Võ Thị Sáu

Urodziła się w dystrykcie Đất Đỏ prowincji Bà Rịa-Vũng Tàu w Indochinach Francuskich^[1], jako córka woźnicy i sprzedawczyni makaronu^[2], miała pięcioro rodzeństwa^[3] .

W 1947 roku, w wieku 13–14 lat, z inicjatywy starszego brata wstąpiła do ochotniczej milicji (Công an xung phong) Việt Minhu w rodzinnej miejscowości^[1][3] . Uczęszczała do prowadzonej przez partyzantów „szkoły młodego bojowca”, powierzano jej zadania zwiadu w terenie, przysłuchiwania się rozmowom na rynku, obserwacji miejscowych urzędników reżimu kolonialnego^[3] . Võ Thị Sáu zdemaskowała profrancuską informatorkę Sáu Thoại, a także poinformowała partyzantów o nadchodzącym ataku francuskim, umożliwiając im w porę się ewakuować^[1]. Dzięki pozyskanym przez nią informacjom oddział milicji ludowej opracował plan działania przeciw francuskiej administracji w swojej okolicy^[1].

14 lipca 1948 przeprowadziła zamach na kolaboracyjnego urzędnika Lê, który wezwał mieszkańców na profrancuski mityng^[3] : Võ Thị Sáu rzuciła granat ręczny, a dwóch innych partyzantów rozpędziło zbiorowisko, umożliwiając jej ucieczkę^[1]. W listopadzie tegoż roku dostała się w przebraniu do biura oficera Tònga, w którego rzuciła granatem; Tòng został ciężko ranny w tym ataku^[1]. W lutym^[1] lub maju^[3]  1950 roku oddział zorganizował kolejną akcję, której celem byli tym razem kolaboranci Cả Đay i Cả Suốt^[1] – zamach na rynku się nie udał^[3] , a Võ Thị Sáu została aresztowana i uwięziona przez Francuzów w Bà Rịa^[2], a następnie w Chí Hòa w Sajgonie^[1].

Śledztwo w jej sprawie trwało ponad rok, po czym kolonialny sąd wydał na nią wyrok śmierci za „zabójstwo, naruszanie porządku i rebelię przeciw władzom protektoratu”^[3] . Wyrok wzbudził kontrowersje nawet wśród francuskiej administracji kolonialnej, jako że dotyczył osoby jeszcze niepełnoletniej^[1]. Chcąc uniknąć społecznych rozruchów w Sajgonie, Francuzi odesłali ją do ciężkiego więzienia na wyspie Côn Đảo^[1]. W Côn Đảo została przyjęta do tamtejszej komórki Partii Pracujących Wietnamu^[1].

Võ Thị Sáu zginęła przez rozstrzelanie 23 stycznia 1952 w Côn Đảo. Współwięźniowie protestowali przeciw wykonaniu wyroku^[4]. Według naocznego świadka, więźnia Tám Vànga, przed egzekucją śpiewała partyzanckie piosenki Chiến sĩ Việt Nam i Lên Đàng^[4]. Gdy Francuzi zaproponowali jej uklęknąć, miała odpowiedzieć Umiem tylko stać, nie padać na kolana^[3] . Nie chciała też, aby przewiązywali jej oczy chustą^[1][2][4]. Zginęła wołając Niech żyje Wietnam i prezydent Hồ Chí Minh!^[1].

Życie Võ Thị Sáu, a w szczególności okoliczności jej śmierci, zostały szeroko rozpropagowane w Wietnamie, gdzie uchodzi za przykład nieustraszonej partyzantki, optymizmu i patriotyzmu^[1][3] . Już w czasie decydującej dla odzyskania niepodległości bitwy o Điện Biên Phủ (1954) wietnamscy żołnierze wykrzykiwali jej imię jako okrzyk bojowy^[2]. Jej grób znajduje się na cmentarzu Hàng Dương w Côn Đảo^[5]. Jej imieniem nazwano ulicę w Hanoi^[1]. W Đất Đỏ znajduje się dom-muzeum Võ Thị Sáu^[6]. Pamiątki po niej są przechowywane w Muzeum Kobiet Wietnamu oraz Muzeum Bezpieczeństwa Ludowego^[1].

Dekretem prezydenta Lê Đức Anha z 2 marca 1993 Võ Thị Sáu pośmiertnie otrzymała tytuł Bohatera Ludowych Sił Zbrojnych Wietnamu^[3] .

• MaksimM. Siunnierbierg MaksimM., JewgienijaJ. Marczenko JewgienijaJ., Героини-символы двух войн Сопротивления независимого Вьетнама, „Вьетнамские исследования” (6), 2016  (ros.).