Gospodarka Unii Europejskiej

Zobacz też: Gospodarka Austrii, Gospodarka Belgii, Gospodarka Bułgarii, Gospodarka Chorwacji, Gospodarka Cypru, Gospodarka Czech, Gospodarka Danii, Gospodarka Estonii, Gospodarka Francji, Gospodarka Grecji, Gospodarka Hiszpanii, Gospodarka Holandii, Gospodarka Irlandii, Gospodarka Litwy, Gospodarka Luksemburga, Gospodarka Łotwy, Gospodarka Malty, Gospodarka Niemiec, Gospodarka Polski, Gospodarka Portugalii, Gospodarka Rumunii, Gospodarka Słowacji, Gospodarka Słowenii, Gospodarka Szwecji, Gospodarka Węgier, Gospodarka Włoch.

W państwach panuje dosyć wysoki stopień redystrybucji dochodów, dochodzący do 60% PKB (w Szwecji). Główną gałąź gospodarki tych krajów stanowią usługi: telekomunikacyjne, bankowe, budowlane, transportowe – w tym samochodowe, morskie i lotnicze itd. W dalszej kolejności przemysł oraz schemizowane i zautomatyzowane rolnictwo.

Większość PKB wytwarza sektor prywatny, jednak dosyć duży udział w nim ma sektor państwowy: w Szwecji – około 30% (w latach 80. ponad 40%), w Polsce obecnie około 25%, we Francji w rękach państwowych pozostaje kolej, elektrownie (EDF, który posiada kilka elektrowni w Polsce), dystrybucja gazu (GDF) i wiele innych przedsiębiorstw, które są dochodowe i zasilają budżet państwa.

Unia Europejska, składająca się z 27 państw ma łącznie najwyższy na świecie produkt krajowy brutto. Pod względem dochodu na głowę mieszkańca kraje „starej” Unii są w światowej czołówce a niektóre regiony Europy, na przykład Bawaria czy Île-de-France, mają prawie dwukrotnie wyższy poziom PKB per capita od średniej dla wszystkich 28 państw członkowskich.

14 marca 2008 roku ekonomiści banku Goldman Sachs obliczyli, że gospodarka 15 państw strefy euro stała się największą gospodarką świata. Przyczyną jest osłabiający się dolar. W poprzedzającym roku PKB Stanów Zjednoczonych osiągnął ponad 13,84 bln dolarów, podczas gdy strefy euro prawie 8,85 bln euro. Przy kursie 1,5688 dol. za euro (według kursu z 14 marca 2008), daje to ponad 13,88 bln dol. Euroland pobił więc USA o blisko 40 mld dolarów.

Wzrost gospodarczy

Obecnie kraje starej Unii znajdują się w słabszej kondycji: ich wzrost gospodarczy waha się między 0% a 2%. Jednocześnie mają niski przyrost naturalny i większe ograniczenia imigracyjne niż w krajach zamożnych o mniejszym zaludnieniu. Niemcy są pierwsi na świecie pod względem wartości eksportu swoich produktów, nawet przed ludniejszą Japonią. W Szwecji, Finlandii i Danii wzrost wynosi ponad 3%. W słabiej rozwiniętych państwach nowej Unii wynosi on zwykle 4–7% (Polska), 5–8% (Słowacja) czy 8–12% (Estonia). Należy jednak zauważyć, że PKB tych państw tuż po wprowadzeniu gospodarki rynkowej notował gwałtowny spadek w związku z utratą rynku radzieckiego: w Polsce było to –17%, w przypadku Bułgarii nawet –40%, a poziom PKB z czasów socjalizmu odzyskała dopiero w 2003 r.

Gospodarka

     Wskaźnik równy średniej UE

     Wskaźnik lepszy od średniej UE

     Wskaźnik słabszy od średniej UE

Państwa członkowskie[5]	PKB (2022)[6]				Wzrost PKB w % (2022) [7]	PKB per capita (2022)[6]				Dług publiczny PKB = 100% (2022)[8]	Nadwyżka / deficyt PKB = 100% (2022)[9]	Inflacja HICP w % (2022)[10]	Bezro- bocie w % (2022)[11]
	w mld euro	w mld PPS	UE28 = 100%			w tys. euro	w tys. PPS	UE28 = 100%
			euro	PPS				euro	PPS
Unia Europejska	15 810	15 810	100,00	100,00	3,4	35,2	35,2	100,0	100,0	83,5	-3,3	9,2	6,2
Niemcy	3870	3456	24,48	21,86	1,8	46,2	41,2	131,1	117,0	66,1	-2,5	8,7	3,1
Francja	2639	2449	16,69	15,49	2,5	38,5	35,8	109,4	101,7	111,8	-4,8	5,9	7,3
Włochy	1909	1986	12,08	12,56	3,7	32,4	33,7	92,0	95,7	141,7	-8,0	8,7	8,1
Hiszpania	1327	1419	8,39	8,98	5,8	27,9	29,8	79,1	84,7	111,6	-4,7	8,3	12,9
Holandia	941	801	5,95	5,07	4,3	53,2	45,3	151,0	128,7	50,1	-0,1	11,6	3,5
Polska	657	1061	4,15	6,71	5,3	17,4	28,0	49,3	79,5	49,3	-3,7	13,2	2,9
Szwecja	561	443	3,55	2,80	2,8	53,5	42,3	151,9	120,2	32,9	1,1	8,1	7,5
Belgia	549	494	3,48	3,12	3,0	47,0	42,2	133,4	119,9	104,3	-3,5	10,3	5,6
Irlandia	503	420	3,18	2,66	9,4	98,3	82,1	279,0	233,2	44,4	1,7	8,1	4,5
Austria	447	399	2,83	2,52	4,8	49,4	44,1	140,2	125,3	78,4	-3,5	8,6	4,8
Dania	376	284	2,38	1,80	2,7	63,7	48,1	180,8	136,6	29,8	3,3	8,5	4,5
Rumunia	286	516	1,81	3,26	4,6	15,0	27,1	42,6	77,0	47,2	-6,3	12,0	5,6
Czechy	277	342	1,75	2,16	2,4	25,9	32,0	73,5	90,9	44,2	-3,2	14,8	2,2
Finlandia	267	213	1,69	1,35	1,6	48,0	38,4	136,3	109,1	73,3	-0,8	7,2	6,8
Portugalia	239	280	1,51	1,77	6,8	23,3	27,2	66,1	77,3	112,4	-0,3	8,1	6,0
Grecja	208	253	1,32	1,60	5,6	19,7	23,9	55,8	67,9	172,6	-2,4	9,3	12,5
Węgry	170	264	1,08	1,67	4,6	17,6	27,3	49,9	77,6	73,9	-6,2	15,3	3,6
Słowacja	110	132	0,69	0,84	1,8	19,9	24,1	56,6	68,5	57,8	-2,0	12,1	6,1
Bułgaria	85	141	0,53	0,89	3,9	12,4	20,7	35,2	58,8	22,6	-2,9	13,0	4,3
Luksemburg	78	60	0,49	0,38	1,4	119,2	91,9	338,5	261,1	24,7	-0,3	8,2	4,6
Chorwacja	67	101	0,42	0,64	6,3	17,1	25,7	48,6	73,0	68,2	0,1	10,7	7,0
Litwa	67	89	0,42	0,56	2,4	23,6	31,5	66,9	89,5	38,1	-0,7	18,9	6,0
Słowenia	59	69	0,37	0,43	2,5	28,0	32,5	79,4	92,3	72,3	-3,0	9,3	4,0
Łotwa	39	49	0,25	0,31	3,4	20,7	25,9	58,8	73,6	41,0	-4,6	17,2	6,9
Estonia	36	41	0,23	0,26	-0,5	27,2	30,7	77,1	87,2	18,5	-1,0	19,4	5,6
Cypr	27	30	0,17	0,19	5,1	29,6	32,3	84,0	91,8	85,6	2,4	8,1	6,8
Malta	17	19	0,11	0,12	6,9	31,9	36,0	90,5	102,3	52,3	-5,7	6,1	2,9

Poziom życia w Unii Europejskiej

Państwa członkowskie[12] Rzeczywista konsumpcja indywidualna per capita[6][13] 2004 2016 w Euro w PPS UE28 = 100% w Euro w PPS UE28 = 100% euro PPS euro PPS  Unia Europejska 15 690 15 700 100,0 100,0 20 000 20 000 100,0 100,0  Niemcy 19 146 18 700 122,0 119,1 25 227 24 400 126,1 122,0  Francja 18 914 17 500 120,5 111,5 23 646 22 200 118,2 111,0  Włochy 17 548 16 900 111,8 107,6 19 794 19 400 99,0 97,0  Hiszpania 13 631 15 300 86,9 97,5 16 429 17 800 82,1 89,0  Polska 3987 8500 25,4 54,1 7538 15 100 37,7 75,5  Rumunia 2204 6100 14,0 38,9 5878 12 500 29,4 62,5  Holandia 20 335 19 400 129,6 123,6 25 049 22 200 125,2 111,0  Belgia 18 458 17 400 117,6 110,8 24 962 22 500 124,8 112,5  Grecja 12 958 15 400 82,6 98,1 12 940 15 400 64,7 77,0  Czechy 5610 11 100 35,8 70,7 9454 15 500 47,3 77,5  Portugalia 10 973 13 400 69,9 85,4 13 506 16 400 67,5 82,0  Szwecja 21 868 17 500 139,4 111,5 29 601 22 200 148,0 111,0  Węgry 5512 9600 35,1 61,1 6951 12 600 34,8 63,0  Austria 19 478 18 700 124,1 119,1 26 157 23 600 130,8 118,0  Bułgaria 2102 5900 13,4 37,6 4558 10 600 22,8 53,0  Dania 24 349 17 100 155,2 108,9 31 761 22 800 158,8 114,0  Finlandia 19 239 15 800 122,6 100,6 27 981 22 800 139,9 114,0  Słowacja 4139 8800 26,4 56,1 9775 15 400 48,9 77,0  Irlandia 21 007 17 200 133,9 109,6 24 253 19 300 121,3 96,5  Chorwacja 5405 8500 34,4 54,1 7399 11 700 37,0 58,5  Litwa 4066 8700 25,9 55,4 10 119 17 200 50,6 86,0  Słowenia 9073 12 400 57,8 79,0 12 146 15 000 60,7 75,0  Łotwa 3747 7500 23,9 47,8 8942 13 500 44,7 67,5  Estonia 4658 8400 29,7 53,5 10 290 14 200 51,4 71,0  Cypr 13 178 14 700 84,0 93,6 15 971 18 000 79,9 90,0  Luksemburg 29 181 24 200 186,0 154,1 36 222 26 300 181,1 131,5  Malta 8774 12 700 55,9 80,9 13 298 16 200 66,5 81,0

Państwa członkowskie[12] Wydatki gospodarstw domowych na żywność i napoje bezalkoholowe (wydatki ogółem = 100)[14][15] 1995 2000 2005 2010 2015  Unia Europejska 14,2 12,6 12,3 12,3 12,3[16]  Niemcy 12,0 11,0 10,8 10,2 10,5  Francja 14,0 13,2 12,8 12,9 13,3  Wielka Brytania 9,7 8,6 8,0 8,7 8,3  Włochy 16,9 15,2 14,8 14,5 14,3  Hiszpania 16,8 14,1 13,1 12,6 13,4  Polska 29,2 22,7 21,0 19,1 16,9  Rumunia 44,2 33,7 29,8 27,0 29,4  Holandia 12,4 10,7 10,3 11,1 11,7  Belgia 14,8 12,7 13,2 12,8 13,3  Grecja 17,1 16,1 16,1 15,8 16,6  Czechy 18,7 17,3 14,8 14,1 16,6  Portugalia 18,5 16,6 15,9 15,8 17,0  Węgry 23,3 19,0 16,5 16,9 18,2  Szwecja 14,1 12,0 11,9 12,2 12,5  Austria 11,4 10,3 10,1 9,9 9,9  Bułgaria 26,4 28,8 20,2 18,1 18,7[16]  Dania 13,0 12,0 11,0 11,3 11,3  Finlandia 15,3 12,6 12,0 12,1 12,4  Słowacja 27,5 23,4 18,1 17,2 17,8  Irlandia 14,8 11,1 9,3 9,6 9,5  Chorwacja b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.  Litwa 39,3 27,6 25,3 24,0 23,4  Słowenia 17,8 16,7 14,8 14,6 15,4  Łotwa 35,2 25,6 21,6 20,6 18,8  Estonia 30,0 20,7 18,9 20,0 20,7  Cypr 14,9 13,8 13,1 12,1 14,7  Luksemburg 10,1 8,9 8,8 9,6 9,4  Malta 16,6 14,7 14,0 13,5 12,3

Cztery swobody i jednolity rynek

Osobne artykuły: Jednolity rynek, Swobodny przepływ osób, Swobodny przepływ kapitału, Swobodny przepływ towarów i Swoboda świadczenia usług.

Handel

Handel zewnętrzny

Osobny artykuł: Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej.

Rolnictwo

Osobny artykuł: Wspólna polityka rolna.

Przemysł

Rozwinięty też jest przemysł produkujący sprzęt gospodarstwa domowego (Bosch, Electrolux, Zanussi), chemiczny, petrochemiczny (Shell, BP), elektroniczny (Philips), farmaceutyczny, stoczniowy i spożywczy. Ważną funkcję pełnią telekomunikacyjne satelity europejskie Eutelsat i Astra, należące do luksemburskiego SES S.A.

We Francji swoją siedzibę ma jeden z dwóch największych koncernów lotniczych Airbus, w Szwecji produkuje się samoloty Saab. W Europie produkuje się superszybkie pociągi (TGV firmy Alstom).

Przemysł motoryzacyjny

Niemcy zajmują trzecie miejsce na świecie pod względem produkcji samochodów, cała Unia zaś pierwsze. Najważniejsze motoryzacyjne koncerny europejskie to DaimlerChrysler (Mercedes-Benz, Chrysler, Mercedes-Maybach, także udziały w Mitsubishi), BMW, Volkswagen (do tego koncernu należą także Audi, Skoda, Seat, Bentley, Lamborghini i Bugatti), Porsche, MAN AG, PSA (Citroën i Peugeot), Renault, Fiat (także Ferrari i Iveco), Volvo AB (nadal należy do Szwedów). Montownie swoich samochodów mają także amerykański Ford (także samochody osobowe Volvo, Jaguar i DAF) i GM (Opel, Scania i Saab) oraz przedsiębiorstwa azjatyckie.

Energetyka

Unia Europejska ujednoliciła przepisy dotyczące wytwarzania, przesyłu, dystrybucji i dostaw energii elektrycznej, wzbogacając je o przepisy dotyczące ochrony konsumentów. W celu ulepszenia i zintegrowania konkurencyjnych rynków energii w UE dyrektywą Parlamentu i Rady nr 2009/72/WE ustanowiono zasady dotyczące organizacji i funkcjonowania sektora elektroenergetycznego, otwartego dostępu do rynku, składania ofert, udzielania zezwoleń i eksploatacji systemów. W UE dużą wagę przywiązuje się do produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Narodowe cele dotyczące udziału energii pozyskiwanej z tych źródeł w ogólnej ilości energii wytwarzanej w państwach członkowskich określono w dyrektywie 2001/77/WE. Wysiłki państw członkowskich zmierzające do realizacji celów wyznaczonych w tej dyrektywie monitoruje Komisja Europejska.

Transport

Osobny artykuł: Transeuropejska sieć transportowa.

Turystyka

Francja, Wielka Brytania i Włochy są najczęściej odwiedzanymi krajami na świecie, z czego czerpią ogromne korzyści drobni przedsiębiorcy oraz budżety tych państw, gdyż obcokrajowcy płacą podatek od towarów i usług przy wszelkich zakupach. W Austrii istnieją najdłuższe i najlepsze na świecie trasy narciarskie. Danię odwiedza co roku 5 mln turystów, czyli tyle, ile wynosi liczba mieszkańców.

Budżet

Osobny artykuł: Budżet Unii Europejskiej.

Unia Europejska^[17] posiada własną samodzielność finansową (od 1970 roku – od traktatu budżetowego). Źródła własne WE to:

• cła
• opłaty nakładane na import artykułów rolnych
• część podatku pośredniego
• wpłaty państw członkowskich.

Pierwsze dwa źródła stanowią ok. 14% budżetu WE, ok. 35% – wpływy z podatku pośredniego, a 51% – to wpłaty państw członkowskich. Głównym płatnikiem netto są Niemcy, a następnie Wielka Brytania. W latach osiemdziesiątych rządzący w Brytanii brytyjscy konserwatyści uzyskali rabat, ze względu na małą kwotę subwencji rolniczych. Ostatnio zrodził się pomysł stworzenia podatku europejskiego. Miałoby to być na przykład dwa punkty procentowe z podatku od towarów i usług. Wtedy najwięcej płaciłyby te kraje, w których najwięcej się konsumuje. Byłby to sposób na zmniejszenie brytyjskiego rabatu, a Niemcy, ponieważ są największą gospodarką Unii i najbardziej ludnym krajem, pozostałyby największym płatnikiem. Największym odbiorcą funduszów Unii była przez lata Hiszpania: w Madrycie wybudowano za te pieniądze na przykład metro. Francja zaś jest największym odbiorcą dotacji unijnych dla rolnictwa. Same dotacje stanowią zwrot 98% francuskiej kontrybucji brutto. Jeżeli liczyć również zyski francuskich rybaków i zyski mieszkańców Strasburga, Francja jest beneficjentem netto UE.

Państwa członkowskie	Całościowa składka w euro	Całościowa składka jako % całościowego budżetu UE	Całościowe wydatki rok 2006 w euro	Całościowe wydatki jako % całościowego budżetu UE
Unia Europejska	105 259 468 772	100,00%	106 575 500 000	100,00%
Niemcy	22 218 438 941	21,11%	12 242 400 000	11,49%
Francja	17 303 107 859	16,44%	13 496 200 000	12,66%
Włochy	14 359 479 157	13,64%	10 922 300 000	10,25%
Wielka Brytania	13 739 900 046	13,05%	8 294 200 000	7,78%
Hiszpania	8 957 286 488	8,51%	12 883 000 000	12,09%
Holandia	5 552 933 781	5,28%	2 190 400 000	2,06%
Belgia	4 035 286 807	3,83%	5 625 100 000	5,28%
Szwecja	2 832 862 800	2,69%	1 573 400 000	1,48%
Austria	2 308 432 030	2,19%	1 830 100 000	1,72%
Dania	2 130 860 212	2,02%	1 501 900 000	1,41%
Polska	2 099 087 114	1,99%	5 305 600 000	4,98%
Grecja	1 882 611 879	1,79%	6 833 700 000	6,41%
Finlandia	1 544 832 284	1,47%	1 280 400 000	1,20%
Portugalia	1 443 049 602	1,37%	3 634 800 000	3,41%
Irlandia	1 341 281 313	1,27%	2 461 800 000	2,31%
Węgry	1 003 119 411	0,95%	1 842 200 000	1,73%
Czechy	932 392 859	0,89%	1 330 000 000	1,25%
Słowacja	393 148 777	0,37%	696 200 000	0,65%
Słowenia	299 993 572	0,29%	406 000 000	0,38%
Luksemburg	241 439 011	0,23%	1 194 800 000	1,12%
Litwa	221 997 405	0,21%	799 800 000	0,75%
Cypr	144 556 416	0,14%	239 600 000	0,22%
Łotwa	115 205 431	0,11%	402 600 000	0,24%
Estonia	100 756 308	0,10%	300 000 000	0,28%
Malta	57 409 269	0,05%	157 000 000	0,14%
Bułgaria	Nie była członkiem kiedy zatwierdzano budżet.	Nie była członkiem kiedy zatwierdzano budżet.	360 600 000	0,34%
Rumunia	Nie była członkiem kiedy zatwierdzano budżet.	Nie była członkiem kiedy zatwierdzano budżet.	693 100 000	0,65%

• Unia Gospodarcza i Walutowa
• kryteria konwergencji

• Gospodarka i Finanse. Portal UniaEuropejska.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-06)]. (pol.).
• Czy istnieje potrzeba pogłebienia koordynacji polityki gospodarczej w ramach strefy euro?