Kawsay

Kawsay (latin simipi: vita, grigu simipi: Ζωή) ninchikmi kawsay yachaypiqa ima kawsaqpipas, imayay t'ikray (metabolismu) nisqatapas. Kawsayqa wañuywanmi puchukan.

Runaqa wawacha kayninmanta chaymanta wamra kaspa sayaq runamanmi wiñan, sayaq kaspataq manaña wiñaspa. Runap kawsayninpa mit'ankunaqa kaymi:

• Wawa (0-3 watayuq runa)
  • Wawa kayqa paqariyninwanmi qallarin, anukaywantaq tukukun.
• Wamra (4-17 watayuq runa)
  • P'asña (7-17 watayuq warmicha)
  • Maqt'a (7-17 watayuq qharicha)
• Sayaq runa (17-manta aswan watayuq runa):
  • Manaraq puqusqa runa
    • Sipas (manaraq 30 watayuq warmi)
    • Wayna (manaraq 30 watayuq qhari)
  • Puqusqa runa
    • Puqusqa warmi
    • Puqusqa qhari
  • Watayuq, watasapaña runa (60-manta aswan watayuq runa):
    • Paya, Chakwas (watasapa warmi)
    • Machu, Ruku, Awkis (watasapa qhari)