24h Le Mans

24h Le Mans – wyścig samochodowy, w którym zadaniem zawodników jest przejechanie jak największej liczby okrążeń w ciągu dokładnie jednej doby. W zawodach startują drużyny trzyosobowe.

Plakat z 1923 roku
Tor de la Sarthe

Tor Circuit de la Sarthe ma długość 13 629 m i jest wpleciony w ulice wokół miasta, w którym odbywa się wyścig.

Historia

Pierwszy wyścig 24h Le Mans odbył się 26 maja 1923 roku. Od tej pory był rozgrywany corocznie, z wyjątkiem lat 1936 oraz 1940-1948. Pierwszymi zwycięzcami zostali Francuzi, Andre Lagache i Rene Lenoard. Załoga przejechała 128 okrążeń[1]. Kierowcą z największą ilością zwycięstw w tym wyścigu jest Duńczyk, Tom Kristensen. Był członkiem zwycięskich załóg aż 9-krotnie[2].

Do edycji w 2008 roku 24-godzinny wyścig Le Mans rozpoczynał się tradycyjnie w sobotę o godzinie 16:00. Wyjątkami od tej reguły były lata 1968, gdy wyścig został przesunięty, 1984, kiedy wyścig zaczął się o 15:00 z powodu odbywających się we Francji wyborów i w 2006 roku kiedy wyścig Le Mans rozpoczął się z opóźnieniem, co było spowodowane transmisjami z mistrzostw świata w piłce nożnej.Od 2009 roku wyścig rozpoczyna się o godzinie 15:00.

Wypadki

W historii wyścigów dochodziło do wielu wypadków śmiertelnych. Najtragiczniejszym był wypadek z 1955 roku, wtedy doszło do zderzenia 3 samochodów, a jeden z nich - Mercedes - wyleciał z toru wyścigowego i rozbił się o trybuny z widzami , zabijając ponad 80 z nich. Zdarzenia nie przeżył też kierujący pojazdem. Wydarzenie spowodowało wycofanie się Mercedesa z wszelkich wyścigów, aż do 1988 roku i odwołanie wyścigów w Niemczech. Z tego samego powodu w Szwajcarii wprowadzono zakaz organizowania wyścigów, który został zniesiony w czerwcu 2007 roku.

Zwycięzcy wyścigu

RokZespółKierowcySamochódPrzejechane
okrążenia
Źródło
Silnik
Tor o długości 17,262 km
1923 André Lagache
René Léonard
Chenard & Walcker Sport128
Chenard & Walcker 3.0 I4
1924 Duff & Aldington John Duff
Frank Clement
Bentley 3 Litre Sport120
Bentley 3.0 I4
1925 Gérard de Courcelles
André Rossignol
Lorraine-Dietrich B3-6129
Lorraine-Dietrich 3.5 I6
1926 Robert Bloch
André Rossignol
Lorraine-Dietrich B3-6147
Lorraine-Dietrich 3.4 I6
1927 Bentley Motors Ltd. Dudley Benjafield
Sammy Davis
Bentley 3 Litre Super Sport137
Bentley 2.9 I4
1928 Bentley Motors Ltd. Woolf Barnato
Bernard Rubin
Bentley 4½ Litre154
Bentley 4.4 I6
Tor o długości 16,340 km
1929 Bentley Motors Ltd. Woolf Barnato
Henry Birkin
Bentley Speed Six174
Bentley 6.6 I6
1930 Bentley Motors Ltd. Woolf Barnato
Glen Kidston
Bentley Speed Six179
Bentley 6.6 I6
1931 Francis Curzon Francis Curzon
Henry Birkin
Alfa Romeo 8C 2300 LM184
Alfa Romeo 2.3 Supercharged I8
Tor o długości 13,492 km
1932 Raymond Sommer Raymond Sommer
Luigi Chinetti
Alfa Romeo 8C 2300 LM218
Alfa Romeo 2.3 Supercharged I8
1933 Soc. Anon. Alfa Romeo Raymond Sommer
Tazio Nuvolari
Alfa Romeo 8C 2300MM233
Alfa Romeo 2.3 Supercharged I8
1934 Luigi Chinetti
Philippe Étancelin
Luigi Chinetti
Philippe Étancelin
Alfa Romeo 8C 2300213
Alfa Romeo 2.3 Supercharged I8
1935 Arthur W. Fox & Charles Nichol Johnny Hindmarsh
Luis Fontès
Lagonda M45R Rapide222
Meadows 4.5 I6
1936Wyścig odwołano
1937 Roger Labric Jean-Pierre Wimille
Robert Benoist
Bugatti Type 57G Tank243
Bugatti 3.3 I8
1938 Eugène Chaboud / Jean Trémoulet Eugène Chaboud
Jean Trémoulet
Delahaye 135CS235
Delahaye 3.6 I6
1939 Jean-Pierre Wimille Jean-Pierre Wimille
Pierre Veyron
Bugatti Type 57S Tank248
Bugatti 3.3 Supercharged I8
1940–
1948
Wyścig nie był organizowany
1949 Lord Selsdon Peter Mitchell-Thomson
Luigi Chinetti
Ferrari 166MM235
Ferrari 2.0 V12
1950 Louis Rosier Louis Rosier
Jean-Louis Rosier
Talbot-Lago T26 GS256
Talbot 4.5 I6
1951 Peter Walker Peter Walker
Peter Whitehead
Jaguar XK-120C267
Jaguar 3.4 I6
1952 Daimler-Benz A.G. Hermann Lang
Fritz Riess
Mercedes-Benz 300 SL (W194)277
Mercedes-Benz 3.0 I6
1953 Jaguar Cars Ltd. Tony Rolt
Duncan Hamilton
Jaguar C-Type304
Jaguar 3.4 I6
1954 Scuderia Ferrari José Froilán González
Maurice Trintignant
Ferrari 375 Plus302
Ferrari 5.0 V12
1955 Jaguar Cars Ltd. Mike Hawthorn
Ivor Bueb
Jaguar D-Type307
Jaguar 3.4 I6
Tor o długości 13,461 km
1956 Ecurie Ecosse Ninian Sanderson
Ron Flockhart
Jaguar D-Type300
Jaguar 3.4 I6
1957 Ecurie Ecosse Ron Flockhart
Ivor Bueb
Jaguar D-Type327
Jaguar 3.8 I6
1958 Scuderia Ferrari Olivier Gendebien
Phil Hill
Ferrari 250 TR58305
Ferrari 3.0 V12
1959 David Brown Racing Dept. Carroll Shelby
Roy Salvadori
Aston Martin DBR1/300323
Aston Martin 3.0 I6
1960 Scuderia Ferrari SpA Paul Frère
Olivier Gendebien
Ferrari 250 TR59/60314
Ferrari 3.0 V12
1961 Scuderia Ferrari Olivier Gendebien
Phil Hill
Ferrari 250 TRI/61333
Ferrari 3.0 V12
1962 SpA Ferrari SEFAC Olivier Gendebien
Phil Hill
Ferrari 330 TRI/LM Spyder331
Ferrari 4.0 V12
1963 SpA Ferrari SEFAC Lorenzo Bandini
Ludovico Scarfiotti
Ferrari 250P339
Ferrari 3.0 V12
1964 SpA Ferrari SEFAC Jean Guichet
Nino Vaccarella
Ferrari 275P349
Ferrari 3.3 V12
1965 North American Racing Team Masten Gregory
Jochen Rindt
Ferrari 250LM348
Ferrari 3.3 V12
1966 Shelby-American Inc. Bruce McLaren
Chris Amon
Ford GT40 Mk.II360
Ford 7.0 V8
1967 Shelby-American Inc. Dan Gurney
A.J. Foyt
Ford GT40 Mk.IV388
Ford 7.0 V8
Tor o długości 13,469 km
1968 John Wyer Automotive Engineering Ltd. Pedro Rodriguez
Lucien Bianchi
Ford GT40 Mk.I331
Ford 4.9 V8
1969 John Wyer Automotive Engineering Jacky Ickx
Jackie Oliver
Ford GT40 Mk.I372
Ford 4.9 V8
1970 Porsche KG Salzburg Hans Herrmann
Richard Attwood
Porsche 917K343
Porsche 4.5 Flat-12
1971 Martini Racing Team Helmut Marko
Gijs van Lennep
Porsche 917K397
Porsche 4.9L Flat-12
Tor o długości 13,640 km
1972 Equipe Matra-Simca Shell Henri Pescarolo
Graham Hill
Matra-Simca MS670344
Matra 3.0 V12
1973 Equipe Matra-Simca Shell Henri Pescarolo
Gérard Larrousse
Matra-Simca MS670B355
Matra 3.0 V12
1974 Équipe Gitanes Henri Pescarolo
Gérard Larrousse
Matra-Simca MS670C337
Matra 3.0 V12
1975 Gulf Research Racing Co. Derek Bell
Jacky Ickx
Mirage GR8336
Ford Cosworth DFV 3.0 V8
1976 Martini Racing Porsche System Jacky Ickx
Gijs van Lennep
Porsche 936349
Porsche Type-935 2.1 Turbo Flat-6
1977 Martini Racing Porsche System Jürgen Barth
Hurley Haywood
Jacky Ickx
Porsche 936/77342
Porsche Type-935 2.1 Turbo Flat-6
1978 Renault Sport Didier Pironi
Jean-Pierre Jaussaud
Renault Alpine A442B369
Renault 2.0 Turbo V6
Tor o długości 13,626 km
1979 Porsche Kremer Racing Klaus Ludwig
Don Whittington
Bill Whittington
Porsche 935 K3307
Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
1980 LePoint Jean Rondeau Jean Rondeau
Jean-Pierre Jaussaud
Rondeau M379338
Ford Cosworth DFV 3.0 V8
1981 Porsche System Jacky Ickx
Derek Bell
Porsche 936354
Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
1982 Rothmans Porsche System Jacky Ickx
Derek Bell
Porsche 956359
Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
1983 Rothmans Porsche Vern Schuppan
Hurley Haywood
Al Holbert
Porsche 956370
Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
1984 New-Man Joest Racing Henri Pescarolo
Klaus Ludwig
Porsche 956359
Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
1985 New-Man Joest Racing Klaus Ludwig
Paolo Barilla
John Winter
Porsche 956373
Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
Tor o długości 13,528 km
1986 Rothmans Porsche Derek Bell
Hans-Joachim Stuck
Al Holbert
Porsche 962C368
Porsche Type-935 2.6 Turbo Flat-6
Tor o długości 13,535 km
1987 Rothmans Porsche AG Hans-Joachim Stuck
Derek Bell
Al Holbert
Porsche 962C355
Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
1988 Silk Cut Jaguar
Tom Walkinshaw Racing
Jan Lammers
Johnny Dumfries
Andy Wallace
Jaguar XJR-9LM394
Jaguar 7.0 V12
1989 Team Sauber Mercedes Jochen Mass
Manuel Reuter
Stanley Dickens
Sauber C9389
Mercedes-Benz M119 5.0 Turbo V8
Tor o długości 13,600 km
1990 Silk Cut Jaguar
Tom Walkinshaw Racing
John Nielsen
Price Cobb
Martin Brundle
Jaguar XJR-12359
Jaguar 7.0 V12
1991 Mazdaspeed Co. Ltd.
Oreca
Volker Weidler
Johnny Herbert
Bertrand Gachot
Mazda 787B362
Mazda R26B 2.6 4-Rotor
1992 Peugeot Talbot Sport Derek Warwick
Yannick Dalmas
Mark Blundell
Peugeot 905 Evo 1B352
Peugeot SA35 3.5 V10
1993 Peugeot Talbot Sport Éric Hélary
Christophe Bouchut
Geoff Brabham
Peugeot 905 Evo 1B375
Peugeot SA35 3.5 V10
1994 Le Mans Porsche Team
Joest Racing
Yannick Dalmas
Hurley Haywood
Mauro Baldi
Dauer 962 Le Mans344
Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
1995 Kokusai Kaihatsu Racing Yannick Dalmas
Masanori Sekiya
JJ Lehto
McLaren F1 GTR298
BMW S70 6.1 V12
1996 Joest Racing Davy Jones
Alexander Wurz
Manuel Reuter
TWR Porsche WSC-95354
Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
Tor o długości 13,605 km
1997 Joest Racing Michele Alboreto
Stefan Johansson
Tom Kristensen
TWR Porsche WSC-95361
Porsche Type-935 3.0 Turbo Flat-6
1998 Porsche AG Laurent Aiello
Allan McNish
Stéphane Ortelli
Porsche 911 GT1-98351
Porsche 3.2 Turbo Flat-6
1999 Team BMW Motorsport Joachim Winkelhock
Pierluigi Martini
Yannick Dalmas
BMW V12 LMR365
BMW S70 6.0 V12
2000 Audi Sport Team Joest Frank Biela
Tom Kristensen
Emanuele Pirro
Audi R8368
Audi 3.6 Turbo V8
2001 Audi Sport Team Joest Frank Biela
Emanuele Pirro
Tom Kristensen
Audi R8321
Audi 3.6 Turbo V8
Tor o długości 13,650 km
2002 Audi Sport Team Joest Frank Biela
Tom Kristensen
Emanuele Pirro
Audi R8375
Audi 3.6 Turbo V8
2003 Team Bentley Rinaldo Capello
Tom Kristensen
Guy Smith
Bentley Speed 8377
Bentley 4.0 Turbo V8
2004 Audi Sport Japan Team Goh Seiji Ara
Rinaldo Capello
Tom Kristensen
Audi R8377
Audi 3.6 Turbo V8
2005 ADT Champion Racing Tom Kristensen
JJ Lehto
Marco Werner
Audi R8370
Audi 3.6 Turbo V8
2006 Audi Sport Team Joest Frank Biela
Marco Werner
Emanuele Pirro
Audi R10 TDI380
Audi TDI 5.5 Turbo V12
Tor o długości 13,629 km
2007 Audi Sport North America Marco Werner
Emanuele Pirro
Frank Biela
Audi R10 TDI369
Audi TDI 5.5 Turbo V12
2008 Audi Sport North America Allan McNish
Rinaldo Capello
Tom Kristensen
Audi R10 TDI381
Audi TDI 5.5 Turbo V12
2009 Peugeot Sport Total David Brabham
Marc Gené
Alexander Wurz
Peugeot 908 HDi FAP382
Peugeot HDi 5.5 Turbo V12
2010 Audi Sport North America Mike Rockenfeller
Timo Bernhard
Romain Dumas
Audi R15 TDI Plus397[3]
Audi TDI 5.5 V10 Turbo
2011 Audi Sport Team Joest Marcel Fässler
André Lotterer
Benoît Tréluyer
Audi R18 TDI355[4]
Audi TDI 3.7 V6 Turbo
2012 Audi Sport Team Joest Marcel Fässler
André Lotterer
Benoît Tréluyer
Audi R18 E-Tron Quattro378[5]
Audi TDI 3.7 V6 Turbo
2013 Audi Sport Team Joest Tom Kristensen
Allan McNish
Loïc Duval
Audi R18 E-Tron Quattro348[6]
Audi TDI 3.7 V6 Turbo
2014 Audi Sport Team Joest Marcel Fässler
André Lotterer
Benoît Tréluyer
Audi R18 E-Tron Quattro379[7]
Audi TDI 4.0 L Turbo V6
2015 Porsche Team Nico Hülkenberg
Earl Bamber
Nick Tandy
Porsche 919 Hybrid395[8]
Porsche 2.0 L Turbo V4
2016 Porsche Team Marc Lieb
Romain Dumas
Neel Jani
Porsche 919 Hybrid384[9]
Porsche 2.0 L Turbo V4
2017 Porsche Team Earl Bamber
Timo Bernhard
Brendon Hartley
Porsche 919 Hybrid367[10]
Porsche 2.0 L Turbo V4
Tor o długości 13,626 km
2018 Toyota Gazoo Racing Fernando Alonso
Kazuki Nakajima
Sébastien Buemi
Toyota TS050 Hybrid388[11]
Toyota 2.4 L Turbo V6
2019 Toyota Gazoo Racing Fernando Alonso
Kazuki Nakajima
Sébastien Buemi
Toyota TS050 Hybrid385[12]
Toyota 2.4 L Hybrid Turbo V6
2020 Toyota Gazoo Racing Sébastien Buemi
Kazuki Nakajima
Brendon Hartley
Toyota TS050 Hybrid387[13]
Toyota 2.4 L Hybrid Turbo V6
2021 Toyota Gazoo Racing Mike Conway
Kamui Kobayashi
José María López
Toyota GR010 Hybrid371[14]
Toyota 3.5L V6 Twin-Turbo Hybrid
2022 Toyota Gazoo Racing Sébastien Buemi
Brendon Hartley
Ryō Hirakawa
Toyota GR010 Hybrid380[15]
Toyota 3.5L V6 Twin-Turbo Hybrid
2023 Ferrari AF Corse James Calado
Antonio Giovinazzi
Alessandro Pier Guidi
Ferrari 499P342[16]
Ferrari 3.0 L Twin-Turbo V6

Odbiór w mediach

Wyścig 24h Le Mans znalazł się w grach komputerowych. Jedną z nich jest Race Driver: Grid; zastosowano tam jednak kompresję czasu, dzięki czemu cały wyścig gracz może przejechać w znacznie krótszym czasie niż w przypadku jego rzeczywistego odpowiednika, opcja 24-godzinnej jazdy jest także dostępna. Zachowany jest cykl dobowy tj. na torze zapada zmrok i część nocna wyścigu odbywa się rzeczywiście w nocy. W grze Gran Turismo 4 (gdzie brak jest cyklu dobowego – 24 godziny jedzie się, gdy słońce jest na niebie) oraz Gran Turismo 5 wyścig jest pełnowymiarowy, trwa równe 24 godziny, zachowany został cykl dobowy.

Wyścig stał się kanwą filmu z 2019 roku Le Mans ’66, opowiadającego o wyścigu z 1966 roku i towarzyszącej mu rywalizacji teamów firm Ford i Ferrari.

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne