II bitwa o Az-Zawiję

Po I bitwie o Az-Zawiję, która miała miejsce na przełomie lutego i marca, miasto było pod kontrolą rządu centralnego. Od tamtej pory frontu zachodni znacznie się oddalił od stolicy, a najbliższa okolica znajdowała się pod kontrolą lojalistów. W celu zmiany tego stanu rzeczy, w połowie czerwca 2011, rebelianci przypuścili rajd na Az-Zawiję, który jednak został krwawo odparty.

Pod koniec lipca 2011 rebelianci rozpoczęli ostatnią fazę operacji w górach Dżabal Nafusa, w wyniku której cały obszar znajdujący się między Dżabal Nafusą na południu a Az-Zawiji przeszedł pod ich kontrolę. Po zdobyciu miasta Bir al-Ghanem (6 sierpnia) powstańcy ogłosili marsz na Az-Zawiję. Kiedy 13 sierpnia rebelianci dotarli do Az-Zawiji, rozpoczęła się bitwa o miasto, a także o inne pobliskie. Niektóre bojówki przegrupowały się w Az-Zawiji i ruszyły na zachód w stronę przejścia granicznego z Tunezją w Ras Adżdir, rozpoczynając równocześnie kampanię na wybrzeżu.

13 sierpnia powstańcy dotarli od południa do bram Az-Zawiji i ogłosili, że po półgodzinnej walce z najemnikami weszli do centrum miasta, 800 metrów od Placu Męczenników. Część sił Kaddafiego ewakuowała się do Trypolisu, część wycofała się na przedmieścia. Mieszkańcy świętowali na ulicach wyzwolenie miasta^[5]. Powstańcy, których stale wspomagało lotnictwo NATO, przejęli także kontrolę nad autostradą wiodącą do Tunezji, którą do stolicy Libii docierało paliwo i żywność. Była to ostatnia z istniejących dróg zaopatrywania Trypolisu, obok zablokowanego przez NATO w kwietniu portu^[6]. 14 sierpnia walki w Az-Zawiji trwały nadal. Z wojsk Kaddafiego pozostali jedynie snajperzy i pojedynczy żołnierze. Rzecznik powstańców zapowiedział oczyszczenie miasta do końca tego dnia^[6].

15 sierpnia rebelianci usiłowali zdobyć ostatni strategiczny punkt broniony przez snajperów w centrum miasta – Plac Męczenników. W trakcie walk pojmano 15 najemników z Nigerii. Ogłoszono, że 80% miasta było pod pełną kontrolą bojowników. Lojaliści atakowali rebeliantów rakietami Grad. W czasie starć doszło do nalotu NATO, w wyniku którego zniszczone zostały trzy czołgi i dwa wozy pancerne powstańców^[7]. Według raportu CNN, rebelianci kontrolowali do 16 sierpnia wszystkie zachodnie dzielnice, a walki toczyły się na wschodnich przedmieściach^[8]. W walkach tego dnia w ostrzale rakietowym z pozycji armii zginęło 15 osób, w tym dwóch cywilów^[9]. Ponadto następnego dnia rebelianci zamknęli ropociąg z Az-Zawiji do stolicy, natomiast NATO w nalocie zniszczyło czołgi oraz łódź stojącą w pobliżu portu^[10].

18 sierpnia rankiem rebelianci zdobyli rafinerię w Az-Zawiji^[11]. W ataku na rafinerię, który trwał dwa dni, udział brało 200 bojowników. Kompleksu broniło 100 żołnierzy, w tym wielu najemników^[12]. 19 sierpnia pomyślnie zakończył się szturm rebeliantów na Plac Męczenników – główny plac miasta^[13][14]. 20 sierpnia bojownicy kontrolowali już całą Az-Zawiję. Po zdobytych pozycjach oprowadzani byli dziennikarze. Tymczasem walki przeniosły się 27 km na wschód od miasta, gdzie kolumna rebeliantów kierowała na stolicę, by zasilić walczące w stolicy jednostki^[15].