Cewnikowanie zatok skalistych dolnych

ACTH-zależna hiperkortyzolemia o nieznanej etiologii. Badanie pozwala potwierdzić obecność mikrogruczolaka przysadki niewidocznego w badaniach obrazowych gruczołu. Czułość BIPSS ocenia się na 95-99%^[1].

Badanie polega na wprowadzeniu cewnika do obu zatok skalistych dolnych i pobraniu krwi do oznaczenia w niej poziomu ACTH wyjściowo oraz po 3 i 5 (ewentualnie także po 10) minutach od dożylnego podania CRH w dawce 1 μg na kg masy ciała lub w łącznej dawce 100 μg. Krew pobiera się jednocześnie z obu zatok skalistych dolnych i z żyły obwodowej. Następnie oblicza się gradient stężenia ACTH we krwi pobranej z zatoki do stężenia ACTH we krwi obwodowej.

Ocenia się stosunek stężenia ACTH we krwi pobranej z zatoki skalistej dolnej do stężenia ACTH we krwi obwodowej (wskaźnik IPS/P):

• IPS/P > 2,0 wyjściowo i > 3,0 po stymulacji CRH potwierdza rozpoznanie choroby Cushinga
• IPS/P < 2,0 wyjściowo i < 3,0 po stymulacji CRH sugeruje ektopowe wydzielanie ACTH jako przyczynę hiperkortyzolemii.

Opisano szereg rzadkich, ale istotnych powikłań: przypadki zakrzepicy żył głębokich, zatorowości płucnej, uszkodzenia naczyń mózgu.

• Wiggam MI, Heaney AP, McIlrath EM, McCance DR, Sheridan B, Hadden DR, Atkinson AB. Bilateral inferior petrosal sinus sampling in the differential diagnosis of adrenocorticotropin-dependent Cushing's syndrome: a comparison with other diagnostic tests. „J Clin Endocrinol Metab”. 85. 4, s. 1525-32, 2000. PMID: 10770192. 
• Padayatty SJ, Orme SM, Nelson M, Lamb JT, Belchetz PE. Bilateral sequential inferior petrosal sinus sampling with corticotrophin-releasing hormone stimulation in the diagnosis of Cushing's disease. „Eur J Endocrinol”. 139. 2, s. 161-6, 1998. PMID: 9724071. 

• Artykuł na stronie Neuroendocrine & Pituitary Center. pituitary.mgh.harvard.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-05)]. (ang.)