राजेश खन्ना

खन्नामहोदयस्य बाल्यजीवनं तावद् सुखकरं न आसीत् । १९४२ डिसंबर् मासे ९ दिनाङ्के जन्मप्राप्तवान् । एतस्य मूलनाम जतीन् इति । चुन्नालाल खन्ना तथा लीलादेवी इत्येतयोः दत्तुपुत्ररूपेण सः तेषां सुपर्दौ वर्धितः । तेषां मार्गदर्शनेन एव एतस्य विद्याभ्यासः अपि जातः । ततः रङ्गभूमिं प्रति तस्य मनः सर्वदा आकर्षति स्म । प्रथमचित्रस्य प्रसिद्धेः अनन्तरं तेन ४० वर्षाणां सुदीर्घं यानं कृतम् ।

आख्री खत् चलनचित्रद्वारा चित्ररङ्गं प्रविष्टः काका शर्मिळा ढागोर्वर्यया सह अभिनीयतः “आराधना” चलनचित्रद्वारा महानायकः (Super star) अभवत् । (७०-८०) तमे दशके ‘सफर्’, ‘कटिपतङ्ग’, ‘सच्चा झूठा’, ‘आम् मिला सजनो’, ‘दो रास्ते’, ‘आनन्द’, ‘अमरप्रेम’, ‘जीवन् सायी’ आहत्य १५ प्रसिद्धानि चलनचित्राणि लोकार्पितानि आसन् । अस्मिन् वर्षे ‘ह्यावेल्स् फ्यान्’ इत्यस्य विज्ञापनस्य रूपदर्शिः आसीत् । एषा एव प्रायः तस्य अन्तिमा नटना आसीत् इति वयं वक्तुं शक्नुमः ।वर्णलोके तथा निजजगति सः गम्भीरतया, तल्लीनतया जीवति स्म । तस्य भावपूर्णेन अभिनयेन सः जनमानसि सर्वदा स्थितः अस्ति । शर्मिळा ढागोर वर्यया सह अधिकाधिकेषु चलनचित्रेषु सः अभिनयं कृतवान् । अभिनयात् परम् अपि राजेश् खन्ना वर्यस्य प्रभावः अयस्कान्तः इव जनान् आकर्षयति स्म । तस्य प्रथमं चित्रम् अस्ति ‘आख्री खत्’ १९६६ तमे वर्षे एतस्य चित्रस्य लोकार्पणम् अभवत् । तदनन्तरं तु सः बहु प्रसिद्धः अभवत् । ५० वर्षाणां चलनचित्रजगतः जीवने सः सामान्यतया १६३ चित्रेषु अभिनयं कृतवान् । नवशतमाने दूरदर्शनस्य धारावाहिनीषु अपि अभिनयं कृतवान् (इत्तेफाक्, अप्ने पराये, रघुकुल रीत् सद चली आयीं )

सामान्यतया प्रत्येकं चित्रम् अपि बाक्स् आफीस् मध्ये प्रभूतं धनं सम्पादयती स्म । तस्य वस्त्रधारणस्य शैली अपि अतीवभिन्ना एव आसीत् । प्रेक्षकाः अपि तस्य एव अनुकरणं कुर्वन्ति स्मण् । तावान् प्रभावः आसीत् ।

९० तमे दशके एतेन राजकीयरङ्गस्य प्रवेशः जातः । १९९१ तः १९९६ पर्यन्तं दिल्लिकाङ्ग्रेस पक्षस्य संसद रूपेण कार्यं कृतवान् आसीत् । पञ्जाब् राज्ये निर्वाचनसमये २०१२ तमे वर्षे काङ्गेसपक्षस्य परतया प्रचारकार्यक्रमेऽपि भागं गृहीतवान् आसीत् ।

• १९६९ तः १९७१ पर्यन्तं सततं १५ चित्राणी । सर्वाणि चित्राणि अपि यशस्वीनि चित्राणि एव ।
• अभिनीतानि चित्राणि १६३ ।
• ३ वारं फिलिंफेर् प्रशस्तिः ।
• प्रथमं चित्रम् ‘आख्री खत्’ (१९६६) । अन्तिमं चित्रं ‘वफा’ ।
• १९६६-२०१२ नटः, निर्माणकः च ।
• १९९१- १९९६ काङ्ग्रेस् पक्षस्य संसदः ।
• अत्युत्तमानि ५ चित्राणि – आराधना, आनन्द, बावर्चि, प्रेमकहानि, नमक् हराम् ।
• राजेशः १६३ चलच्चित्रेषु अभिनयम् अकरोत् तेषु १२८ चलच्चित्रेषु प्रमुखनायकः आसीत् । तेन १७ लघुचलच्चित्रेषु अपि अभिनयः कृतः । त्रिवारं तेन अत्युत्तमाभिनेतृप्रशस्तिः प्राप्ता अस्ति ।

अर्बुदरोगेण दीर्घकालात् पीडितः सः २०१२ तमे वर्षे जुलैमासस्य १८ दिनाङ्के दिवङ्गतः । तस्मिन् दिने समग्रं बालिवुड्जनाः सर्वे अपि तत्र सम्मिलिताः आसन् ।