खिचा

?लहि खिचा संरक्षण स्थिति:  छेंय् लहिनातगु प्राणी फसिल रेन्ज: 0.015–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ प्लेस्तोसिन – वर्तमान
खिचाया मेमेगु किपा
वैज्ञानिक वर्गिकरण
किंगडम: पशु फाइलम: कर्देता क्लास: म्यामलिया अर्डर: कार्निभोरा परिवार: क्यानिदे जेनस: क्यानिस प्रजाति: लुपस सबप्रजाति: C. l. familiaris and C. l. dingo.[१][२]
ट्राइनोमियल नां
Canis lupus familiaris and Canis lupus dingo[१][२]
मेमेगु नां
Canis familiaris Canis familiaris domesticus

लहि खिचा ( क्यानिस लुपस फ्यामिलियारिस Canis lupus familiaris^[३] व क्यानिस लुपस दिङ्गो Canis lupus dingo^[१][२]) कार्निभोरा अर्दरया क्यानिदे परिवारया छगू प्रकारयाभुयु गुँखिचा ख। थ्व नां भुस्याहा व लहिनातःगु निगु हे प्रकारया खिचाया निंतिं छ्येलिगु या। खिचा सम्भवतः मानव प्रजातिं दक्ले न्ह्यः लहिनातःगु प्राणी ख। थ्व प्राणीयात खिचाज्या, सिकार व पासाप्राणीया निंतिं मनुं लहिनातःगु खनेदु।

खिचाया वर्तमान प्रजाति मनुं करिब १५,००० दँ निसें लहिनातःगु भुयु गुँखिचाया सन्तति ख। ^[४] थ्व प्राणीं मानव सभ्यताय् काःगु भूमिका स्वेबिले प्राचीन मानव बस्ती नापं कमजोर अवस्थाय् दयाच्वंगु प्राणी जुइमा। थ्व प्राणी लिपा वना सिकार यायेत, चौपाया स्वेत, मालसामाल सालेत, सुरक्षा यायेत, सिपाहीं ज्या यायेत, हताःय्, पासाप्राणीया रुपय् व अशक्त व अपाङ्गया ग्वहालिया निंतिं ज्या वल। थ्व प्राणीं मनुजातिया निंतिं याःगु ज्याया लागि थ्व प्राणीयात यक्व भाषा व संस्कृतिइ मनुया दक्कले यःम्ह पासा ("Man's Best Friend") या रुपय् नालेगु नं या। सन् २००१या आंकलन कथं हलिमय् करिल ४० कोटी खिचा दु। ^[५]

१५,००० दँया कालखण्डय् थ्व प्राणी सिक्क म्हो प्रजाति दूगु पुचः ल्यान्दरेस (landrace)या छगू प्राणीया रुपय् पलिस्था जुल। थ्व पुचले थन्यागु प्राणी ला गुकिया व्यवहार, संरचना आदि वातावरणीय प्रभाव व कार्यात्मक भूमिकां पाना वन। मानवीय चयनया लिच्वःया कथं थी-थी नश्लया खिचा विकशित जुल गुकिया व्यवहारिक व भौतिक रुप मेमेगु स्तनधारी प्राणीस्वया पाना वन।^[६] खिचाया जा छुं इञ्चया चिहुआहुआ निसें छुं फितया आइरिश वुल्फहाउन्द तक्क, रंग तुगु निसें भुयु (वांगु नं धाइगु या) निसें हाकुगु तक्क, सियु निसें ह्यांगु तक्क, थी-थी बुट्टाया छ्यंगु व सं आदि थ्व प्राणीइ मानवीय कारणं वःगु हिउपाया छुं दसु ख। ^[७]