بادن ورتمبرګ
بادن ورتمبرګ په الماني Baden-Württmberg) د ]]المان]] هیواد هغه یوازینی آيالات دی چې د ټاکنو (ټول پوښتنې) په ترڅ کي منځ ته راغلی دی. د ۱۹۵۱ م مېلادي کال د ډسمبر د مياشتې په ۱۶ مه نېټه په دغه سيمه کې يوه ټول پوښتنه يا رېفرېنډم تر سره شو. ځايي ښځو او نارينو د خپلو رايو په اکثريت سره دې ته لاره هواره کړه چي د پخوانیو دریوو آيالاتونو بادن ورتمبرګ، ورټم بېرگ هوهن څولرن او د باډن د ايالت څخه يو نوی ايالت جوړ کړی شي. معنی دا چي درې واړه د باډن ورټم بېرگ په نوم سره يو ځای کړل سي. ددغه ايالت د منځ ته راتلو رسمي نېټه د ۱۹۵۲ م مېلادي کال د اپريل ۲۵ مه نېټه ده.
| Baden-Württemberg | |
|---|---|
| Baden-Württemberg | |
.jpg) د Baden-Württemberg انځور | |
 Baden-Württemberg | |
 | |
| کورډېناټونه: ۴۸°۳۲′۱۶″شمال ۹°۰۲′۲۸″ختیځ / 48.537777777778°شمال 9.0411111111111°ختيځ [۲] | |
| د رامنځته کېدو نېټه | ۲۵ اپرېل ۱۹۵۲ |
| اداري وېش | |
| هیواد | المان |
| پلازمینه | شتوتګارت |
| حکومت | |
| • هيئة | Landtag of Baden-Württemberg |
| • والی | وین فرید کریتشمن (کينډۍ:Polparty) |
| • Governing parties | کينډۍ:Polparty / کينډۍ:Polparty |
| • Bundesrat votes | 6 (of 69) |
| پراخوالی[۳] | |
| • Total | ۳۵٬۷۵۱٫۴۶ کلوميټر٢ (۱۳٬۸۰۳٫۷۲ میله مربع) |
| لوړوالی | 327 متر [۴] |
| نفوس شمېرنه (2017-12-31)[۵] | |
| • Total | ۱۱,۰۲۳,۴۲۴ |
| • د نفوسو کثافت | ۳۱۰/کلوميټر٢ (۸۰۰/ميله مربع) |
| وروستي مالومات | |
| وخت زون | CET (ه.ن.و+1) |
| • د اوړي وخت | CEST (ت.ع.م +2) |
| جيو کوډ | 2953481[۶] |
| آی اېس او 3166 | DE-BW |
| GDP (nominal) | €477/ $561 billion (2016)[۷] |
| GDP per capita | €42,000/ $49,400 (2015) |
| NUTS Region | DE1 |
| HDI (2017) | 0.950[۸] very high · 2nd of 16 |
| رسمي وېبپاڼه | www.baden-wuerttemberg.de |
 | |
سمول  | |
ډېر عايدات اوکمه بې روزگاري
وروسته له دې چي باډن ورټم بېرگ د نوي ايالت په ډول منځ ته راغلی، په ډېر لږ وخت کي دغه ايالت ډېر پر مخگ وکړی او اوس د المان په تر ټولو بريالي ايالتونو کي شمېرل کيږي. ددغه ايالت وگړي د ټول المان د اوسط په پرتله جگ معاشونه لري او د المان د نورو ټولو ايالتونو په پرتله دلته بې روزگاره انسانان کم دي. په ۲۰۰۸ م مېلادي کال پدغه ايالت کي ۴.۵ فيصده وگړي بې روزگاره وه او هغه پداسي حال کي چي د ټول المان په کچه اوسطا ۸.۲ فيصده وگړي بې روزگاره وه.
„بېله معياري الماني زموږ نور هر څه زده دي.“
دباډن ورټم بېرگ ایالت د نورو گڼ شمېر ځانگړتياو تر څنگ د ټولې اروپا پر سطح د نوي صنعتي ټېکنالوجۍ او علمي اوساينسي څېړنو له وجي منل سوی او پېژندل سوی دی. د اروپا د نورو ټولو سيمو په پرتله پدغه ايالت کي پر علمي او ساينسي څېړنو زياتي پيسې لگول کيږي. باډن ورټم بېرگ د ۲۰۰۷ م مېلادی کال راهيسي د غورو او فوق العاده پوهنتونونو د ځای د نوم درلودلو اعزاز لري.
دباډن ورټم بېرگ د عايداتو تر ټولو مهمه څانگه د موټر جوړولو صنعت دی. دغه صنعت په علمي او ساينسي څېړنو کي هم زياته پانگونه کوي. نامتو موټر جوړونکي صنعتونه لکه ډايملر، پورشه او بوش په باډن ورټم بېرگ کي خپلي مرکزي نمايندگۍ لري. د باډن ورټم بېرگ په اقتصادي بريا کي د هغو متوسطه او کوچني تجارتي او کسبي شرکتونو لاس هم سته، چي پدغه ايالت کي کار کوي او د وگړو د ښه اقتصادي حالت سبب گرځي.
علم او پوهه، صنعت او طبعي منظرې
- نفوس = ۱۰.۷ مليونه
- احاطه = ۳۵۷۵۰ کلوميتره مربع
- د ايالت پلازمېنه = شټوټ گارټ
- د منځ ته راتلو نېټه = ۲۵/۰۴/۱۹۵۲
- مهمې اقتصادي څانگي = ماشين جوړونه، موټر جوړونه
ددغه ايالت د ښه معيار اصول د زياتو خلکو لپاره کشش لري. پدغه ايالت کي د المان بهترينه ريسټورانټونه، بېلا بېل مشروبات او يوه بډايه کلتوري ظهور اوصحنې تر څنگ قدرتي او طبعي ځايونه هم سته.
په همدې وجه دغه ايالت ته زيات سېلانيان راځي. پداسي حال کي چي هر کال پدغه ايالت کي څلوېښت مليونه سېلانيان شپې کوي، د المان د بايرن ايالت نه وروسته دغه د المان تر ټولو زيات سېلانيان را جذبوونکی ايالت دی. په باډن ورټم بېرگ ايالت کي گڼ طبعي ځنگلات سته چي د تور ځنگلونو په نامه ياديږي. دغه ځنگلونه چيري چي په زړه پوري درې، غونډۍ، د بزگرو ښکلې کورونه، د گلونودرې مايناو او غايشه ناو سته، د سېلانيانو په راجذبولو کي ستر رول لوبوي. د گلونو د درې په نوم سېمي مايناو او غايشه ناو د ملگرو ملتونو د ټولنې يونېسکو لخوا د نړۍ وال کلتور ميراث ټاکل سوي دي. ددې تر څنگ ښارونه لکه هايډل بېرگ، ټيوبينگن، فرای بورگ او کونسټانڅ د سېلانيانو د توجه مرکز وي.
