Galago akacjowy

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1836 roku szkocki zoolog Andrew Smith, nadając mu nazwę Galago Moholi^[1]. Miejsce typowe to brzegi rzek Marikwa i Limpopo, Botswana^[13][14][15]. Holotyp to dorosły samiec (sygnatura BMNH 1855.12.24.47) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[16].

We wcześniejszych ujęciach systematycznych traktowany jako podgatunek G. senegalensis^[17]. Niektóre ujęcia rozpoznają podgatunek bradfieldi^[12][18], jednak osobniki z zachodniej i wschodniej strony zasięgu występowania są małe, natomiast te z części środkowej większe i dostępnych jest niewiele dodatkowych informacji umożliwiających rozróżnienie tych dwóch form^[19][15][20]. G. moholi jest sympatryczny z G. senegalensis w środkowej i południowej Tanzanii i prawdopodobnie z G. matschiei w Burundi i Rwandzie^[15].

Autorzy Handbook of the Mammals of the World, Illustrated Checklist of the Mammals of the World i All Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[19][15][20].

Etymologia

• Galago: lokalna, senegalska nazwa Galago dla galago, zaadaptowana przez Michela Adansona w XVIII wieku^[21].
• moholi: nazwa w języku tswana moHwele lub mogwêlê dla galago^[22].

Jest średniej wielkości gatunkiem: długość ciała (bez ogona) 12–17 cm, ogona 16–28 cm; masa ciała samic 95–200 g, samców 160–255 g^[19][20]. Jego głowa jest szeroka, z krótkim pyskiem i pomarańczowymi oczami, otoczonymi czarnymi pierścieniami w kształcie rombu. Występuje białawy pasek na nosie; uszy są duże, szare. Grzbiet pokryty szaro-brązową sierścią, od spodu biały, czasem z żółtawym odcieniem. Po bokach, na wewnętrznej stronie kończyn, dłoniach i stopach także kolor żółtawy. Palce u rąk i nóg są łopatowato zakończone. Ogon – o niezbyt krzaczastej strukturze włosów – ciemniejszy niż reszta futra^[23].

Galago akacjowy występuje w południowo-wschodniej Demokratycznej Republice Konga, Angoli, Zambii, Malawi i Zimbabwe po północną Namibię, północną i wschodnią Botswanę oraz zachodni Mozambik, na południe aż do rzek Oranje i Limpopo w północno-wschodniej Afryce Południowej; być może występuje w północno-zachodniej (Jezioro Wiktorii) i zachodniej Tanzanii, Rwandzie i Burundi^{[15][20][18][10]}.

Populacje lęgowe tego gatunku występują na przedmieściach Johannesburga i Pretorii. Niektóre z tych osobników uciekły lub zostały wypuszczone na wolność, a inne przybyły tam z cieplejszych regionów^[24].

Galago akacjowy żywi się głównie owadami i żywicą wydzielaną przez drzewa z rodzaju Acacia. W celu jej pozyskania zwierzęta wykonują w pniu nakłucia. Preferują żywicę Acacia karroo i Acacia tortilis. Zimą osobniki poruszają się między drzewami po gruncie, w czasie wilgotnych ciepłych okresów nie schodzą na ziemię. Wzrasta wówczas znacznie odsetek bezkręgowców w ich diecie. Na żer udają się tuż po zachodzie słońca, sporadycznie trwa to całą noc^[23].

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[10].

• A. Monard. Mission scientifique suisse dans l’Angola resultats scientifiques. Mammiferes. Part I: Carnivores. „Bulletin de la Société neuchâteloise des sciences naturelles”. 55, s. 51–71, 1931. (fr.).