Krzemieńczuk

Krzemieńczuk prawdopodobnie został założony w 1571 roku^[2]. Leżał wówczas w województwie kijowskim Korony Królestwa Polskiego. W 1596 r. został tu wzniesiony przez Polaków zamek^[3]. W XVII wieku twierdzę w Krzemieńczuku obwarował Guillaume Le Vasseur de Beauplan. W 1625 na obszarze współczesnego Krzemieńczuka została podpisana ordynacja kurukowska pomiędzy Polską a zbuntowanymi Kozakami. W 1635 roku Krzemieńczuk uzyskał prawa miejskie magdeburskie od Władysława IV^[4]. Krzemieńczuk wraz z Ukrainą Lewobrzeżną odpadł od Polski w połowie XVII wieku na skutek powstania Chmielnickiego. Na mocy Artykułów Moskiewskich z 1665 roku w mieście ustanowiono garnizon rosyjski. Utratę miasta na rzecz Rosji potwierdził pokój Grzymułtowskiego w 1686 roku. Od 1803 r. przynależało administracyjnie do guberni połtawskiej Imperium Rosyjskiego.

W 1897 r. miasto zamieszkiwało 63 007 ludzi, głównie Żydzi, Ukraińcy i Rosjanie, w mniejszym stopniu Polacy, Niemcy i Tatarzy^[5].

W latach 1899–1917 w mieście kursowała komunikacja tramwajowa.

Od 1922 r. miasto należało do ZSRR. Znajdowało się pod okupacją niemiecką od września 1941 do września 1943 roku.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3500 osób. W styczniu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni była niemiecka żandarmeria oraz ukraińska policja^[6].

W 2014 roku mer Krzemieńczuka Ołeh Babajew został zastrzelony^[7].

27 czerwca 2022 miasto stało się celem ataku rakietowego ze strony wojsk rosyjskich^[a][8].

• Kościół katolicki pw. św. Mikołaja
• Dawna siedziba ziemstwa
• Gmach Banku Państwowego
• Dwie wieże ciśnień
• Dom kupca Czurkina
• Dom fabrykanta Rabinowicza

• 
  Kościół św. Mikołaja
• 
  Gmach Banku Państwowego
• 
  Dom Czurkina
• 
  Dom Rabinowicza

Port nad Dnieprem. Duży ośrodek przemysłowy, m.in. fabryka ciężarówek KrAZ, rafineria ropy naftowej Ukrtatnafta(inne języki), zakłady budowy taboru kolejowego. W pobliżu miasta znajdują się złoża rudy żelaza.

Więcej informacji znajduje się w artykułach:

• Tramwaje w Krzemieńczuku
• Trolejbusy w Krzemieńczuku

• Eparchia krzemieńczucka

• Stadion Politechnik w Krzemieńczuku
• Wahonobudiwnyk Krzemieńczuk – klub piłkarski
• Kremiń Krzemieńczuk (wcześniej Torpedo) – klub piłkarski
• Naftochimik Krzemieńczuk – klub piłkarski
• Adoms Krzemieńczuk – klub piłkarski
• HK Krzemieńczuk – klub hokejowy

• Aleksandr Pieczerski – jeden z przywódców powstania w Sobiborze
• Maria Holder-Eggerowa – polska działaczka społeczna, posłanka na Sejm II RP
• Konrad Krzyżanowski – polski malarz
• Mikołaj Lachowski – major UB
• Emmanuel Mané-Katz – żydowsko-francuski malarz
• Leo Ornstein – amerykański pianista
• Dimitri Tiomkin – amerykański pianista rosyjskiego pochodzenia

• Kremieńczuk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 662 .
• www.kremenchuk.org (ang.)