ଦେବୀ

ଖ୍ରୀ:ପୂ: ଦୁଇ ହଜାର ବର୍ଷ ତଳେ ଦେବୀ ଓ ଦେବ ଶବ୍ଦ‌ଦ୍ୱୟ ବେଦରେ ଥିଲା । ଦେବ ଏକ ପୁଂଲିଙ୍ଗ ଓ ଏହାର ସ୍ତ୍ରୀ ଲିଙ୍ଗ ଦେବୀ । ମୋନିଏର-ଉଇଲିଅମ (Monier-Williams) ଏହାକୁ ଅନୁବାଦ କରି ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ନାମ ଦେଇଛନ୍ତି ।^[୫] ଲାଟିନ ଭାଷାର ଡିଆ (dea) ଓ ଗ୍ରୀକ ଭାଷାର ଥିଆ (thea) ଶବ୍ଦ ସ‌ହିତ ମଧ୍ୟ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରହିଛି ।^[୬] ତାଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ମାତା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।^[୭] ଦେବଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଦେବତା କୁହାଯାଏ ^[୫] ଓ ଦେବୀଙ୍କୁ ଦେବୀକା କୁହାଯାଏ । ^[୮]

ଡଗଲାସ ହାର୍ପର ମତ ଅନୁସାରେ ଦେବ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ (*div- "to shine,"), ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ଡିଓସ ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ, ଜେଅସ (Zeus) ଓ ଲାଟିନ ଭାଷାରେ ଡେଉସ ଓ ପୁରୁଣା ଲାଟିନରେ ଡେଇଭୋସ (Old Latin deivos) ନାମ ସ‌ହିତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଅଛି । ^[୯]

ଋକ୍ ବେଦରେ ଥିବା (Rigveda) ଦେବୀସୁକ୍ତର (Devīsūkta) ୧୦.୧୨୫.୧ରୁ ୧୦.୧୨୫.୮ ଶ୍ଳୋକରେ ଦେବୀଙ୍କର ପରମ ସତ୍ୟ ବିଷୟ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି ।^{[୧୦][୧୧]}

ମୁଁ କୌଣସି ଉପରିସ୍ଥ ଶକ୍ତିର ପ୍ରରୋଚନାରେ ନଥାଇ ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଓ ତାହାରି ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି । ପୃଥବୀ ଓ ଆକାଶରେ ମୁଁ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ରହିଛି ଓ ସମସ୍ତ ସୃଷ୍ଟିର ମୁଁ ରଚୟିତା ଓ ତାହା ମଧ୍ୟରେ ମୁଁ ଶାଶ୍ୱତ ଓ ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚେତନା ‌ସ‌ହିତ ରହିଛି ।

- ଦେବୀ ସୁକ୍ତ, ଋକବେଦ ୧୦.୧୨୫.୮ ଜୁନ ମ୍ୟାକଡାନିଦ୍ୱାରା ଅନୁବାଦ କରାଯାଇଛି । ^{[୧୦][୧୧][୧୨]}

ବେଦରେ ଅନେକ ଦେବୀଙ୍କ ବିଷୟ ଲେଖାଯାଇଛି ଯେପରିକି ପାର୍ବତୀ (ଶକ୍ତି), ପୃଥିବୀ, ଅଦିତି , ବାକ (ଶବ୍ଦ), ନିର୍ରତି (ବିନାଶ), ରାତ୍ରୀ, ଅରନ୍ୟାନି (ଜଙ୍ଗଲ) ଓ ବରଦାୟୀନି ଦେବୀ ଯେପରିକି ଦିନସାନ, ରାକା, ପୁରାମଧି, ପରେନ୍ଦି, ଭାରତି ଓ ମାହି ଭଳି ଅନେକ ନାମ ଋକବେଦରେ ଅଛି । ^{[୧]:6–17, 55–64} କିନ୍ତୁ ଦେବତାଙ୍କ (Devas) ଭଳି ଦେବୀଙ୍କ ବିଷୟ ବାରମ୍ବାର ଆଲୋଚନା ହୁଏ ନାହିଁ । ^[୧] ଶେଷ ବେଦ ଲେଖାରେ ପ୍ରାକ୍ ବୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପାର୍ବତୀଙ୍କ କଥା ଲେଖାଯାଇଛି କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ସମର୍ପିତ ଶ୍ଳୋକ ବେଦ ଯୁଗରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥିବା ଜଣାଯାଏନି ।^[୧] ବେଦ ଯୁଗରେ ସମସ୍ତ ଦେବ ଦେବୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲେ,^[୧] କିନ୍ତୁ ଦେବ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଯୁଗର ସାହିତ୍ୟରେ ଏକମାତ୍ର ଦେବୀଙ୍କ ବିଷୟ ଲେଖାଯାଇଛି ଯିଏ ସର୍ବଶକ୍ତିମୟୀ ଅଟନ୍ତି । ^[୧୩]