Sojusz polsko-francuski

Sojusz polsko-francuski, także umowa polityczna francusko-polska, polsko-francuski sojusz wojskowy, polsko-francuskie porozumienie sojusznicze – traktat sojuszniczy zawarty w Paryżu 19 lutego 1921 r. pomiędzy Francją a Polską. Umowę w imieniu swoich krajów podpisali ministrowie spraw zagranicznych Eustachy Sapieha i Aristide Briand^{[1][2][3][4][5][6][7]}. W 1922 Polska i Francja podpisały też umowę ekonomiczną, od której uzależniona była współpraca polityczno-wojskowa^[4].

W grudniu 1925 r. postanowienia umów z lat 1921–1922 zostały potwierdzone w polsko-francuskim Traktacie Gwarancyjnym^[8]. Elementy sojuszu wojskowego nowelizowano w maju 1939 r.^[9][10]

Osobne artykuły: Kampania wrześniowa i Dziwna wojna.

Sojusz polsko-francuski był jednym z powodów, dla których Francja 3 września 1939 r. wypowiedziała wojnę Niemcom^[10].

W okresie późniejszym natomiast polsko-francuski układ sojuszniczy stał się podstawą do tworzenia oddziałów Polskich Sił Zbrojnych na terytorium Francji.

Dnia 5 maja 1939 r. podpisano pro­to­kół in­ter­pre­ta­cyjny do kon­wen­cji woj­sko­wej, znany jako protokół Kasprzycki–Gamelin. W dokumencie tym nie okre­ślono jednak ani wiel­ko­ści francuskich sił, które mia­łyby zo­stać użyte do ofen­sywy na fron­cie za­chod­nim (za­zna­cza­jąc, że będzie to wy­dzie­lona część ich ca­ło­ści), ani kon­kret­nego celu tych dzia­łań, ani cha­rak­teru dzia­łań lot­ni­czych. Zdaniem historyka Wojciecha Mazura, człon­kom pol­skiej de­le­ga­cji wprost wy­ja­śniono, iż w po­cząt­ko­wej fa­zie wojny polsko-niemieckiej za­kro­jone na sze­roką skalę dzia­ła­nia na fron­cie za­chod­nim nie są prze­wi­dy­wane^[11].

Ostateczny układ podpisany został w Paryżu już po wybuchu wojny, 4 września 1939, zawarty jawnie, z natychmiastową ważnością, potwierdzał umowy z 1921 i 1925, miał obowiązywać tak długo jak one, to znaczy bez ograniczeń czasowych, zobowiązywał strony do niezawierania osobnego rozejmu lub pokoju^[12].