Waldemar Baszanowski
Waldemar Romuald Baszanowski (ur. 15 sierpnia 1935 w Grudziądzu, zm. 29 kwietnia 2011 w Warszawie) – polski sztangista. Czterokrotny olimpijczyk, dwukrotny mistrz olimpijski, pięciokrotny zwycięzca mistrzostw świata[a], sześciokrotny mistrz Europy, dwudziestoczterokrotny rekordzista świata. Zdobył 9 złotych medali mistrzostw Polski, 61 razy ustanawiał rekordy Polski[1]. Honorowy prezes Polskiego Związku Podnoszenia Ciężarów[2].
 Waldemar Baszanowski w 1964 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Data i miejsce urodzenia | 15 sierpnia 1935 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 29 kwietnia 2011 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzrost | 165 cm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dorobek medalowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dzieciństwo i młodość
Był synem Jana Baszanowskiego, byłego podoficera 64 Pułku Artylerii[3] i Elżbiety Klary Pilcek.W 1957 roku ukończył Państwowe Technikum Mechaniki Rolnej w Kwidzynie, a w 1961 roku warszawską Akademię Wychowania Fizycznego[4].
Kariera sportowa
W 1960 wziął udział w igrzyskach olimpijskich w Rzymie, zajmując piąte miejsce. Kolejne lata to pasmo sukcesów. W 1961 roku po raz pierwszy w karierze zwyciężył na mistrzostwach świata w Wiedniu oraz mistrzostwach Europy w Wiedniu. Na kolejnych zawodach mistrzowskich: mistrzostwach świata w Budapeszcie i mistrzostwach Europy w Budapeszcie w 1962 roku oraz mistrzostwach świata w Sztokholmie i mistrzostwach Europy w Sztokholmie w 1963 roku zdobył cztery medale – wszystkie srebrne.
Występ na igrzyskach olimpijskich w Tokio w 1964 roku zaowocował zdobyciem złotego medalu. Uzyskał w trójboju 432,5 kg, bijąc dotychczasowy rekord olimpijski o 25 kg. Rok później zwyciężył na mistrzostwach świata w Teheranie oraz mistrzostwach Europy w Sofii, a w 1966 roku był drugi podczas mistrzostw świata w Berlinie oraz mistrzostw Europy w Berlinie.
Igrzyska olimpijskie w Meksyku w 1968 roku to kolejny sukces sztangisty. Powtórzył osiągnięcie z Tokio, wygrywając z przewagą aż 15 kg nad Irańczykiem Parwizem Dżalajerem.
W lipcu 1969 roku prowadzony przez niego samochód wpadł pod Łowiczem w poślizg i stoczył się do rowu, w wyniku czego śmierć poniosła jego żona Anita, a on sam i 6-letni syn zostali ranni. Mimo wypadku sezon uwieńczył obroną tytułów na mistrzostwach świata w Warszawie i mistrzostwach Europy, ustanawiając przy okazji cztery rekordy świata. Następnie zdobywał srebrne medale na mistrzostwach świata w Columbus w 1970 roku i mistrzostwach świata w Limie rok później. Równocześnie zwyciężał podczas mistrzostw Europy w Szombathely i mistrzostw Europy w Sofii.
W swoim czwartym występie olimpijskim, na igrzyskach w Monachium w 1972 roku, zajął czwarte miejsce. Walkę o podium przegrał tam ze Zbigniewem Kaczmarkiem o 2,5 kg.
Inne osiągnięcia sztangisty to: dziewięciokrotne mistrzostwo Polski, 24 rekordy świata oraz 61 rekordów Polski. Trzykrotny chorąży polskiej ekipy olimpijskiej (1964, 1968, 1972).
W 1969 roku czytelnicy „Przeglądu Sportowego” uznali Baszanowskiego najlepszym sportowcem Polski.
Po zakończeniu kariery został trenerem i wykładowcą Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Na przełomie 1973/1974 trenował zespół ciężarowców AZS Warszawa oraz w tym czasie został zaproszony do współpracy przez klub Sanoczanka Sanok[5]. Potem wyjechał do Azji, gdzie został trenerem kadry Indonezji. Do kraju powrócił w 1988 roku. Sześć lat później został szefem wyszkolenia Polskiego Związku Podnoszenia Ciężarów, a w 1999 roku wybrano go na stanowisko prezydenta Europejskiej Federacji Podnoszenia Ciężarów.
W klasyfikacji fachowego pisma „World Weightlifting” został uznany za trzeciego sztangistę wszech czasów (za Turkiem Naimem Suleymanoglu oraz Węgrem Imre Földim)[6]
Osiągnięcia
- Igrzyska olimpijskie: Rzym 1960: 5. miejsce (kat. lekka), Tokio 1964: 1. miejsce (kat. lekka), Meksyk 1968: 1. miejsce (kat. lekka), Monachium 1972: 4. miejsce (kat. lekka);
- Mistrzostwa świata: 1961: 1 m. (kat. lekka), 1962: 2 m. (kat. lekka), 1963: 2 m. (kat. lekka), 1964: 1 m. (kat. lekka), 1965: 1 m. (kat. lekka), 1966: 2 m. (kat. średnia), 1968: 1 m. (kat. lekka), 1969: 1 m. (kat. lekka), 1970: 2 m. (kat. lekka), 1971: 2 m. (kat. lekka), 1972: 4 m. (kat. lekka);
- Mistrzostwa Europy: 1961: 1 m. (kat. lekka), 1962: 2 m. (kat. lekka), 1963: 2 m. (kat. lekka), 1965: 1 m. (kat. lekka), 1966: 2 m. (kat. lekka), 1968: 1 m. (kat. lekka), 1969: 1 m. (kat. lekka), 1970: 1 m. (kat. lekka), 1971: 1 m. (kat. lekka).
Rekordy świata
- 9 razy w trójboju w kat. lekkiej – doprowadził do 450 kg w 1971,
- 8 razy w rwaniu w kat. lekkiej – doprowadził do 137,5 kg w 1971,
- 7 razy w podrzucie w kat. lekkiej – doprowadził do 173 kg w 1971.
Życie prywatne
Waldemar Baszanowski był trzykrotnie żonaty, miał syna Marka (urodzony w 1963 roku)[7].
Przez wiele lat był aktywnym krótkofalowcem, pracującym głównie telegrafią. Posługiwał się znakiem wywoławczym SP5TZB[8].
8 lipca 1969 roku miał wypadek samochodowy we wsi Zabostów Mały. Prowadzony przez niego samochód wpadł w poślizg i przewrócił się do rowu, w wyniku czego zginęła jego pierwsza żona, Anita, a on sam, wraz z synem, został ranny[9]. Jego druga żona, Maria, zmarła na raka w latach 80. XX wieku[10]. W 2007 roku, na swojej działce pod Warszawą, spadł z drzewa. W wyniku upadku uszkodził rdzeń kręgowy i złamał kręgosłup. Został niemal całkowicie sparaliżowany i mógł poruszać tylko głową oraz rękami, przez co nie mógł poruszać się na wózku inwalidzkim i większość czasu spędzał w pozycji leżącej na łóżku[11]. Zmarł nad ranem, 29 kwietnia 2011 roku, w szpitalu w Warszawie[12][6]. 9 maja został pochowany na nowym cmentarzu na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej[13].
Odznaczenia
Pod koniec 1967 otrzymał Złoty Medal „Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe”[14].
22 grudnia 1998 został odznaczony przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla ruchu olimpijskiego, za działalność na rzecz rozwoju i propagowania kultury fizycznej, za wybitne osiągnięcia sportowe”[15]. 6 maja 2011 pośmiertnie został odznaczony przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą tego orderu „za wybitne osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju i upowszechniania dyscypliny podnoszenia ciężarów, za zasługi dla ruchu olimpijskiego”[16], order został przekazany rodzinie Baszanowskiego podczas ceremonii pogrzebowej[17]. Był także odznaczony Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz Medalem Orderu Olimpijskiego MKOL[18].
Udział w filmie
W 1977 roku wystąpił w fabularnym filmie telewizyjnym Filipa Bajona zatytułowanym "Powrót" wraz z polskimi bokserami: Janem Szczepańskim, oraz Zbigniewem Pietrzykowskim.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Waldemar Baszanowski (1935-2011) [online], Polski Komitet Olimpijski [dostęp 2023-04-14].
- Waldemar Baszanowski biographical information [online], olympedia.org [dostęp 2020-08-26] (ang.).
Linki zewnętrzne
- Radosław Leniarski, Złota rączka, złoty Baszanowski, Sport.pl, 1 maja 2011 [zarchiwizowane 2012-02-10].
- Waldemar Baszanowski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Profil Zawodnika IWRP