Pozbawienie obywatelstwa polskiego 76 oficerów
Pozbawienie obywatelstwa polskiego 76 oficerów – pozbawienie 26 września 1946 roku obywatelstwa polskiego 76 oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przez Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej.
Decyzja i jej uchylenie
Dwiema uchwałami z 26 września 1946 roku Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej Edwarda Osóbki-Morawskiego pozbawił z dniem 6 września obywatelstwa polskiego 76 oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Jedną uchwałą pozbawiono obywatelstwa tylko gen. dyw. Władysława Andersa, a drugą – oficerów, którzy wstąpili do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia[1]. Uchwały zostały podjęte na podstawie art. 11 pkt 2 ustawy obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz.U. z 1920 r. nr 7, poz. 44)[2]. Orzeczenie o utracie obywatelstwa nie rozciągało się na żony i dzieci[3].
Uchwały Rady Ministrów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z 26 września 1946 roku[4] uchyliła Rada Ministrów PRL pod przewodnictwem Piotra Jaroszewicza uchwałą nr 256/1 z 23 listopada 1971. Następnie mieszkający na emigracji oficerowie otrzymali odpowiednie powiadomienia z polskich konsulatów generalnych. Oto treść powiadomienia o przywróceniu obywatelstwa, jakie otrzymał płk dypl. Kamil Czarnecki w styczniu 1972 roku od konsula generalnego RP w Londynie:
Szanowny Panie,
Konsulat Generalny uprzejmie zawiadamia, że Rada Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 23 listopada 1971 roku anulowała uchwałę Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 września 1946 roku o pozbawieniu Pana polskiego obywatelstwa.Łączę wyrazy szacunku
konsul generalny
Generałowi Władysławowi Andersowi obywatelstwo przywrócono dopiero uchwałą Rady Ministrów z dnia 15 marca 1989 roku[5].
Ustawa o obywatelstwie polskim z 2 kwietnia 2009 w art. 65 uznaje za nieważne i tym samym niewywołujące skutków prawnych od chwili ich wydania wspomnianą uchwałę z 26 września 1946 oraz podobne uchwały Rady Ministrów z 21 listopada 1947 r. o pozbawieniu obywatelstwaStanisława Mikołajczyka i z 19 lutego 1949 r. Stanisława Bańczyka, Tomasza Kołakowskiego i Stanisława Wójcika[6].
Lista generałów i oficerów pozbawionych obywatelstwa
Projekt uchwały o pozbawieniu obywatelstwa polskiego generałów i oficerów PSZ na Zachodzie został przygotowany przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Referentem sprawy na posiedzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej w dniu 26 września 1946 roku był minister obrony narodowej, marszałek Polski Michał Rola-Żymierski. Z informacji przekazanej członkom rządu przez ministra obrony narodowej wynika, że przygotowując projekt uchwały opierano się na przekazanej przez stronę brytyjską liście oficerów, którzy wstąpili do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Lista nie obejmowała generała Władysława Andersa, który nie wstąpił do PKPR[7].
- gen. dyw. Władysław Anders, dowódca 2 Korpusu Polskiego (od 8 XI 1946 Generalny Inspektor Sił Zbrojnych)
- gen. dyw. Stanisław Kopański, szef Sztabu Naczelnego Wodza
- gen. dyw. Stanisław Maczek, dowódca I Korpusu Polskiego[8]
- gen. bryg. Antoni Chruściel, zastępca szefa Sztabu Naczelnego Wodza do spraw ogólnych
- gen. bryg. Tadeusz Malinowski, szef Biura Funduszu Społecznego Żołnierzy
- gen. bryg. Karol Masny, szef Służby Pieniężnej MON
- płk sap. Stanisław Jan Arczyński
- płk dypl. piech. Józef Bischof
- płk br. panc. Bronisław Brągiel
- płk art. Stanisław Tadeusz Bronikowski[9]
- płk żand. Kazimierz Stanisław Chodkiewicz, szef żandarmerii w Sztabie Naczelnego Wodza i MON
- płk dypl. piech. Bronisław Stanisław Chruściel (w prasie „Zdzisław Chruściel”)
- płk uzbr. inż. Michał Dembiński[10]
- płk dypl. piech. Stanisław Gano, p.o. zastępcy szefa Sztabu Naczelnego Wodza do spraw ogólnych
- płk uzbr. Tadeusz Edmund Stanisław Łukaszewski[11]
- płk dypl. piech. Stefan Antoni Mayer[12]
- płk uzbr. inż. Władysław Ostrowski[13]
- płk dypl. piech. Henryk Tadeusz Piątkowski, I zastępca szefa Sztabu Naczelnego Wodza
- płk dypl. piech. Józef Rehman[14], szef Biura Ewidencji PKPR[15]
- płk uzbr. inż. Władysław Wojciechowski
- ppłk piech. Tadeusz Biernacki[16]
- ppłk dypl. kaw. Leon Antoni Bittner[17]
- ppłk uzbr. dr inż. Lucjan Bratz
- ppłk dypl. art. Stanisław Fieldorf[18]
- ppłk łącz. inż. Ignacy Harski
- ppłk uzbr. Wojciech Stanisław Hlawsa[19]
- ppłk dypl. art. Aleksander Jedziniak[20]
- ppłk art. Zygmunt Józefkowicz[21]
- ppłk dypl. piech. Stanisław Karnibad[22] (w prasie „Karbinad”)
- ppłk uzbr. inż. Franciszek Kraczkiewicz[23]
- ppłk dypl. art. Wielisław Krajowski
- ppłk łącz. inż. Antoni Krzyczkowski
- ppłk sap. Wincenty Krzywiec[24]
- ppłk dypl. łącz. Witold Karol Lagenfeld[25] (w „Rzeczpospolitej” jako „Józef Langefeld”, a w „Dzienniku Bałtyckim” jako „Józef Landgefeld”)
- ppłk adm. Stanisław Marcin Leski[26] (w prasie „Stanisław Marian Leski”)
- ppłk sap. Marian Władysław Manikowski[27] (w prasie „Marian Władysław Mańkowski”)
- ppłk dypl. art. Antoni Minkiewicz
- ppłk dypl. piech. Józef Michał Perzyński[28] ( w prasie „Józef Perzyński”)
- ppłk uzbr. inż. Wiktor Pfafenhausen[29]
- ppłk aud. Kazimierz Jan Klemens Sarnicki[30] (w „Rzeczpospolitej” jako „Kazimierz Klemens Sadnicki”)
- ppłk sap. inż. Stanisław Śliwiński[31]
- ppłk uzbr. Jan Świderski[32]
- ppłk art. Aleksander Alfred Toczyski[33] (w prasie „Bronisław Toczyński”[34])
- ppłk br. panc. Olgierd Władysław Witort[35] (w prasie „Witold”)
- ppłk dypl. piech. Jerzy Zaremba[36]
- ppłk uzbr. inż. Apolinary Żebrowski
- mjr sap. inż. Teodor Benirski
- mjr Feliks Zdzisław Bielecki
- mjr dypl. art. Jerzy Ciemochowski[37]
- mjr Jerzy Marian Ciepielowski (*6 XII 1899 †16 XII 1969 Londyn)
- mjr Kamil Czarnecki
- mjr Aleksander Czekalski
- mjr piech. Franciszek Andrzej Mirosław Derejski ps. „Jastrząb” (cichociemny)[38]
- mjr piech. inż. Kazimierz Aleksander Dębski
- mjr Józef Frankowski
- mjr uzbr. inż. Roch Marian Frejszmidt[39] (w „Rzeczpospolitej” jako „Freszmidt”)
- mjr piech. Stanisław Adolf Fruziński[a]
- mjr art. Jan Giedroyć[45]
- mjr uzbr. inż. Jan Gołofit[46]
- mjr uzbr. Józef Hołowacz[47]
- mjr adm. Mikołaj Kamiński[48]
- mjr piech. Władysław Kaniowski[49]
- mjr art. Czesław Izydor Kłopotowski[50]
- mjr uzbr. inż. Józef Tadeusz Koss[51]
- mjr Antoni Kowalewski
- mjr łącz. Tadeusz Michał Legeżyński
- mjr sap. inż. Henryk Marcin Muster[52]
- mjr piech. Michał Olisiewicz[53]
- mjr Bolesław Pietraszewski
- mjr Józef Różański
- mjr Władysław Słodkiewicz
- mjr dypl. piech. Władysław Słomiński[54]
- mjr Piotr Wojtczak
- mjr uzbr. dr inż. Władysław Jan Wrażej[55] (w „Rzeczpospolitej” jako Władysław „Wrałej”, a w „Dzienniku Bałtyckim” jako Władysław „Wramej”)
- mjr sap. Jan Wysoczański[56] (w prasie „Wysoczeński”)
- mjr uzbr. Bohdan Żukowski[57]
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Władysław Anders: Bez ostatniego rozdziału: Wspomnienia z lat 1939–1946. Londyn: Gryf Publishers, 1959.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Krzysztof Tarka, „Wrogowie” Polski. Pozbawienie obywatelstwa polskiego oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Przegląd Historyczno-Wojskowy nr 4 (246), Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2013, ISSN 1640-6281.
- Anders, 5 generałów i 70 wyższych oficerów pozbawieni obywatelstwa polskiego. „Dziennik Bałtycki”. 269, s. 2, 1946-09-30.