاً کمونیستی بییه و شرقی بلوک دله دَیّه. شوروی ِرِقِدبوردِن په، کمکم چکسلواکی ِمردمون هم سوسیالیستی نظام جه دَست بَکشینه و دِتا کشور بَیینه: چک و اسلواکی.
فرهنگ
چک ِمردِمون چکی ِزوون جه گَپ زَنّه و اکثریت بیدین هَستنه. پراگ، برنو، پلزن، استراوا و لیبه رتس این کشور ِمهمترین شهرون هَستنه.
چک دله اتا گت ِایالت دَره که ونه نوم زودت هَسته و ونه مردِمون آلمانی بینه. زودت تا چک ِیکسوم ره شامل وانه و ونه غربی مناطق ره دانّه. رایش سوم گادِر اتمدت آلمان ِسامون دله دَیّه و اسا چک شِنه.
چک ِمعروفترین نویسنده کافکا بییه که آلمانی جه کتاب نِوِشته ولی پراگ و بوهم دله زندگی کارده. چک ِاولین رئیسجمهور، واسلاو هاول، اتا معروف ِنمایشنومهنویس بییه. داوید چرنی هم اتا چِکی موجستمهساز هَسته که شه عجیب-غریب کارون وسّه معروف بیّه.
تقسیمات کشوری
چک سال ۲۰۰۰ میلادی جه ۱۳تا استان (چکی زوون جه: kraje) دانّه. هر استان شه وسّه ونه اتا «استانی شورا» (krajské zastupitelstvo) داره. این شورای ِرییس هم اون استان ِاستاندار وانه.
(ماشین ِپلاک) | استان | نیشتنگا | جمعیت (سال ۲۰۰۴) | جمعیت (سال ۲۰۱۰) |
---|---|---|---|---|
A | پراگ، نیشتنگا (Hlavní město Praha) | ۱٬۱۷۰٬۵۷۱ | ۱٬۲۵۱٬۰۷۲ | |
S | استان بوهم مرکزی (Středočeský kraj) | اداری نیشتنگا: پراگ | ۱٬۱۴۴٬۰۷۱ | ۱٬۲۵۶٬۸۵۰ |
C | استان بوهم جنوبی (Jihočeský kraj) | چسکه بودیوویتسه | ۶۲۵٬۷۱۲ | ۶۳۷٬۷۲۳ |
P | استان پلزن (Plzeňský kraj) | پلزن | ۵۴۹٬۶۱۸ | ۵۷۱٬۸۳۱ |
K | استان کارلووی واری (Karlovarský kraj) | کارلووی واری | ۳۰۴٬۵۸۸ | ۳۰۷٬۳۸۰ |
U | استان اوستی ناد لابم (Ústecký kraj) | اوستی ناد لابم | ۸۲۲٬۱۳۳ | ۸۳۵٬۸۱۴ |
L | استان لیبرتس (Liberecký kraj) | لیبرتس | ۴۲۷٬۵۶۳ | ۴۳۹٬۴۵۸ |
H | استان هرادتس کرالووه (Královéhradecký kraj) | هرادتس کرالووه | ۵۴۷٬۲۹۶ | ۵۵۴٬۳۷۰ |
E | استان پاردوبیتسه (Pardubický kraj) | پاردوبیتسه | ۵۰۵٬۲۸۵ | ۵۱۶٬۷۷۷ |
M | استان الوموتس (Olomoucký kraj) | الوموتس | ۶۳۵٬۱۲۶ | ۶۴۱٬۵۵۵ |
T | استان موراوی-سیلزی (Moravskoslezský kraj) | استراوا | ۱٬۲۵۷٬۵۵۴ | ۱٬۲۴۴٬۸۳۷ |
B | استان موراوی جنوبی (Jihomoravský kraj) | برنو | ۱٬۱۲۳٬۲۰۱ | ۱٬۱۵۲٬۸۱۹ |
Z | استان زلین (Zlínský kraj) | زلین | ۵۹۰٬۷۰۶ | ۵۹۰٬۵۲۷ |
J | استان ویسوچینا (Vysočina) | ییهلاوا | ۵۱۷٬۱۵۳ | ۵۱۴٬۸۰۵ |
وابسته جستارون
- پراگ بهار