Okręgi specjalne w Tokio

Okręgi specjalne w Tokio (jap. 東京特別区 Tōkyō tokubetsu-ku, inaczej: 23 okręgi w Tokio 東京23区 Tōkyō nijūsan-ku; wspólny obszar okręgów Metropolii Tokio 東京都区部, Tōkyō-to kubu; w skrócie: okręgi (dzielnice) specjalne 特別区 tokubetsu-ku) – 23 jednostki terytorialne podziału administracyjnego, posiadające w znacznym stopniu autonomiczną władzę, stanowiące łącznie zasadniczą część stolicy Japonii, Tokio. Tak zorganizowany podział administracyjny dotyczy wyłącznie Tokio.

Ponadto, władzom metropolii tokijskiej (東京都 Tōkyō-to, inaczej: prefektura stołeczna, prefektura metropolitalna) podlega: 26 miast (市 shi), 5 miasteczek (町 machi) i 8 wiosek (村 mura), usytuowanych na obszarach: Tama^[b] i Wysp Tokio^[c]. Ze względu na gęstość zaludnienia, przyległe ośrodki miejskie i inne realia wspólnego obszaru 23 okręgów, pomiędzy władzami metropolitalnymi a okręgami istnieje unikalny system administracyjny, który różni się od typowych relacji między prefekturami a miastami^[1]^[2]^[3].

Opis

Łączna powierzchnia 23 okręgów wynosi 627,53 km²^[4]. W 2020 r. mieszkało w nich 9 744 534 osoby, w 5 209 997 gospodarstwach domowych^[5] (w 2010 r. 8 949 447 osób, w 4 547 435 gospodarstwach domowych)^[6]. Okręgi mają od 10 km² do 62 km² powierzchni oraz od 66 tys. do 948 tys. ludności. Setagaya ma najwięcej ludności, zaś Ōta największą powierzchnię.

System

Wyjątkowość systemu okręgów polega na tym, że mimo posiadania autonomii lokalnej rady muszą bezkonfliktowo funkcjonować razem w jednym, wielkim obszarze Tokio. System ten równoważy potrzebę utrzymania jednolitej administracji i kontroli na całym obszarze przy jednoczesnym rozwiązywaniu codziennych spraw przez samorządy lokalne, które są bliżej mieszkańców. W 23 okręgach władze metropolitalne odpowiadają za część obowiązków administracyjnych „miasta”, takich jak: usługi wodociągowe i kanalizacyjne oraz straż pożarna. Władze lokalne okręgów mają natomiast autonomię w zakresie samodzielnego zajmowania się sprawami bliskimi życiu mieszkańców, takimi jak: opieka społeczna, edukacja i mieszkalnictwo^[2].

System okręgów specjalnych przeszedł kilka reform. Dawniej były one usytuowane w metropolii tokijskiej jako lokalne jednostki publiczne, ale w celu zwiększenia ich niezależności i autonomii system został zreformowany, aby od 2000 roku zmienić je na podstawowe podmioty lokalne. Ponadto, powołana została oddzielna rada (Metropolitan-Ward Council) jako organ doradczy ds. komunikacji i koordynacji pomiędzy władzami metropolitalnymi a okręgami^[2].

Dzięki temu systemowi rząd metropolitalny dokonuje korekt finansowych zarówno między sobą a okręgami, jak i między samymi okręgami. Władze metropolitalne i okręgi dzielą się odpowiedzialnością za prowadzenie spraw i administrację, a tym samym dzielą się także wpływami podatkowymi^[2].

Podatki

Podatki od osób prawnych, od aktywów trwałych oraz specjalny podatek od własności gruntów – które są podatkami komunalnymi – są pobierane przez rząd metropolitalny, ale stała część jest przydzielana rządom okręgowym. Korekta finansowa wśród 23 okręgów ma również na celu wyrównanie dysproporcji w dochodach fiskalnych poszczególnych okręgów w przypadku nierównego podziału środków. Kiedy podstawowa potrzeba fiskalna okręgu przewyższa jego podstawowe dochody fiskalne, różnica jest nadrabiana w formie alokacji od rządu metropolitalnego^[2].

Lista okręgów specjalnych

Nazwa			Powierzchnia (km²)^[4]	Ludność^[5]	Kod^[d] jednostki	Mapa	Główne dzielnice
Polska nazwa	Rōmaji	Kanji	Powierzchnia (km²)^[4]	Ludność^[5]	Kod^[d] jednostki	Mapa	Główne dzielnice
Adachi	Adachi-ku	足立区	53,25	695 530	13121		Ayase, Kitasenju, Takenotsuka
Arakawa	Arakawa-ku	荒川区	10,16	217 713	13118		Arakawa, Machiya, Nippori, Minamisenju
Bunkyō	Bunkyō-ku	文京区	11,29	240 297	13105		Hongō, Yayoi, Hakusan
Chiyoda	Chiyoda-ku	千代田区	11,66	66 758	13101		Nagatachō, Kasumigaseki, Ōtemachi, Marunouchi, Akihabara, Yūrakuchō, Iidabashi, Kanda
Chūō	Chūō-ku	中央区	10,21	169 318	13102		Nihonbashi, Kayabachō, Ginza, Tsukiji, Hatchōbori, Shinkawa, Tsukishima, Kachidoki, Tsukuda
Edogawa	Edogawa-ku	江戸川区	49,90	698 189	13123		Kasai, Koiwa
Itabashi	Itabashi-ku	板橋区	32,22	584 403	13119		Itabashi, Takashimadaira
Katsushika	Katsushika-ku	葛飾区	34,80	453 441	13122		Tateishi, Aoto, Kameari, Shibamata
Kita	Kita-ku	北区	20,61	355 501	13117		Akabane, Ōji, Tabata
Kōtō	Kōtō-ku	江東区	42,99	524 547	13108		Kiba, Ariake, Kameido, Tōyōchō, Monzennakachō, Fukagawa, Kiyosumi, Shirakawa, Etchūjima, Sunamachi, Aomi
Meguro	Meguro-ku	目黒区	14,67	288 501	13110		Meguro, Nakameguro, Jiyugaoka, Komaba, Aobadai
Minato	Minato-ku	港区	20,37	260 851	13103		Odaiba, Shinbashi, Hamamatsuchō, Mita, Roppongi, Toranomon, Aoyama, Azabu, Akasaka
Nakano	Nakano-ku	中野区	15,59	345 089	13114		Nakano
Nerima	Nerima-ku	練馬区	48,08	753 045	13120		Nerima, Ōizumi, Hikarigaoka
Ōta	Ōta-ku	大田区	61,86	748 291	13111		Ōmori, Kamata, Haneda, Den-en-chōfu
Setagaya	Setagaya-ku	世田谷区	58,05	948 147	13112		Setagaya, Shimokitazawa, Kinuta, Karasuyama, Tamagawa
Shibuya	Shibuya-ku	渋谷区	15,11	244 067	13113		Shibuya, Ebisu, Harajuku, Daikanyama, Hiroo
Shinagawa	Shinagawa-ku	品川区	22,84	422 795	13109		Shinagawa, Gotanda, Ōsaki, Hatanodai, Ōimachi, Tennōzu
Shinjuku	Shinjuku-ku	新宿区	18,22	349 743	13104		Shinjuku, Takadanobaba, Ōkubo, Kagurazaka, Ichigaya, Yotsuya, Sendagaya, Yoyogi
Suginami	Suginami-ku	杉並区	34,06	592 241	13115		Kōenji, Asagaya, Ogikubo
Sumida	Sumida-ku	墨田区	13,77	272 190	13107		Kinshichō, Morishita, Ryōgoku
Taitō	Taitō-ku	台東区	10,11	211 779	13106		Ueno, Asakusa
Toshima	Toshima-ku	豊島区	13,01	302 098	13116		Ikebukuro, Komagome, Senkawa, Sugamo
okręgi specjalne w Tokio	Tōkyōto-kubu	東京都区部	627,53	9 744 534	13100
* W skład okręgów specjalnych Tokio wchodzą obszary, które nie wchodzą w skład żadnych dzielnic: obszar ujścia Arakawy (Arakawa kawaguchi-bu) o pow. 1,12 km², zewnętrzne składowisko odpadów Falochronu Centralnego (Chūō-bōhatei-sotogawa-umetate-chi) o pow. 1,22 km², nowe miejsce utylizacji odpadów morskich (Shin-kaimen-shobunjō) o pow. 2,36 km².