Johannesburg

Johannesburg
	; Centrum biznesowe Johannesburga
Herb	Flaga
	Dewiza: Unity in Development
Państwo	Południowa Afryka
Prowincja	Gauteng
Data założenia	1886
Burmistrz	Mpho Phalatse(inne języki)
Powierzchnia	1645 km²
Wysokość	1753 m n.p.m.
Populacja (2019); • liczba ludności; • gęstość	; 5 636 000; 3400 os./km²
Nr kierunkowy	+2711
Kod pocztowy	2001
	Położenie na mapie Gautengu Johannesburg
	Położenie na mapie Południowej Afryki Johannesburg
	26°08′S 27°54′E/-26,133333 27,900000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Johannesburg (wymowa angielska: [j ə ʊ ˈ h æ n ɪ s b ɜ :ɡ], wymowa afrikaans: [j ʊ ə ˈ ɦ a n ə s b œ r χ]; zwane także Joburg i eGoli – miejsce złota) – miasto w północno-wschodniej części Południowej Afryki, od 1994 stolica prowincji Gauteng w zagłębiu Witwatersrand.

Farma, na której po raz pierwszy znaleziono złoto (1886)

Demografia

W przeszłości Johannesburg był trzecim pod względem liczby mieszkańców miastem Południowej Afryki, za Kapsztadem i Durbanem^[1]^[2], ale według najnowszych badań statystycznych obecnie jest największym^[3]. Według danych z 2011 roku, miasto zamieszkiwało 957 441 osób, z czego 20,9% to ludzie w wieku 0-14, 74,6% w wieku 15-64, a 4,4% to 65+; obszar metropolitalny Johannesburga liczył 4 434 827 osób, co uczyniło go największą aglomeracją w kraju^[4]. W roku 2015 miasto zamieszkiwało 4,4 miliona osób, a cały obszar metropolitalny według nieoficjalnych danych ok. 8 milionów^[3]. Dane World Population Review na pierwszy kwartał 2019 r. podają jako liczbę mieszkańców obszaru miejskiego (urban agglomeration^[5] wg definicji Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ) Johannesburga ponad 5 636 000.

Rasa	%
Czarni Afrykanie	64,2
Biali	13,9
Koloredzi	13,9
Azjaci i Hindusi	6,7
Inni	1,3

Język	Populacja	%
IsiZulu	174 620	17,31
Sotho	57 223	5,72
IsiXhosa	56 995	5,65
Afrikaans	161 653	16,02
Sepedi	42 759	4,24
Setswana	53 973	5,35
Angielski	374 576	37,12
Xitsonga	24 509	2,43
SiSwati	7581	0,75
Tshivenda	15 401	1,53
IsiNdebele	11 725	1,16
Inne języki Afryki Południowej	28 019	2,78

Geografia

Johannesburg jest największym miastem w Południowej Afryce. Chociaż miasto jest stolicą najbogatszej prowincji w Południowej Afryce, prowincji Gauteng, i jest siedzibą dla Trybunału Konstytucyjnego, to nie jest jedną z trzech stolic (są nimi: Pretoria – wykonawcza, Kapsztad – ustawodawcza oraz Bloemfontein – sądownicza). Według badań z 2015 roku obszar metropolitalny miasta liczył około 8 milionów ludzi, natomiast samo miasto liczyło 4,4 miliony osób. Powierzchnia miasta wynosi 1645 km²^[6].

Podział administracyjny

Johannesburg od 2006 dzieli się na 7 regionów:

Region A – Diepsloot(inne języki), Kya Sand(inne języki), Midrand, Ivory Park(inne języki)
Region B – Bryanston, Douglasdale(inne języki), Fourways(inne języki), Randburg, Sandton, Strijdompark(inne języki), Sunninghill, Woodmead(inne języki), Emmarentia(inne języki), Greenside, Melville, Northcliff(inne języki), Rosebank, Parktown(inne języki), Parktown North(inne języki),
Region C – Roodepoort, Constantia Kloof(inne języki), Northgate
Region D – Doornkop(inne języki), Soweto, Dobsonville(inne języki), Protea Glen(inne języki), Meadowlands(inne języki), Diepkloof(inne języki)
Region E – Alexandra, Wynberg, Bruma
Region F – Inner City, Johannesburg South(inne języki), City Deep, Aeroton(inne języki), Southgate
Region G – Orange Farm(inne języki), Ennerdale(inne języki), Lenasia(inne języki)

Gospodarka

Johannesburg jest głównym ośrodkiem gospodarczym i finansowym Południowej Afryki i centrum Witwatersrand – zurbanizowanego regionu górniczo-przemysłowego^[7], a przy tym najsilniejszym węzłem gospodarczym kontynentu afrykańskiego^[8]. W Johannesburg generowane jest 16% południowoafrykańskiego PKB i zatrudnienie znajduje 12% aktywnej zawodowo ludności kraju^[8].

Jak poświadcza historia tego miasta, swoje powstanie, rozwój i bogactwo, a nawet jedyną rację istnienia^[9], zawdzięcza leżącym pod Wysokim Weldem pokładom złota. Jego wydobycie nie ma już miejsca na terenach samego miasta i usunięto większość hałd urobionej w trakcie ekspoatacji skały płonnej, pozostawiono jednak niektóre z nich ze względu na ich wartość historyczną^[9]. Miasto jest siedzibą wszystkich krajowych przedsiębiorstw górniczych^[10] i regulującej przemysł wydobywczy Minerals Council South Africa (do maja 2018 r. Chamber of Mines of South Africa^[11]). Także znaczna część lokalnego sektora maszynowego i inżynieryjnego służy potrzebom krajowego przemysłu wydobywczego^[10], jednego z największych na świecie^[12] dzięki bogatym złożom nie tylko złota, ale także innych metali szlachetnych, diamentów i innych kamieni szlachetnych, węgla i innych minerałów^[12]. Obok szlifierni diamentów znajdują się tu także wytwórnie diamentów syntetycznych^[7].

Johannesburg jest bezsprzecznym centrum finansowym kraju, gdyż tu znajduje się założona w 1887 r. giełda papierów wartościowych Johannesburg Securities Exchange, notująca ponad 600 spółek^[10], największa na kontynencie afrykańskim^[8]. Tutaj mają też siedziby niemal wszystkie południowoafrykańskie banki, firmy ubezpieczeniowe i towarzystwa budowlane^[10].

Mniejsze znaczenie, ale istotne ze względu na zatrudnienie, mają leżące w obrębie Johannesburga i East Rand (dzielnica Witwatersrand) fabryki produkujące dla sektora chemicznego, maszynowego, metalurgicznego, włókienniczego i drzewnego^[7]. Obecne są ośrodki naukowe i firmy usługowe sektorów medycznych i ochrony zdrowia, transportowych, telekomunikacyjnych i informatycznych, jak i telewizyjnych i filmowych^[8].

Transport

Lotniczy

Międzynarodowy port lotniczy Johannesburg jest największym lotniskiem Południowej Afryki, jak i Afryki, obsługuje połączenia z Europą i Ameryką. Port lotniczy Lanseria obsługuje połączenia regionalne.

Drogowy

Johannesburg jest dobrze połączony z resztą kraju, w mieście przecinają się drogi:

N1 (Kapsztad – Bloemfontein – Johannesburg – Pretoria – Polokwane – granica z Zimbabwe)
N3 (Durban – Johannesburg)
N13 (George – Kimberley – Johannesburg)
N14 (Springbok – Johannesburg – Pretoria)
N17 (Johannesburg – Ermelo – granica z Eswatini)

Ponadto, przez centrum przebiegają dwie autostrady – M1 i M2, ułatwiające dojazd do dzielnicy biznesowej.

Kolejowy

Najważniejszą stacją miasta jest Johannesburg Park – stacja końcowa dla pociągów GauTrain łączących Johannesburg z lotniskiem oraz Pretorią, jest również stacją przelotową dla wielu linii Metrorail Gauteng(inne języki).

Sport

Johannesburg był jednym z gospodarzy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2010 w RPA.

Polonia

Na cmentarzu West Park znajduje się Polski Ogród Pamięci, gdzie w części wojskowej znajduje się 5 grobów polskich żołnierzy zmarłych w miejscowym szpitalu polowym (obecnie zwanym Baragwanath), rannych w kampanii w Zachodniej Afryce w 1942 roku.
W parku James & Ethel Gray znajduje się jedyny w Afryce Pomnik Katyński ukończony w 1981 roku.