ذيابيطس (شوگر)

ذیابيطس ميليٽس (Diabetes-mellitus)، اڪثر ڪري عام طور تي ذیابيطس، شوگر یا مٺی پيشاب جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو، عام طور تي دائمي بيمارين جو هڪ گروپ آهي جيڪو مسلسل رت جي اعلي شڪر جي سطح سان منسوب ڪيو ويو آهي.^[10][11] ذیابيطس م يا ته لبلبی (Pancreas) جی ڪافي مقدار م انسولين پيدا نه ڪرڻ جو سبب آهي يا جسم جا سيلز هارمون جي اثرن کي رد نه ڪري رهيا آهن.^[12]

ذیابيطس، شوگر، مٺو پيشاب Diabetes mellitus
ذیابيطس لاء عالمگير نيري دائري جي علامت[1]
اچار	/ˌdaɪ əˈbi tiz[unsupported input]-tɪs/
مھارت	اینڊوڪرائينولوجي
آثار	بار بار پيشاب ڪرڻ وڌيل اُڃ وڌيل بک
خرابي	ميٽابولڪ عدم توازن دل جي بيماريون اعصاب ۽ دماغ کي نقصان گردن جي ناڪامي( Kidney failure) معدي ء ھضم جی نالی۾ تبديليون [2][3][4][5]
مدو	عارضي ڪنٽرول ٿي سگهي ٿو، پر ذیابيطس اڪثر ڪري زندگي گذاريندو آهي.
پرفارمنس	ٽائپ 1 ذیابيطس ٽائپ 2 ذیابيطس حمل واري ذیابيطس
ڪارڻ	انسولين جي گهٽتائي يا تدريجي مزاحمت
خطري جي گنجائش	ٽائپ 1: جينياتي ۽ ماحولياتي عنصر[6] ٽائپ 2: موتاپو، ورزش جي کوٽ[2][6]
تشخيصي طريقو	هاء بلڊ شوگر وڌیل HbA1c[2]
علاج	طرز زندگي ۾ تبديليون (کائین پیئن م احتیاط، ورزش) ذیابيطس جی دوا[2]
دوا درمل	انسولين جی خوراک (انجیکشن) ذیابيطس جی، ضد هائيپرگليڪيمڪس دوا [2][7][8]
ورجاء	46 ڪروڙ 30 لک (8.8 سيڪڙو)[9]
موت	4 ڪروڙ 20 لک (2019)[9]
[edit on Wikidata]

ڪلاسيڪي علامتن ۾ اڃ، پیشاب جی واد (polyurea)، وزن گھٽائڻ (weight loss) ۽ ٻرندڙ نظر (blurred vision) شامل آهن. جيڪڏهن علاج نه ڪيو وڃي ته اها بيماري مختلف صحت جي پيچيدگين کي جنم ڏئي سگهي ٿي، جن ۾ دل جي نظام، اکين، گردن ۽ اعصاب جي خرابيون شامل آهن.^[13] ذیابيطس جو علاج نه ڪيو ويو يا خراب علاج ڪيو ويو، جن جی سبب هر سال تقريبن 15 لک موت جو سبب بڻجن ٿا.^[14]

ذیابيطس جا اهم قسم ٽائپ 1 ۽ ٽائپ 2 آهن، جيتوڻيڪ ٻيا فارم پڻ موجود آهن. ٽائپ 1 لاءِ سڀ کان وڌيڪ عام علاج انسولين جي متبادل علاج (انسولين انجيڪشن) آهي، جڏهن ته، ٽائپ 2 کي سنڀالڻ لاءِ، ذیابيطس مخالف دوائون (جهڙوڪ ميٽفارمين ۽ سيماگلوٽائيڊ) ۽ طرز زندگي ۾ تبديليون استعمال ڪري سگهجن ٿيون. حمل واري ذیابيطس، هڪ فارم جيڪو ڪجهه عورتن ۾ حمل دوران پيدا ٿئي ٿو، عام طور تي حمل کان پوء جلدي ختم ويندو آھی.

سال 2021ع تائين، اندازي مطابق سڄي دنيا ۾ 53 ڪروڙ 70 لک ماڻهن کي ذیابيطس هئي، جيڪا بالغن جي آبادي جو 10.5 سيڪڙو هئي، جنهن ۾ تائپ 2 سڀني ڪيسن جو 90 سيڪڙو آهي. اهو اندازو آهي ته سال 2045ع تائين، لڳ ڀڳ 78 ڪروڙ 30 لک بالغ، يا اٺ مان هڪ، ذیابيطس سان زندگي گذاريندا، جیڪو موجوده انگن اکرن کان 46 سيڪڙو اضافو آهي.^[15] بيماريءَ جو پکڙجڻ تمام گهڻو ڊرامائي طور تي، گهٽ ۽ وچين آمدني وارن ملڪن ۾ جاري آهي.^[16] شرح عورتن ۽ مردن ۾ هڪجهڙائي آهي، ذیابيطس سان گڏ دنيا ۾ موت جو ستين وڏو سبب آهي.^[17][18] ذیابيطس سان لاڳاپيل صحت جي سار سنڀار تي عالمي خرچ 760 بلين آمريڪي ڊالر فی سال آهي.^[19]