Władysławowo (gmina)

Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia gminy wynosiła 39,22 km²^[4].

Gmina Władysławowo ma obszar 39,22 km², w tym (według danych z 2002 roku):

• użytki rolne 54%,
• użytki leśne 18%^[5].

Gmina stanowi 6,68% powierzchni powiatu. Jest najbardziej wysuniętą na północ gminą w Polsce.

Jednostki wchodzące w skład Władysławowa (koniec 2014 roku) mają odmienną przeszłość administracyjną. Chałupy, Chłapowo, Karwia, Ostrowo, Tupadła (ob. Tupadły) i Wielka Wieś (ob. Władysławowo właściwe) były gminami jednostkowymi, a Cetniewo i Poczernino obszarami dworskimi w województwie pomorskim, najpierw w obrębie powiatu puckiego (do końca 1926), a następnie powiatu morskiego^[6]. Wszystkie wymienione jednostki weszły 1 sierpnia 1934 w skład nowo utworzonej zbiorowej gminy Strzelno, oprócz Chałup, które weszły w skład nowo utworzonej zbiorowej gminy Hel, obejmującej wówczas całą Mierzeję Helską^[7].

Po wojnie obie gminy znalazły się w województwie gdańskim. 1 lipca 1951 nazwę powiatu morskiego zmieniono na wejherowski^[8]. 1 lipca 1952, tamże, utworzono jednostkę o nazwie gmina Władysławowo. Powstała z części gmin: a) Strzelno (gromada Wielka Wieś oraz części gromad Chłapowo (obręb Cetniewo) i Swarzewo) oraz b) Hel (część gromady Chałupy odpowiadająca obszarowi dzisiejszej dzielnicy Szotland w obrębie Mierzei Helskiej). Po raz pierwszy pojawia się też w administracji nazwa Władysławowo^[9]. Pozostałe obszary pozostały w granicach gminy Strzelno, a Chałupy właściwe w granicach gminy Hel. Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina Władysławowo – jako jedyna gmina woj. gdańskiego – nie była podzielona na gromady^[10].

W związku ze zniesieniem gmin i utworzeniem gromad jesienią 1954^[11], gminy Władysławowo, Strzelno i Hel zniesiono. W skład nowo utworzonej gromady Władysławowo weszły: prawie cały obszar dotychczasowej gromady^[12] Władysławowo ze zniesionej gminy Władysławowo, oraz obszar dotychczasowej gromady Chałupy ze zniesionej gminy Hel. Chłapowo ze zniesionej gminy Strzelno (wraz z częściami dotychczasowej gromady Władysławowo, które nie weszły w skład nowej gromady Władysławowo) weszło w skład nowo utworzonej gromady Strzelno; Tupadła weszły w skład nowo utworzonej gromady Mieroszyno; a Karwia i Ostrowo weszły w skład nowo utworzonej gromady Karwia^[13]. Wszystkie cztery nowe gromady weszły 13 listopada 1954 (z mocą obowiązującą od 1 października 1954) w skład reaktywowanego powiatu puckiego w tymże województwie^[14]. Tego samego dnia gromadę Władysławowo zniesiono, nadając jej status osiedla, równocześnie łącząc Władysławowo i Chałupy w jeden organizm^[15].

1 stycznia 1960 zniesiono też gromadę Mieroszyno, włączając jej obszar do gromad: Strzelno (m.in. Chłapowo) i Karwia (miejscowości Tupadła, Rozewie i Jasne Wybrzeże)^[16]. Równocześnie gromadę Karwia (z której wyłączono miejscowości Karwieńskie Błoto I i Karwieńskie Błoto II włączając je do gromady Krokowa) przemianowano na gromadę Jastrzębia Góra z siedzibą w Jastrzębiej Górze^[17].

30 czerwca 1963 Władysławowo otrzymało prawa miejskie^[18]. Tego samego dnia zniesiono też gromadę Jastrzębia Góra, nadając jej status osiedla, a równocześnie łącząc Karwię, Ostrowo, Jastrzębią Górę, Tupadła, Rozewie i Jasne Wybrzeże w jeden organizm osiedlowy^[19].

1 stycznia 1970 z osiedla Jastrzębia Góra wyłączono miejscowość Tupadły oraz grunty o powierzchni 423,42 ha, włączając je do gromady Strzelno w tymże powiecie^[20]. Do gromady Strzelno włączono także część obszaru miasta Władysławowo (352,39 ha); z kolei inną część Władysławowa (361,77 ha) włączono do gromady Połczyno^[21].

1 stycznia 1973 zniesiono gromady i osiedla i ponownie utworzono gminy^[22]. Tego samego dnia zniesione osiedle Jastrzębia Góra, główne części miejscowości Chłapowo i Tupadły (1045,62 ha) oraz niewielką część miejscowości Swarzewo (66,6 ha) ze zniesionej gromady Strzelno, włączono do Władysławowa, które przeszło przez reformę bez zmian statusowych jako gmina miejska^[23].

Ogromne zmiany terytorialne Władysławowa w 1973 roku przyczyniły się do rozległego i przestrzennie niespójnego organizmu miejskiego, tzw. miasta-zlepieńca^[24]. Odległość między Kanałem Karwinka na zachodzie a wschodnią granicą Chałup na Mierzei Helskiej wynosiła prawie 25 km, na wielu odcinkach bez fizycznej styczności pomiędzy poszczególnymi dzielnicami i osiedlami (np. między Karwią a Jastrzębią Górą, między Jastrzębią Górą a Rozewiem, między Rozewiem a Władysławowem właściwym; Ostrowo stanowiło wyspę lądową, natomiast odcinek Mierzei Helskiej od centrum Władysławowa po Chałupy był w dużej mierze niezabudowany).

1 czerwca 1975 zniesiono powiaty i dotychczasowe województwa, a Władysławowo weszło w skład mniejszego woj. gdańskiego^[25].

1 stycznia 1993 do Władysławowa włączono jeszcze części wsi: Łebcz (357,31 ha), Strzelno (12,32 ha) i Swarzewo (144,78 ha) z gminy Puck^[26].

Wraz z kolejną reformą 1 stycznia 1999 Władysławowo powróciło do powiatu puckiego w nowo utworzonym woj. pomorskim^[27]. Jednostka Władysławowo funkcjonowała jako gmina miejska do końca 2014 roku.

Okoliczności zmiany statusu formalnoprawnego gminy w 2015 roku

1 stycznia 2015 gmina Władysławowo zmieniła rodzaj z miejskiego na miejsko-wiejski^[2]. W praktyce oznaczało to wyłączenie poza administrację miasta obszarów miejscowości Chałupy, Chłapowo, Jastrzębia Góra, Karwia, Rozewie, Tupadły, i Ostrowo, nadając im status wsi. Z wyłączonych terenów powstał obszar wiejski gminy miejsko-wiejskiej Władysławowo. 1 stycznia 2015 odebrany został też status miasta gminie miejskiej Władysławowo z równoczesnym (tego samego dnia) nadaniem statusu miasta miejscowości Władysławowo. Jest to dwuetapowy zabieg administracyjny związany ze zmianą rodzaju gminy z miejskiej na miejsko-wiejską (z identyczną sytuacją spotkały się: w 2008 roku Szczawnica, a w 2014 Czarna Woda^[28][29], kiedy to przekształcono gminy miejskie Szczawnica i Czarna Woda w miejsko-wiejskie gminy Szczawnica i Czarna Woda).

Zmiana statusu gminy podyktowana była wieloma warunkami. Każda z miejscowości wskazanych do wyłączenia z miasta Władysławowo posiada jednorodny układ osadniczy i przestrzenny oraz (oprócz Chałup i Chłapowa) posiada wspólne ujęcie wody oraz oczyszczalnię ścieków. W miejscowościach przeważa zabudowa jednorodzinna, pensjonatowa oraz zagrodowo-mieszkalna. Mieszkańcy tych miejscowości (gdzie są meldowani) pracują m.in. w rolnictwie, rybactwie i turystyce oraz w świadczeniu usług związanych z obsługą tych branż, a zmiana statusu gminy na miejsko-wiejską umożliwi skorzystanie ze środków Unii Europejskiej przeznaczonych dla obszarów wiejskich. Mieszkańcy nowo utworzonych wsi będą mieli możliwość utworzenia gospodarstw agroturystycznych i uzyskają dostęp do kredytów z tym związanych, a także będą mogli wynająć do pięciu pokoi w gospodarstwach rolnych bez konieczności rejestracji działalności gospodarczej^[30].

Ważną przesłanką do zmiany statusu gminy były też liczne błędne dane adresowe nadawane przez gminę od lat (meldunki, rejestracja firm, nadawanie różnych pozwoleń) – tj. w poszczególnych częściach miasta, a nie w samym Władysławowie. Kontrola wojewody pomorskiego zwróciła na to uwagę i nakazano gminie poprawę tych wszystkich adresów. Okazało się, że koszty tych zaniedbań będą takie duże (wymiana 4100 dowodów osobistych, praw jazdy i dowodów rejestracyjnych, jak również korekta 409 zezwoleń na sprzedaż alkoholi oraz zmiana adresów na 1194 kartach ewidencji obiektów hotelarskich), że taniej będzie zmniejszyć obszar miasta (wymiana tylko 48 dowodów osobistych)^[30].

Za zmianą statusu gminy z miejskiej na miejsko-wiejski opowiedziało się^[30]:

• 88,42% miasta Władysławowa (przy frekwencji 1,17%) – przeciw 4,21%
• 86,36% osiedla Chałupy: (przy frekwencji 6,66%) – przeciw 4,54%
• 78,18% sołectwa Chłapowo: (przy frekwencji 6,07%) – przeciw 16,36%
• 63,41% osiedla Jastrzębia Góra: (przy frekwencji 4,95%) – przeciw 19,51%
• 91,30% sołectwa Karwia: (przy frekwencji 5,94%) – przeciw 4,34%
• 90,16% sołectwa Ostrowo: (przy frekwencji 5,88%) – przeciw 5,88%
• 89,28% osiedla Rozewie: (przy frekwencji 13,86%) – przeciw 7,14%
• 93,54% sołectwa Tupadły: (przy frekwencji 8,24%) – przeciw 3,22%

Po odłączeniu siedmiu sołectw i osiedli miasto Władysławowo składa się z 5 dzielnic: Cetniewo, Hallerowo, Śródmieście, Szotland i Żwirowa. Odłączone północne i zachodnie wsie (Chłapowo, Jastrzębia Góra, Karwia, Ostrowo, Rozewie i Tupadły) stanowią terytorialnie spójny wiejski obszar gminy Władysławowo, natomiast Chałupy na Mierzei Helskiej stanowią jego eksklawę, pomiędzy miastem Władysławowem a Kuźnicą (gmina Jastarnia). Warto nadmienić, że w granicach miasta Władysławowa nadal pozostaje znaczny odcinek Mierzei Helskiej (5,5 km od nasady), wchodzący w skład dzielnicy Szotland.

Mieszkańcy wybierają do rady miasta 15 radnych^[31]. Organem władz wykonawczych jest burmistrz. Po wyborach w 2014 r. burmistrzem Władysławowa jest Roman Kużel.

Mieszkańcy gminy wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 26, posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 1, a wraz z mieszkańcami Jastarni i Helu wybierają wspólnie 6 radnych do Rady Powiatu Puckiego (liczącej 19 radnych)^[32].

• Dzielnice miasta Władysławowo: Cetniewo, Hallerowo, Śródmieście, Szotland, Żwirowa
• Sołectwa: Chłapowo, Chałupy, Jastrzębia Góra, Karwia, Ostrowo, Rozewie, Tupadły.

• Miasto: Władysławowo
• Wsie: Chałupy, Chłapowo, Jastrzębia Góra, Karwia, Ostrowo, Rozewie, Tupadły

Jastarnia, Puck, Krokowa