हेलिकोब्याक्टर पाइलोरी

१८७५य् जर्मन वैज्ञानिकतेसं हेलिकल आकरया ब्याक्टेरियायात मनुया प्वाःया लाइनिङय् लुइकल। थ्व ब्याक्टेरिया कल्चरय् बुइके मछिंगुलिं थ्व लिपा लोमना वन।^[२]

१९८३य् इटालिमि अन्वेषक गुइलियो बिजोजेरो नं खिचाया प्वाःया अम्लीय वातावरणय् दुगु हेलिकल आकारया ब्याक्टेरियायागु बारेय् वर्णन यानादिल।^[३]

जागिएल्लोनियन विश्वविद्यालय, क्राकोया प्राध्यापक वार्ले जावोर्स्की नं मनुया ग्यास्ट्रिक वाशिङया सेडिमेन्टतेत १८९९य् अध्ययन यानादिल। छुं रड-थें न्यागु ब्याक्टेरियाया दथुइ वय्‌कलं हेलिकल आकारया छुं ब्याक्टेरिया नं लुइकादिल। थ्व प्राणीतेत वय्‌कलं भिब्रियो रुगुलाया नां बियादिल। वय्‌कः थ्व प्राणीं ग्यास्ट्रिक ल्वय्‌या कारक जुइफुगु वर्णन यानादिम्ह न्हापांम्ह मनु ख। थ्व ज्या "Handbook of Gastric Diseases"य् प्रकाशित जुल तर वय्‌कःया च्वसु पोलिश भाषाय् जुगुलिं उकिया अप्व असर मजुल।^[४]

थ्व ब्याक्टेरियम हानं १९७९य् हानं अस्ट्रेलियामि प्याथोलोजिस्ट रबिन वारेनजुं लुइका दिल। वय्‌कलं ब्यारी मार्शलजु नाप १९८१या पूर्वार्धय् थुकिया बारेय् अन्वेषण यानादिल। वय्‌कःपिंसं थ्व प्राणीयात मनुया प्वाया म्युकोजल स्पेसिमेनं आइसोलेट यानादिल व थ्व प्राणीया सफलतापूर्वक सर्वप्रथम कल्चर नं यानादिल।^[५] वय्‌कःपिनिगु ओरिजिनल पेपरय्^[६] वय्‌कःपिंसं यक्व स्टोमाक अल्सर व ग्यास्ट्राइटिसया कारक थ्व ब्याक्टेरियाया संक्रमण जुगु व तनाव वा मसला दुगु नसात्वँसाया थ्व ल्वय्‌य् असर मदुगु धका च्वयादिल।^[७]

चिकित्सा समाजय् थ्व ब्याक्टेरियमया पेप्टिक अल्सर व ग्यास्ट्राइटिसय् भूमिकाया बारेय् चिन्तन बिस्तारं जक्क जुल। इमिसं प्वाःया अम्लीय वातावरणय् छुं नं प्राणीत म्वाय् मफुगु विचारय् ज्या याना च्वन। चिकित्सा समाजं मेमेगु शोधकार्य धुंका थुकिया बारेय् बिचा तल। छगू शोधकार्यय् मार्शलं पेट्री डिशं एच. पाइलोरी म्हुतुंघुतुका दिल, लिपा वय्‌कःया म्हय् ग्यास्ट्राइटिस विकास जुल, व ब्याक्टेरिया वय्‌कःया प्वाःया लाइनिङं लुइकल, अतः, कोच पोस्टुलेटया प्यंगु पोस्टुलेटय् स्वंगु पुष्टि जुल। प्यंगुगू पोस्टुलेटया पुष्टि १०न्हु लिपाया छगू इन्डोस्कोपीं जुल गुकिलि एच॰ पाइलोरीया उपस्थिति व ग्यास्ट्राइटिसया लक्षण खने दत। मार्शलं लिपा थःयात १४न्हुया बिस्मथ व मेट्रोनिद्याजोलया द्वैध थेरापीं थ्व ल्वय् लंकादिल। मार्शल व वारेनं ग्यास्ट्राइटिसया यक्व अवस्थाय् एन्टिबायोटिकतेसं लंकेफुगु क्यनादिल। १९९४य् न्याशनल इन्स्टिच्युट अफ हेल्थ (USA) नं छगू विचाः ध्वाया प्रकाशित यात कि अप्वयाना ग्यास्ट्रिक अल्सरया कारक एच. पाइलोरी ख, व थ्व ल्वय् लंकेयात एन्टिबायोटिकया रेजिम छ्य्‌लेयात सुझाव बिल।^[८] ड्युओडेनल अल्सरया नं एच॰ पाइलोरी संक्रमण नाप स्वापू दुगुया बारेय् प्रमाणत लुया वयाच्वंगु दु।^{[९][१०]} सन् २००५य् वारेन व मार्शलयात वय्‌कःतेगु एच॰ पाइलोरीया ज्याया निंति चिकित्साय् नोबेल सिरपा लल्हात।^[११]

थ्व ब्याक्टेरियमया असरया बारेय् सीके न्ह्यः पेप्टिक अल्सरयात लंकेयात ग्यास्ट्रिक एसिडयात न्युट्रलाइज यायेगु वा थुकियागु उत्पादन म्हो यायेगु वासःत छ्य्‌लातगु जुल। थ्व प्रक्रियां बांलाक्क ज्या याःसां यक्व अवस्थाय् अल्सर हानं लिपा वैगु जुल। अब्ले अल्सरया बिरुद्धय् दक्ले अप्व छ्य्‌लिगु वासः बिस्मथ सबस्यालिसाइलेट ख। थ्व वासः प्रभावकारी जुसां थुकिया मेक्यानिजम अफ एक्सन बांलाक्क मथुगुलिं लिपा थुकिया छ्य्‌लेज्या म्हो जुवन। आवया बिस्मथया साल्ट(क्षार)तेसं एन्टिबायोटिकया ज्यायागु खँ प्रष्ट जुगु दु। थौंकन्हे पेप्टिक अल्सरया उपचार एच॰ पाइलोरी बिरुद्धय् असर याय्‌गु इन्टिबायोटिक छ्य्‌ला याइ।

थ्व ब्याक्टेरियाया पुलांगु नां क्याम्पाइलोब्याक्टर पाइलोरिडिस, लिपा सी॰ पाइलोरी (ल्याटिन व्याकरणय् मिलेयाना) जुवंगु ख। १९८९य् डि एन ए सिक्वेन्सिङ व मेगु डाटाया आधारय् थ्व ब्याक्टेरियम क्याम्पाइलोब्याक्टर जेनसय् मलागु खने दत। अतः, थुकिया निंति छगू न्हुगु जेनस हेलिकोब्याक्टरया देकेज्या जुल। पाइलोरी खँग्वःया अर्थ "पाइलोरसयागु" वा पाइलोरिक भल्भ ख (थ्व खँग्वः युनानीया खँग्वः πυλωρός, गुकिया अर्थ "पाले" नं वगु ख)

एच॰ पाइलोरी चिकित्साय् दक्ले अप्व महत्त्व दुगु प्वाथय् च्वनिगु ब्याक्टेरिया ख। थ्व जेनसया मेमेगु प्रजातित मेमेगु स्तनधारी प्राणी व झंगय् लुयावगु दु व थ्व प्रजातितेसं नं मनुइ संक्रमण यायेफुगु खने दु।^{[पुष्टि(साइटेसन) मागु]} हेलिकोब्याक्टर प्रजातित स्तनधारी प्राणीतेगु सेंय् नं च्वनेफुगु व अन नं ल्वय् यायेफुगु खने दु।^[१२]

एच॰ पाइलोरी छगू हेलिकल आकारया ग्राम नेगेटिभ ब्याक्टेरिया ख। थ्व करिब ३ माइक्रोमिटर ताहाक व थुकिया व्यास करिब ०.५ माइक्रोमिटरया दु। थुकिया ४–६ फ्लाजेलमत दु। थ्व माइक्रोएरोफिलिक वा पृथ्वीया वातावरणय् स्वया म्हो अक्सिजन दुसा गागु प्राणी ख। थुकिलि हाइड्रोजनेज दु गुकियात मेमेगु ब्याक्टेरियां देकुगु मोलेकुलर हाइड्रोजन (H_२)यात अक्सिडाइज याना उर्जा देकेछिं।^[१३] थ्व ब्याक्टेरिया अक्सिडेज, क्याटालेज, व युरिएज पोजिटिभ दु। थुकिलिं बायोफिल्म नं देकेफु।^[१४] व हेलिकलं कोक्कसय् नं परिवर्तन जुइफु।^[१५], निगुलिं रुपं थ्व ब्याक्टेरियाया अस्तित्व व इपिडेमियोलोजीयात ग्वाहालि याइ। थुकिया कोक्कोइड रुप आतक्क कल्चर मजुनि। तर थ्व रुप संयुक्त राज्य अमेरिकाया वाटर सप्लाइय् खने दु। थ्व रुप ग्यास्ट्रिक इपिथेलियल कोषय् इन भिट्रो एड्हेर जुगु नं खने दु।

थ्व ब्याक्टेरियां थगु फ्लाजेल्ला छ्य्‌ला प्वाःया ल्युमेनय् सनी व प्वाःया म्युकस जेल सतहय् बाया (ड्रिल याना) वनी। थ्व धुंका ब्याक्टेरियां प्वाःया थाय्‌थासय् च्वनेयात स्वइ। थ्व ब्याक्टेरिया च्वनिगु मू थाय् खः: म्युकस जेल सतहया दुने (सतही लागाय् अप्व ), इपिथेलियल कोषया च्वय्, व एच पाइलोरीं इपिथेलियल कोषय् देकुगु भ्याकुओलतेगु दुने। एच पाइलोरीं एड्‌हेसिन देकी गुकिलिंयाना थ्व मेम्ब्रेन एसोसियटेड लिपिड व कार्बोहाइड्रेट नाप स्वापू (बन्ड) तइ व इपिथेलियल कोष नाप एड्‌हेसन देकी। थ्व ब्याक्टेरियां यक्व मात्राय् युरिएज इन्जाइम देकी। थ्व इन्जाइम ब्याक्टेरियाया दुने व पिने दयाच्वनि। युरिएजं प्वाअथय् सेक्रिट युरियायात मेटाबोलाइज याइ व कार्बन डाइअक्साइड व एमोनिया देकी। थुकिलिं ग्यास्ट्रिक एसिडयात न्युट्रलाइज याइ। अतः, हेलिकोब्याक्टर पाइलोरीयात प्वथय् म्वायेयात युरिएज मदेकं मगाः। थुकिलिं देकिगु एमोनिया धाःसा प्वाथया इपिथेलियल कोषतेत टक्सिक जु। नापं हेलिकोब्याक्टर पाइलोरीं देकिगु मेमेगु पदार्थ, दसु प्रोतिएज, क्यातालेज, व फोस्पोलाइपेज आदिं नं प्वाथया कोषतेत हानि याइ।

ब्याक्टेरियाया छुं स्ट्रेनतेसं थगु सेल वालनं पेप्टिडोग्लाइक्यानयात इपिथेलियल कोषय् इन्जेक्ट याःगु नं खने दु। थ्व फ्याक्तरं होस्त तन्तु संक्रमणय् ज्या यायेफु।^[१६]

संक्रमणया डायग्नोसिस दिस्पेप्सियाया लक्षण दुपिंत एच॰ पाइलोरीया संक्रमणया जाँच याना जुइ। नन-इन्भेसिभ कथं एच॰ पाइलोरीया संक्रमण ब्लद एन्तिबदी तेस्त, स्तुल एन्तिजेन तेस्त, युरिया ब्रेथ तेस्त आदिं यायेछिं। युरिया ब्रेथ तेस्तय् म्हमफुमेसित ^१४C- वा ^१३C-लेबल्द युरिया त्वंकी। थुकियात ब्याक्तेरियमं मेताबोलाइज याना लेबल्द कार्बोन दाइअक्साइद देकी, गुकियात उसाँय्‌या सासःय् दितेक्त याये छिं। तर एच॰ पाइलोरीया दक्ले भलसा काय्‌छिंगु पद्धति इन्दोस्कोपी बिले र्‍यापिद युरिएज तेस्तनाप बायोप्सी काय्‌गु व उकिया हिस्तोलोजिकल जाँच, व माइक्रोबियल कल्चर यायेगु ख। बायोप्सी पलेसा मेमेगु जाँचत पूर्ण तवं पाय्‌छि लिच्वः मबी फु। दसु कथं ब्लद एन्तिबदी तेस्तया सेन्सितिभिती ७६% निसें ८४% तक्क दु। छुं वासतेसं एच॰ पाइलोरीया युरिएज जाँचय् असर यायेफु व "फल्स नेगेतिभ" लिच्वः बिफु।

संक्रमणं लक्षण क्येने वा मक्येने फु। ७०% तक्क संक्रमणं लक्षण मक्येनिगु व हलिमया २/३ मनुतेत थ्व ब्याक्टेरियां संक्रमण यागु विश्वास दु। अतः, थ्व हलिमय् दक्ले अप्व खनेदुफु छगू संक्रमण नं ख। संक्रमणया वास्तविक रेट देय् पिच्छे हे पाःगु खने दु। पश्चिम (पश्चिमी युरोप, उत्तरी अमेरिका, अस्ट्रेलेसिया)य् थ्व ब्याक्टेरियाया संक्रमण २५% ति दु धाःसा थर्द वर्ल्दय् थुकिया संक्रमण अझ अप्व दु। थर्द वर्ल्दय् अप्व संक्रमणया कारक बांमलागु उसांय्‌या व्यवस्था ख। संयुक्त राज्य अमेरिकाय् थ्व संक्रमण आपालं वृद्ध अवस्थाय् (५०% ति ६० दं स्वया अप्वय् खनेदु धाःसा २०% ४०दं स्वया म्होय् खने दु) व गरिबय् खने दु।

थुकिया मू कारण बांलागु उसाँय् व एन्तिबायोतिकया बाँलागु छ्य्‌‌ला ख। तर हेलिकोब्याक्तर पाइलोरीइ एन्तिबायोतिक रेजिस्त्यान्स अप्वया वयाच्वंगु दु।^[१७] आया ईले हे युरोप, अमेरिका व यक्व विकासोन्मुख देय्‌य् मेत्रोनिद्याजोल रेजिस्त्यान्स खनाच्वंगु दु।

थ्व ब्याक्तेरिया खि, इ व देन्तल प्लाकय् खंगु दु। थुकिलिं थ्व ब्याक्तेरियाया ग्यास्त्रो-ओरल वा फेको-ओरल संक्रमण रूट जुइफुगु संकेत या।

हेलिकोब्याक्तर पाइलोरीया ग्यास्त्रिक निशेय् संक्रमण धुंका उपचार मयासा थुकिया संक्रमण मनु म्वाइबिलेतक्क खने दे फु। वृद्धावस्थाय् प्वाया म्युकोसा अत्रोपी जुइ धुंका धाःसा थ्व संक्रमण फुयावने फु। एक्युत इन्फेक्सनया गुलि मात्रा लिपा तक्क दयाच्वनि धैगु प्रमाण ला मदु तर गब्लें-गब्लें संक्रमण थमंतुं निदान जुगु नं खंगु दु। ^{[१८][१९]}

पेप्तिक अल्सरया ल्वगिइ संक्रमण लुया वःसा एच पाइलोरीयात निदान याना अल्सरयात लंकिगु कुतः जुइ। थुकिया निंति फस्त लाइन थेरापी छगू वाया निंति त्रिपल थेरापी बीगु ख। सिद्नीया ग्यास्त्रोइन्तेरोलोजिस्त थोमस बोरोदीजुं थ्व थेरापी सन् १९८७य् दक्ले न्ह्य पत्ता यानादिगु ख। ^[२०] थौं कन्हे बीगु स्त्यान्दर्द त्रिपल थेरापीइ एमोक्सिसिलिन, क्ल्यारिथोमाइसिन व छगू प्रोतोन पम्प इन्हिबितर दसु- ओमेप्राजोल बीगु या।^[२१] थ्रिपल थेरापीया मेमेगु संस्करण नं विकास जुगु दु। दसु- प्रोतोन पम्प इन्हिबितरय् ओमेप्राजोलया थासय् प्यान्तोप्याक, वा पेनिसिलिन एलर्जी दुपिन्त एमोक्सिसिलिनया थासय् मेत्रोनिद्याजोल बीगु आदि।^[२२] थन्यागु थेरापीं पेप्तिक अल्सरया उपचारय् ह्युपा हगु दु व ल्वय्‌या निदान सम्भव यागु दु। ^{[२३][२४]}

ग्यास्त्रिक क्यान्सर व ग्यास्त्रिक माल्त लिम्फोमाया एच पाइलोरीनाप स्वापू दुगु खने दु। थ्व ब्याक्टेरियायात इन्टरन्यासनल एजेन्सी फर रिसर्च अन क्यान्सर संस्थां ग्रुप I कार्सिनोजेनय् सूचीकृत यागु दु। थुकिया स्वापू खने दुसां छगू स्पष्ट प्रामाणिक स्वापू धाःसा लुइके मफुनि।

थ्व ब्याक्टेरियां संक्रमण याइगु निगु लंपु वैज्ञानिकतेसं न्ह्यथंगु दु व थुकिलि मालेज्या जुयाच्वंगु दु। छगू लंपू (mechanism) कथं एच पाइलोरीं नापं दैगु फ्रि र्‍यादिकलया अप्वगु मात्रां होस्त कोषय् म्युतेसन याइ। मेगु लंपुयात "पेरिजेनेतिक पाथवे" धाइ^[२५] व थ्व लंपू कथं त्रास्फम्द होस्त सेल फेनोताइपया सेल प्रोतिन(दसु- सेल एद्‌हेसन प्रोतिन)यात अल्तर याइ। थ्व ब्याक्तेरियां इन्फ्लामेसन इन्दुस याना स्थानीय रुपय् ति एन एफ अल्फा व/वा इन्तरल्युकिन ६या मात्रा अप्वयकी धैगु प्रस्ताव न्ह्यने वगु दु। प्रस्तावित पेरिजेनेतिक लंपु कथं इन्फ्लामेसन सम्बन्धित सिग्नलिङ्ग मोलेक्युल दसु ति एन एफ अल्फां ग्यास्त्रिक एपिथेलियल सेल एद्‌हेसनय् परिवर्तन हया म्युतेतेद इपिथेलियल सेलयात मेमेगु थासय् वनिगु यायेफु। थुकिलि त्युमर सप्रेसर जिनया संलग्नता दैमखु।

थ्व ब्याक्तेरियाया यक्व स्त्रेनत खंगु दु। निगुया जेनोम सिक्वेन्सिङ्ग पूवने धुंकल।^[२६] स्त्रेन "२६६९५"या जेनोमय् थ्यंमथ्यं १.७ मिलियन बेस पेयर व करिब १५५० जीन दु। निगु सिक्वेन्स्द स्त्रेनय् तधंगु जेनेतिक भिन्नता खने दु व करिब ६% न्युक्लियोताइद पा।

हेलिकोब्याक्तर पाइलोरी जेनोमया अध्ययन थ्व प्राणीया प्याथोजेनेसिस व ल्वे याकिगु गुणय् केन्द्रित दु। थुकिया जेनोम देताबेसय् प्याथोजेनेसिस क्याटेगोरीइ ६२ जीन दु। निगुलिं हे सिक्वेन्स्द स्त्रेनय् करिब ४० 40 केबि हाकगु Cag प्याथोजेजेसिती आइल्यान्द (प्याथोजेनेसिस याइगु कमन जीन सिक्वेन्स) दु गुकिलि ४०गु स्वया अप्व जीन दु। थ्व प्याथोजेनेसिती जिन क्यारियर व असिम्प्तोम्यातिक मनुय् दैगु हेलिकोब्याक्तर पाइलोरीइ खने मदु।

cagA जीनं थ्व प्राणीया छगो मू भाइरुलेन्स प्रोतिनया कोदिङ्ग याइ। cagA जीन दुगु स्त्रेनतेसं तच्वगु अल्सर यागु खने दु। cagA जीनं ता हाकगु (११८६ अमिनो एसिद) प्रोतिन कोद याइ। cagA प्रोतिन मनुया कोषय् थ्यनेधुंका थुकिलिं साइतोस्केलितनया ज्या स्येंकि। Cag प्याथोजेनेसिती आइल्यान्दय् करिब ३० जीन दु गुकिलिं कम्प्लेक्स ताइप IV सेक्रिसन सिस्तम कोद याइ। थ्व प्राणी प्वाया इपिथेलियल सेलय् एत्याच जुइ धुंका cagA प्रोतिन इपिथेलियल सेलय् ताइप IV सेक्रिसन सिस्तमं इन्जेक्त जुइ। होस्त सेल मेम्ब्रेन असोसियतेद ताइरोसिन काइनेजं cagA प्रोतिन ताइरोसिन रेसिद्युय् फोस्फोरिलेत याइ। थ्व प्राणीया प्याथोजेनिक स्त्रेनं इपिदर्मल ग्रोथ फ्याक्तर रिसेप्तर वा EGFR (ताइरोजिन काइनेज दुगु छगू मेम्ब्रेन प्रोतिन) एक्तिभेत याइ। थ्व प्राणीं EGFRया एक्तिभेसनं होस्त सेलय् अल्तर्द सिग्नल त्रान्सदक्सन व जीन एक्स्प्रेसनय् परिवर्तन है गुकिलिं याना थ्व ल्वे खने दै। cagAया C-तर्मिनस लागाया प्रोतिन (अमिनो एसिद ८७३–१००२) नं होस्त सेल जीन त्रान्स्क्रिप्सन प्रोतिन ताइरोजिन काइनेज मछ्यसें हे यायेफुगु प्रस्ताव नं वगु दु। हेलिकोब्याक्तर जिनोम स्वया cagAया म्हो GC मात्राया हुनिं थ्व जीन cagA+ मेगु ब्याक्तेरियल प्रजातिया होरिजोन्तल त्रान्सफरं वगु धैगु विश्वास नं दु।

सकल मनु जनसंख्याय् छगू निश्चित कथंया एच पाइलोरी स्त्रेन खंगु दु गुकिलिं व जनसंख्याया मनुतेत असर याइ। थुकिलिं वैज्ञानिकतेत मनुतेगु माइग्रेसनया प्यातर्न सीकेयात ग्वहालि या। दसुया कथं ब्राजिलया अमेजन इन्दियनया एच पाइलोरी पूर्वी एसियाली थें च्वं। अथे जुगुलिं थ्व मनुतेगु ओरिजिन युरोपय् मजुसें एसियाय् जुइफुगु प्रवल सम्भावना खने दु।

• ग्यास्ट्राइटिस
• पेप्टिक अल्सर
• प्वाः

• Helicobacter pylori and peptic ulcer. Centers for Disease Control and Prevention. २००४-१२-२१ कथं।
• Logan, Robert P H; Walker, Marjorie M (20 October 2001). "Clinical review: ABC of the upper gastrointestinal tract. Epidemiology and diagnosis of Helicobacter pylori infection". BMJ 323: 920–922. PMID 11668141. 

• The Helicobacter Foundation provides information on Helicobacter pylori and its effects - founded by Dr. Barry J. Marshall, one of the discoverers of H. pylori
• Helicobacter pylori persistence: biology and disease by Martin J. Blaser and John C. Atherton in Journal of Clinical Investigations (2004) Volume 113 pages 321–333.
• Helicobacter pylori: Physiology and Genetics Online text of the Mobley et al book (via NCBI).
• European Helicobacter Study Group sponsors annual international workshop, yearbook, and clinical guidelines
  • The Year in Helicobacter pylori 2006 Helicobacter journal Supplement Oct 2006 - Free content
  • 1994–2005 back issues
• Atwood KC. Bacteria, Ulcers, and Ostracism?: H. pylori and the Making of a Myth. Skeptical Inquirer November 2004. Fulltext Claims that medicine’s purported ostracism of the discovery of H. pylori has achieved a mythological quality, but isn't true: after appropriate initial scientific skepticism, the hypothesis was accepted right "on schedule".
• Microscopic image of H. pylori
• H. pylori Picture Book
• List of species in the genus Helicobacter