Helena Zarachowicz

W 1948 ukończyła Gimnazjum oraz Liceum Ogólnokształcące w Różanymstoku i rozpoczęła studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Magisterium uzyskała w 1953^[2]. Wykształcenie bibliotekarskie uzyskała kończąc w latach 50 korespondencyjny kurs dla pracowników bibliotek^[2]. W 1969 otrzymała tytuł starszego kustosza dyplomowanego^[2].

W czasie studiów przez rok pracowała w Bibliotece Narodowej po czym przeniosła się do Akademii Wojskowo-Politycznej, gdzie współorganizowała bibliotekę tej uczelni.

Po uzyskaniu magisterium w 1953 rozpoczęła pracę w Wydziale Organizacyjnym Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy. Po kilku miesiącach została przeniesiona do Wydziału Kultury, gdzie była odpowiedzialna za wizytacje bibliotek. W 1957 została kierownikiem Oddziału Bibliotek^[2].

Od 1 października 1960 została wicedyrektorem ds. miejskiej sieci bibliotecznej w Bibliotece Publicznej m. st. Warszawy. Pod jej kierunkiem sieć rozrosła się, poprawiły się warunki lokalowe.Zabiegała w Stołecznej Komisji Planowania o wprowadzanie w planach nowych osiedli mieszkaniowych o miejsca na biblioteki^[2].

Od 1975 objęła nadzorem merytorycznym wszystkie biblioteki publiczne i związkowe na terenie województwa warszawskiego^[2]. W roku 1977 została laureatem Nagrody Miasta Stołecznego Warszawy^[3].

1 stycznia 1981 objęła stanowisko dyrektora Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy, które sprawowała do 1991. Jej głównym zadaniem było przeprowadzenie remontu zabytkowego gmachu im. Kierbedziów zamkniętego w 1977 przez inspekcję pracy ze względu bezpieczeństwa. Remont ukończono w 1990^[2].

Na prośbę varsawianistów skupionych przy bibliotece przekształciła Ośrodek Wiedzy o Warszawie w odrębny Dział Varsavianów (posiadał własną czytelnię, dobre warunki do pracy oraz gromadził wyspecjalizowany księgozbiór dotyczący Warszawy)^[4].

W 1983 r. utworzyła Pracownię Bibliografii Czasopism Warszawskich (przekształconą w 1989 r. w Dział Bibliografii Czasopism Warszawskich), która pod kierownictwem prof. Konrada Zawadzkiego podjęła opracowywanie retrospektywnej Bibliografii czasopism warszawskich za lata 1579-1981. T. 1-3 wydanej w l. 1994-2001.

W 1991 zainicjowała sesje varsavianistyczne odbywające się w bibliotece^[4]. 23 października 2013 odbyła się 23 edycja. Udzielała licznych wywiadów na temat stanu bibliotek w Warszawie i województwie.

Zmarła w Warszawie. Pochowana na Cmentarzu Komunalnym Północnym (kwatera D-I-8-1-12)^[5].

• Rozwój czytelnictwa w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy w latach 1945-1961. "Rocznik Warszawski". Warszawa, R. 4: 1963, s.277-287.

• Biblioteka Kolejowa przy Drodze Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. „Bibliotekarz” 1967 nr 2, s. 38-44.

• Organizacja i rozwój sieci bibliotek publicznych w Warszawie w latach 1945-1967. „Rocznik Warszawski” 1971, s. 315-338.

• Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy. Dzieje, stan obecny, perspektywy rozwoju. „Rocznik Warszawski” 1975, s. 213-247.

• Warszawskie biblioteki publiczne W: Kultura Warszawy. [kom. Red. Józef Kazimierski i in.]. Warszawa: PWN, 1979, s. 443-462.

• Redaktor publikacji Katalog rękopisów Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy. Oprac. K. Sokołowska-Grzeszczyk (Prace Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy; T.2) PWN 1985, s. 214.

• Medal 10-Lecia Polski Ludowej^[6] (1956),
• Złoty Krzyż Zasługi (1966),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1968),
• Odznaka Przyjaciela Dziecka (1973),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1973).

• Jagielska Janina: Helena Zarachowicz (1926-2012), „Bibliotekarz” 2012, nr 10, s. 47-48.

• Jagielska Janina: Helena Zarachowicz (1926-2012). W: Organizatorzy, bibliografowie, dydaktycy. Warszawa: Wydawnictwo SBP 2015, s. 226-238 (”Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych”; T.14).

• Jagielska Janina: Zarachowicz Helena. W: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement IV. Warszawa: Wydawnictwo SBP 2016, s. 320-321.

• Jagielska Janina: Helena Zarachowicz (1926-2012) W: Żyją w naszej pamięci. Wspomnienia o pracownikach Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy. Warszawa : Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy –Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego 2017, s. 434-440.