3. September

Politik un Sellschop

• 36 v. Chr.: In de Seeslacht vun Naulochoi an de Noordspitz vun Sizilien maakt Octavian siene Flotte unner Marcus Vipsanius Agrippa den Sextus Pompeius siene Flotte ganz in Dutt. Mit Pompeius is dat nu ut.
• 301: De Hillige Marinus grünnt San Marino, en vun de lüttsten Länner un de öllste vundaag no existeerend Republiek.
• 1189: Richard Löwenhart warrt in Westminster as Richard I. to’n König vun England maakt.
• 1651: In de entscheidend Slacht vun Worcester in’n Engelschen Börgerkrieg winnt de Parlamentstruppen ünner Oliver Cromwell över König Charles II..
• 1783: De Unafhangigkeit vun de USA vun dat Königriek Grootbritannien warrt in den Freden vun Paris anerkennt.
• 1841: In Preußen warrt de allgemeen Wehrplicht inföhrt.
• 1874: Práxedes Mateo Sagasta warrt Ministerpräsident vun Spanien.
• 1900: Grootbritannien winnt över de Burenrepublik Transvaal un annekteert dat Rebeet.
• 1914: In’n Eersten Weltkrieg rööpt de franzöösch Staatspräsident Raymond Poincaré to’n Wedderstand gegen de düütsch Invasion op.
• 1919: Italien föhrt dat Froenwahlrecht in.
• 1939: Na dat Verstrieken vun dat Ultimatum to’n Torüchtog ut Polen folgt de Kriegsverkloren to’n Tweeten Weltkrieg vun Grootbritannien un Frankriek an Düütschland.
• 1953: De an’n 4. November 1950 ünnertekente Europääsch Minschenrechtskonventschoon tredt in Kraft.
• 1967: Sweden stellt an den Dagen H op den Rechtsverkehr op de Straten üm.
• 1971: Katar warrt unafhängig
• 2004: Russ’sch Elitesoldaten störmt in de Stadt Beslan in Noordossetien in School un versökt dat Börgendrama vun Beslan to beennen. Dorbi schall dat mehr as 330 Dode geven hebben.

Kunst, Kultur un Bowark

• 1770: De Oper La Contessina (hdt.: Das gräfliche Fräulein) vun Florian Leopold Gassmann warrt in Mährisch-Neustadt, Öösterriek, ooropföhrt.
• 1920: De Operette Wenn Liebe erwacht vun Eduard Künneke warrt in Berlin ooropföhrt.
• 1926: In Berlin warrt wiel de drütten Funkutstellen de Fernsehtoorn inweiht.
• 1958: De musikalsch Kummedie Madame Scandaleuse vun Peter Kreuder warrt in Wien ooropföhrt.
• 1992: Dat Musical Elisabeth vun Michael Kunze un Sylvester Levay warrt in wien ooropföhrt.
• 1999: Op den Senner RTL geiht de Quizsennen Wer wird Millionär? mit Günther Jauch to’n eersten mol övern Schirm.

Religion

• 590: Gregor de Grote warrt Paapst.
• 1914: Benedikt XV. warrt Paapst.
• 1978: Johannes Paul I. warrt as Nafolger vun Paapst Paul VI. insett.
• 2000: Paapst Johannes XII. un ok de ümstreden Paapst Pius IX. warrt selig snackt.

Wetenschoppen un Technik

• 1906: In Frankfort an’n Main warrt dat Georg-Speyer-Huus openmaakt, en chemotherapeutsch Forscherinrichten ünner das Seggen vun Paul Ehrlich.
• 1976: De Ruumsond Viking 2 lannt op’n Mars in de Even Utopia Planitia.

Katastrophen

• 1691: De beiden britschen Lienenscheep HMS Coronation un HMS Harwich strannt, as se bi sworen Storm versökt in den Plymouth Sound intolopen. Blots en Handvull Seelüüd künnt sik redden, üngefäähr 1.000 blievt dood.
• 1878: De de Kollision vun en Pläseerdamper mit en Frachter op de Themse kommt 640 Minschen üm.
• 1925: Dat US-amerikaansche Stiefluftschipp ZR-1 USS Shenandoah verunglückt in’n Storm. 14 Mann vun de Besatten kommt to Dood.
• 1989: En kubaansch Iljuschin Il-62 stört op en Wohnveerdel in de Nöög vun’n Flaaghaven Havanna. 171 Minschen stravt dorbi.
• 1998: Na en Füer an Boord stört en Swiezer McDonnell Douglas MD-11 vör Halifax in de See un ritt 229 mit in den Dood.

• 1034: Go-Sanjō, 71. Kaiser vun Japan.
• 1087: Johannes II., Kaiser vun Byzanz.
• 1539: Oswald Gabelkover, Dokter, Heraldiker un Historiker († 1616)
• 1596: Nicola Amati, italiensch Geigenboer.
• 1643: Lorenzo Bellini, italiensch Anatom.
• 1741: Johann Wilhelm von Archenholz, preußisch Historiker un Publizeerer.
• 1770: Johann Heinrich Karl Hengstenberg, düütsch Dichter vun Karkenleder.
• 1780: Heinrich Christian Schumacher, düütsch Geodät un Astronom.
• 1782: Christian Ludwig Nitzsch, düütsch Bioloog
• 1791: Francisco Acuña de Figueroa, uruguayisch Schriever († 1862)
• 1794: Kurt Alexander Winkler, düütsch Metallurg un Chemiker.
• 1814: James Joseph Sylvester, britsch Mathematiker.
• 1829: Adolf Fick, düütsch Physioloog.
• 1833: Adolf Obermüllner, öösterrieksch Maler
• 1861: Elin Danielson-Gambogi, finnisch Malerin († 1919)
• 1869: Fritz Pregl, öösterrieksch Chemiker un Nobelpriesdräger
• 1874: Frederik Størmer, norwegsch Geophysiker un Mathematiker
• 1887: Lavoslav Ružička, Swiezer Chemiker un Nobelpriesdräger
• 1887: Ludwig Gies, düütsch Maler un Bildhauer
• 1891: Doc Cook, US-amerikaansch Jazzmusiker († 1958)
• 1929: Carlo Clerici, swiezer Radrennfohrer († 2007)
• 1938: Ryōji Noyori, japaansch Chemiker un Nobelpriesdräger
• 1939: Vivi Bach, däänsch Singersche, Schauspelersche, Feernsehmoderatorsche un Schrieversche († 2013)
• 1943: Dagmar Schipanski, düütsch Physikerin un Politikerin
• 1945: Traudel Haas, düütsch Synchroonsnackerin un Schauspelerin
• 1948: Uwe Biester, düütsch Kommunalpolitiker un Landdagsafordneter
• 1963: Guido Imbens, nedderlannsch-US-amerikaansch Wertschapswetenschapler un Nobelpriesdräger
• 1965: Charlie Sheen, US-amerikaansch Schauspeler
• 1966: Wladimir Alexandrowitsch Ryschkow, russ’sch Politiker
• 1978: Christian Alder, düütsch Footballspeler
• 1979: Stian Eckhoff, norweegsch Biathlet
• 1983: Eko Fresh, düütsch-törkschen Rapper ut Mönchengladbach
• 1995: Niklas Süle, düütsch Footballnatschonalspeler
• 2003: Mark Walerjewitsch Kondratjuk, russisch Ieskunstlöper

• 1313: Anna Přemyslovna, Königin vun Böhmen.
• 1658: Oliver Cromwell, britsch Lord Protector (* 1599)
• 1861: Christian Heinrich Tramm, düütsch Architekt.
• 1872: Immanuel Nobel, sweedsch Architekt, Ingenieur, Utfinner un Industriellen.
• 1883: Iwan Sergejewitsch Turgenew, russ’sch Schriever.
• 1946: Paul Lincke, düütsch Komponist un Kapellmeester.
• 1948: Edvard Beneš, tschechisch Politiker.
• 1962: Edward Estlin Cummings, US-amerikaansch Schriever.
• 1969: Hồ Chí Minh, vietnames’sch Revolutschonäär un Staatsmann
• 1980: Fabian von Schlabrendorff, Jurist as ok Offizier un Wedderstandskämper (* 1907)
• 1985: Heiner Grimm, düütsch Maler.
• 1991: Frank Capra, US-amerikaansch Filmspeelbaas.
• 2003: Ute Mora, düütsch Schauspelerin.
• 2006: Annemarie Wendl, düütsch Schauspelerin
• 2011: Finn Helgesen, norweegsch Iesflinklöper un Olympiasieger (* 1919)
• 2012: Irmgard Harder, plattdüütsch Schrieverin (* 1922)
• 2019: Halvard Hanevold, norweegsch Biathlet (* 1969)