1864

Januar/Siječanj

• 11. 1. - Hrvatski ban Josip Šokčević po treći put opominje novine "Pozor" nakon čega prestaje njihovo izlaženje; urednik Ivan Perkovac osuđen u ožujku na tri mjeseca zatvora zbog nekih članaka u listu^[1].
• 16. 1.. - Austrija i Pruska uputile ultimatum Danskoj zahtevajući da povuče Novembarski ustav i povuče vojsku iz Vojvodstva Šlezvig - danska vlada ne reaguje.
• januar - Akcija Kita Carsona protiv Navajoa u Arizoni.

Februar/Veljača

• 1. 2. - Drugi rat za Schleswig počinje prusko-austrijskom invazijom; ovo se ispostavlja kao prvi od ratova za nemačko ujedinjenje; dvojica osoba (švajcarski lekar i holandski oficir) su prvi poneli znak Crvenog krsta.
• 4. 2. - U Ljubljani osnovana Slovenska matica.
• 7. 2. (26. 1. po j.k.) - Godišnji skup Društva srpske slovesnosti: izbio spor oko zabrane predavanja Vladimira Jankovića (liberala) i izbora Garibaldija i Hercenovog sina za članove (preds. društva Kosta Cukić je protiv). Društvo je sutradan suspendovano, činovnici liberali koji su učestvovali u raspravi su kažnjeni.
• 15. 2. - Gerard Adriaan Heineken kupio pivaru De Hooiberg iz čega nastaje firma Heineken.
• 17. 2. - Američki građanski rat: prva uspela vojna primena - južnjačka podmornica CSS Hunley na ručni pogon potopila je sjevernjački brod USS Housatonic pomoću mine.
• 19. 2. - Januarski ustanak: ruske vlasti ukidaju kmetstvo u Poljskoj, na način štetan za plemstvo (szlachta).
• 25. 2. - Prvi unionistički zarobljenici stigli u Andersonville, Georgia, gde nastaje zloglasni zarobljenički logor.

Mart/Ožujak

• 1. 3. (18. 2. po j.k.) - Zakon o činovnicima u Srbiji prvi put daje mogućnost da budu otpušteni iz službe zbog disciplinskih prekršaja.
• 9. 3. - General Ulysses S. Grant imenovan za glavnokomandujućeg unionističkih snaga.
• 10. 3. - Ludwig II postaje kralj Bavarske (do 1886).
• 10. 3. - 22. 5. - Red Riverska kampanja: neuspešna unionistička ofanziva u Lujzijani.
• 11. 3. - Pucanje tek izgrađene brane izaziva Veliku Sheffieldsku poplavu u Engleskoj - opustošeni delovi Sheffielda, najmanje 240 mrtvih.
• 14. 3. - Samuel Baker video Albertovo jezero.
• mart - Počinje Dugi hod Navajoa, niz prisilnih marševa iz Arizone u Novi Meksiko.
• 31. 3. - Eugen Langen i Nikolaus Otto osnovali u Kölnu firmu kasnije poznatu kao Deutz AG.

April/Travanj

• 8. 4. (27. 3. po j.k.) - Saopštenje srpske vlade o hapšenju 34 lica u Smederevu zbog navodne zavere protiv Kneza - nazvana je "Majstorovićeva zavera", po Antoniju Majstoroviću, bivšem državnom savetniku.
• 10. 4. - Nadvojvoda Maksimilijan prihvatio u tršćanskom zamku Miramare meksičku krunu (u zemlju stiže 21. maja).
• 11. 4. - Uhvaćen Romuald Traugutt, vođa poljskog Januarskog ustanka (pogubljen u avgustu); manje grupe nastavljaju borbu još neko vreme.
• 14. 4. - Španci zauzeli peruanske otoke Chincha, bogate guanom, što pokreće Špansko-južnoamerički rat (do 1866).
• 18. 4. - Bitka kod Dybbøla je odlučujuća pruska pobeda nad Dancima.
• 22. 4. - Zakon o novcu u SAD (Sever) prvi put propisuje natpis In God we trust.
• 22. 4. - Novi ustav preimenuje Republiku Venecuelu u Sjedinjene Venecuelanske Države (do 1953).
• 27. 4. (15. 4. po j.k.) - Regalni danak na uvezeni duvan u Srbiji.

Maj/Svibanj

• 2. 5. - Na osnovu Londonskog ugovora, Britanci prepuštaju Sjedinjene Države Jonskih otoka Kraljevini Grčkoj.
• 4. 5. - Grupa industrijalaca i finansijera osnovala banku Société Générale u Francuskoj.
• 5 - 7. 5. - Bitka u Spotsylvanijskoj divljini (Battle of the Wilderness) prva je bitka Grantove Overland kampanje u Virdžiniji - bez jasnog pobednika ali ofanziva se nastavlja.
• 7. 5. - Unionistički general Sherman vodi prvu bitku Kampanje prema Atlanti.
• 8 - 21. 5. - Bitka kod Spotsylvania Court House u Virdžiniji, jedna od krvavijih u ratu.
• 9. 5. - Pomorska Bitka kod Helgolanda je beskorisna danska pobeda nad prusko-austrijskom flotom.
• 10. 5. - Donet prvi vojno-sudski zakon u Srbiji.
• 12. 5. - U Beču otvoren Muzej primjenjene umjetnosti.
• 13. 5. (1. 5. po j.k.) - Položen kamen temeljac zgrade Više ženske škole u Beogradu (osnovana prošle godine).
• 14. 5. - Konzervativna skupština Rumunije izglasala nepoverenje vladi Mihaila Kogălniceanua zbog projekta agrarne reforme, na šta knez Alexandru Ioan Cuza odgovara njenim raspuštanjem i novim ustavnim statutom.
• 14. 5. - Počinje izlaziti "Domobran", glasilo proaustrijske Samostalne narodne stranke u Hrvatskoj^[1]
• maj - U Japanu izbija Pobuna u Mitou protiv Tokugawa šogunata u korist politike Sonnō jōi ("Poštuj cara, proteraj varvare") - ugušeno sledećeg januara.
• 26. 5. - U SAD (Sever) organizovana Teritorija Montana (od 1889. država Montana).
• 29. 5. - Car Maksimilijan i carica Karlota stigli u Meksiko Siti - zemlja je podeljena između konzervativaca koji ih u početku podržavaju i pristalica predsednika Benita Juáreza.
• 31. 5. - 12. 6. - Bitka kod Cold Harbora u Virdžiniji, krvav unionistički neuspeh.

Jun/Lipanj

• 1. 6. - Umire Hong Xiuquan, vođa Tajpinškog ustanka; nasleđuje ga Hong Tianguifu (pogubljen u novembru).
• 2. 6. (21. 5. po j.k.) - Rusko-čerkeski rat se okončava posle stotinu godina potpisivanjem zakletvi čerkeskih lidera; već je počelo Čerkesko muhadžirstvo prema Osmanskom carstvu i Persiji, značajan broj naseljen na Balkanu.
  • Čerkezi se naseljavaju "od Niškog polja na Kosovo", stvara se "klin od Debra do Niša"^[2].
• 9. 6. - Počinje devetomesečna Opsada Petersburga u Virdžiniji.
• 15. 6. - Na imanju konfederalnog generala Roberta E. Leeja osnovano unionističko Nacionalno groblje Arlington (prva sahrana je bila 13. maja).
• 19. 6. - Bitka kod Cherbourga: unionistička šalupa USS Kearsarge potopila konfederalnu CSS Alabamu blizu obale Francuske; Vlada SAD će od britanske tražiti nadoknadu za "Alabamine napade" (→ Alabama Claims).
• 23. 6. (11. 6. po j.k.) - Zakon o stavljanju sudija pod sud - usmeren protiv Velikog suda u Srbiji, koji je podržao oslobađajuću presudu za učesnike "Majstorovićeve zavere".
• 25. 6. - Karl je novi kralj Württemberga (do 1891).
• 29. 6. - Prusi zauzimaju ostrvo Als, ubrzo zatim i čitavo dansko poluostrvo Jutland.
• jun-jul - Poplave u osam okruga Srbije. Velika kiša "o Trojicama", 19. juna po novom, izaziva "stražnu poplavu koja se nije zapamtila.^[3] Poplavljen je manastir Studenica, "sinje more" u 11 sela jagodinske "nahije", stradala sela i u nahiji ćuprijskoj, požarevačkoj i smederevskoj.^[4]

Jul/Srpanj

• 14. 7. (2. 7. po j.k.) - Regalni danak na uvezenu so u Srbiji.
• 16. 7. - Iz Kolegija Svetog Save nastaje Univerzitet u Bukureštu i srednjoškolski Nacionalni kolegij Svetog Save.
• 18. 7. - Predsednik Linkoln izdaje proklamaciju za regrutaciju 500.000 vojnika.
• 19. 7. - Četvoromesečna Treća bitka za Nanking se okončava padom tajpinške prestonice Nanking, masakrom i razaranjem grada. Uprkos padu režima, borbe sa ostacima tajpingista se nastavljaju do 1871.
• 25. 7. (13. 7. po j.k.) - Sudije Velikog suda osuđeni na dve do tri godine zatvora (predsednik, četiri člana i sekretar, među članovima i Jevrem Grujić) - služe u Karanovcu/Kraljevu do septembra 1865, kada ih je knez pomilovao - "propast Velikog suda", narušen ugled režima kneza Mihaila.
• 25. 7. - Samuilo Maširević izabran za mitropolita karlovačkog i patrijarha srpskog; pod njegovim rukovodstvom je 1864-65. održan crkveno-narodni sabor na kojem je doneto novo ustrojstvo karlovačke mitropolije.
• 28 - 29. 7. - Bitka na Killdeer Mountain: razbijeni Sijuksi u Dakoti.
• 30. 7. - Bitka u krateru: tokom Opsade Petersburga, unionisti se pokušali probiti velikom eksplozijom.

Avgust/August/Kolovoz

• 2 - 23. 8. - Bitka u zaljevu Mobile: zatvorena je posljednja veća konfederalna luka, sam grad Mobile ostaje u južnjačkim rukama.
• 10. 8. (29. 7. po j.k.) - Osnovano Srpsko učeno društvo, umesto Društva srpske slovesnosti.
• 10. 8. - Počinje Urugvajski rat, liberali uz pomoć Brazilskog Carstva i Argentine protiv konzervativne vlade (do 1865).
• 18. 8. - U Zagrebu otvorena Prva dalmatinsko-hrvatska-slavonska gospodarska izložba.
• 20. 8. - Kinmonski incident: snage Domena Chōshū se pobunile protiv Tokugawskog šogunata.
• 20 - 30. 8. - Izbori za Dalmatinski sabor, Autonomaši dobili 32 glasa a Narodna stranka 9 (katoličko i pravoslavno sveštenstvo agitovalo za vladine kandidate^[5]).
• 22. 8. - Potpisana Prva ženevska konvencija, za Poboljšanje stanja ranjenih u armijama na bojištu.
• 26. 8. (14. 8. po j.k.) - Knez Alexandru Ioan Cuza donosi zakon o Agrarnoj reformi u Rumuniji: ukinuti kuluk i desetina, ali seljaci moraju platiti zemlju.
• 27. 8. (15. 8. po j.k.) - Otvorena Velikogospojinska narodna skupština u Beogradu.

Septembar/Rujan

• 2. 9. - Snage generala Shermana ulaze u Atlantu nakon četvoromesečne opsade, dan nakon što su je napustile konfederalne trupe.
• 5 - 6. 9. - Drugo zapadnjačko Bombardovanje Shimonosekija u japanskom Domenu Chōshū, zbog ometanja i napada na zapadno brodovlje.
• 15. 9. - Septembarska konvencija između Italije i Francuske: francuske trupe će biti povučene iz Papinske Države a Italija će poštovati njene granice i premestiti prestonicu u Firencu (a ne Rim) - nezadovoljni i papa i patrioti, u Torinu dolazi do krvavih nereda 21-22. septembra.
• 27. 9. - Masakr u Centraliji: konfederalna gerila W. T. Andersona ubila 24 zarobljena unionistička vojnika u Misuriju, zatim razbili i odeljenje vojske.
• 28. 9. - U Londonu osnovana Prva internacionala (Međunarodna asocijacija radnika); do 1872 je obuhvatala i marksiste i anarhiste.

Oktobar/Listopad

• 5. 10. - Ciklon u Kalkuti ubija 60 - 70.000 ljudi.
• 14. 10. (2. 10. po j.k.) - Zakon o porezu u Srbiji - glavnica povećana sa 5 na 6 talira (od čega je polovina lični a polovina porez na imućnost).
• 19. 10. - Upad u St. Albans: grupa konfederalnih vojnika ušla iz Kanade i opljačkala tri banke u St. Albans, Vermont.
• 19. 10. - Osnovan Carski korpus austrougarskih dobrovoljaca za službu u Meksiku (zborno mesto Ljubljana).
• 30. 10. - Bečki ugovor okončava Drugi rat za Schleswig: Danska gubi vojvodstva Schleswig, Holstein i Lauenburg koja postaju prusko-austrijski kondominijum.
• 30. 10. - Nakon otkrića zlata osnovan grad Helena, Montana.
• 31. 10. - Nevada je 36. država primljena u SAD.

Novembar/Studeni

• 7. 11. - Uredba o uređenju bosanskog vilajeta - Bosanski pašaluk (ejalet) i hercegovački mutesarifluk se spajaju u Bosanski vilajet sa sedam sandžaka^[6] (sprovedeno 1865-66).
• 8. 11. - Predsednički izbori u SAD: ubedljivo pobeđuje dvojac Abraham Lincoln - Andrew Johnson ispred Nacionalne partije unije, privremenog saveza republikanaca i "ratnih demokrata"; protivkandidat demokrata je bio general George B. McClellan.
• 8. 11. (7. džem. II 1281 AH) - Zakon o vilajetima u Osmanskom carstvu (vilajeti, sandžaci, kaze, nahije); prvi vilajet i model za ostale je Dunavski (dan. severna Bugarska i Dobrudža, do 1868/69. i niški sandžak), na čelu je Midhat-paša.
• 12. 11. - Paragvajski brod zarobljava brazilski na reci Paragvaj: to je faktički početak katastrofalnog Paragvajskog rata (do 1870).
• 15. 11. - 21. 12. - Shermanov Marš na more: trag uništenja od Atlante do Savanne.
• 20. 11. - Carskim dekretom započeta Sudska reforma Aleksandra II u Rusiji - novi sudski sistem i pravne procedure.
• 25. 11. - Prva bitka kod Adobe Wallsa u Teksasu, između vojske SAD i koalicije Indijanaca.
• 29. 11. - Masakr u Sand Creeku: jedinica pukovnika Johna Chivingtona masakrirala najmanje 400 Čejena i Arapahosa neboraca u Koloradu.
• 30. 11. - Bitka kod Franklina je krvav neuspeh konfederalaca u Tenesiju - poginulo je šest njihovih generala.

Decembar/Prosinac

• 8. 12. - James Clerk Maxwell održao predavanje pred Kraljevskim društvom u kome je tretirao svetlost kao elektromagnetsko zračenje.
• 8. 12. - Izdata papska enciklika Quanta cura čiji je dodatak Syllabus Errorum ("popis grešaka") - odbacuju se sloboda religije, sloboda govora, separacija crkve i države, racionalizam, liberalizam, socijalizam...
• 8. 12. - Otvoren Cliftonski viseći most u Bristolu.
• 13. 12. - Paragvajski rat: Paragvaj objavljuje rat Brazilu, podržavajući urugvajske konzervativce.
• 15 - 16. 12. - Bitka kod Nashvilla: razbijena konfederalna vojska u Tenesiju, kraj velikih borbi u Zapadnom teatru Američkog građanskog rata.
• ca. 18. 12. - "Oko sv. Nikole" je dubok sneg i "ljuta zima" u Beogradu, preko reka se moglo prelaziti kolima.^[3]
• 21. 12. - Unionističke trupe ulaze bez otpora u Savannu (Shermanov "božićni poklon" predsedniku Lincolnu).
• 24. 12. - Na Cetinju je rođena Zorka Petrović Njegoš, buduća supruga Petra Karađorđevića; knez Mihailo kumuje sledećeg meseca, preko posrednika.

Kroz godinu

• Matica srpska preseljena iz Pešte u Novi Sad.
• Luka Vukalović pokušao da podigne još jedan ustanak u Hercegovini, jer Turci nisu poštovali ranije sporazume, ali je poražen i otišao u Rusiju^[7].
• Arhimandrit Nićifor Dučić otvorio bogosloviju na Cetinju.
• Srbija: akt državnog savetnika Filipa Hristića o ministarskoj odgovornosti shvaćen kao direktna opozicija Knezu Mihailu.
• Jovin eponimni satirični časopis "Zmaj".
• Liberal Vladimir Jovanović osnovao novine "Sloboda" u Ženevi (opozicija knezu Mihailu, kao i "Zmaj").
• Dečanski iguman Hadži Serafim Ristić izdao knjigu "Plač stare Srbije" u kojoj navodi primere zlostavljanja Srba.
• Carskim dekretom, rumunska mitropolija u Sibiu se odvaja od srpske karlovačke mitropolije (mitropolit Andrei Șaguna).
• U Velikoj Britaniji donesen Zakon o zaraznim bolestima (Contagious Diseases Act), usmeren protiv prostitutki.
• 1864-1877 - Ruski ambasador u Carigradu je Nikolaj Ignjatijev.
• Louis Pasteur otkrio princip pasterizacije.
• U Liverpoolu izgrađen Oriel Chambers, prva zgrada sa metalnim okvirom i staklenom fasadom.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1864.

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

• 1. 1. - Bogdan Popović, srpski književni kritičar i akademik († 1944)
• 1. 1. - Bogdan Gavrilović, matematičar, predsednik SANU († 1947)
• 1. 1. - Alfred Stieglitz, američki fotograf († 1946)
• 13. 1. - Wilhelm Wien, njemački fizičar, nobelovac († 1928)
• 24. 1. - Marguerite Durand, francuska glumica, sifražetkinja († 1936)
• 25. 1. - Julije Kempf, povjesničar, književnik († 1934)
• 27. 1. - Bela Čikoš Sesija, hrvatski slikar († 1931)

• 5. 2. - Jagoda Truhelka, hrvatska književnica († 1957.)
• 21. 2. - Velimir Deželić stariji, književnik, leksikograf († 1941)
• 22. 2. - Jules Renard, književnik († 1910)

• 13. 3. - Alexej von Jawlensky, njemački slikar ruskog porijekla († 1941)
• 14. 3. - Alfred Redl, austrougarski obaveštajni oficir († 1913)

• 1. 4. - Zorka Todosić, srpska glumica († 1936)
• 9. 4. - Sebastian Ziani de Ferranti, britanski elektroinženjer, pronalazač († 1930)
• 17. 4. - Antun Fabris, dubrovački novinar († 1904)
• 21. 4. - Max Weber, sociolog, filozof († 1920)

• 5. 5. - Henryk Sienkiewicz, poljski književnik († 1916.)
• 10. 5. - Léon Gaumont, pionir filma († 1946)
• 11. 5. - Ethel Lilian Voynich, književnica, aktivistkinja († 1960)
• 15. 5. - Ante Trumbić, hrvatski političar († 1938)
• 18. 5. - Oskar Vojnić, svjetski putnik, pustolov († 1914)
• 21. 5. - Stéphanie, supruga AU krunskog princa Rudolfa († 1945)

• 3. 6. - Ransom E. Olds, pionir automobila († 1950)
• 11. 6. - Richard Strauss, njemački skladatelj († 1949.)
• 14. 6. - Alois Alzheimer, psihijatar, neuropatolog († 1915)
• 22. 6. - Hermann Minkowski, matematičar, fizičar († 1909)
• 25. 6. - Walther Hermann Nernst, njemački fizičar i hemičar, nobelovac († 1941)

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

• 11. 7. - Petar Danov, bugarski duhovni učitelj, filozof († 1944)
• 13. 7. - John Jacob Astor IV, biznismen, pronalazač († 1912)
• 15. 7. - Marie Tempest, glumica, pevačica († 1942)
• 24. 7. - Frank Wedekind, njemački književnik († 1918.)
• 31. 7. - Lujo Adamović, botaničar i profesor univerziteta. († 1935.)

• 9. 8. - Roman Dmowski, poljski desničarski ideolog († 1939)
• 16. 8. - Elsie Inglis, lekarka u Srbiji u I svetskom ratu († 1917)
• 23. 8. - Elefterios Venizelos, grčki premijer († 1936)

• 23. 9. - Draga Obrenović (Lunjevica, Mašin), kraljica-supružnica Srbije († 1903)
• 27. 9. - Andrej Hlinka, slovački sveštenik, političar, nacionalista († 1938)
• 29. 9. - Miguel de Unamuno, književnik, filozof († 1936)

• 5. 10. - Louis Jean Lumière, pionir filma († 1948)
• 5. 10. - Arthur Zimmermann, nemački diplomata († 1940)
• 8. 10. - Branislav Nušić, srpski književnik († 1938.)
• 23. 10. - Nikolaj Krasnov, rusko-srpski arhitekta († 1939)
• 25. 10. - John Francis Dodge, pionir auto-industrije († 1920)
• 28. 10. - Dmitrij Ivanovski, pionir virologije († 1920)
• 30. 10. - Theodor Wiegand, arheolog († 1936)

• 11. 11. - Maurice Leblanc, tvorac Arsèna Lupina († 1941)
• 17. 11. - Mihailo Avramović, osnivač srpskog zadrugarstva († 1945)
• 24. 11. - Henri de Toulouse-Lautrec, francuski slikar († 1901.)

• 8. 12. - Camille Claudel, kiparica i grafičarka († 1943)
• 23. 12. - Zorka Petrović Njegoš, kćerka knjaza Nikole, supruga Petra Karađorđevića († 1890)
• 30. 12. - Marko Murat, slikar († 1944)

Kroz godinu

• Isa Boljetinac, albanski borac za nezavisnost († 1916)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1864.

• 25. 1. - Stefan Kragujević, episkop pakrački (* 1803)
• 28. 1. - Benoît Paul Émile Clapeyron, fizičar (* 1799)
• 7. 2. - Vuk Stefanović Karadžić, reformator srpskog književnog jezika i pravopisa (* 1787)
• 10. 3. - Maximilian II., kralj Bavarske (* 1811)
• 17. 3. - Alexandre Calame, švicarski slikar i grafičar
• 2. 5. - Giacomo Meyerbeer, kompozitor (* 1791)
• 9. 5. - John Sedgwick, unionistički general SAD (* 1813)
• 12. 5. - J. E. B. Stuart, konfederalni general (* 1833)
• 19. 5. - Nathaniel Hawthorne, američki književnik (* 1804)
• 1. 6. - Hong Xiuquan, kineski pobunjenik, samoproglašeni car Tajpinga (* 1814)
• 25. 6. - Wilhelm I., kralj Württemberga (* 1781)
• 13. 7. - Henryk Dembiński, poljski inženjer, general (* 1791)
• 21. 7. - Jovan Andrejević Joles, lekar, prvi srpski anatom, književnik (* 1833)
• 31. 7. - Louis Hachette, francuski izdavač (* 1800)
• 31. 8. - Ferdinand Lassalle, nemački socijalista (* 1825)
• 15. 9. - John Hanning Speke, istraživač Afrike (* 1827)
• 22. 9. - Petar Jovanović, episkop gornjokarlovački, bivši mitropolit beogradski (* 1800)
• 25. 9. - Jovan Popović (slikar) (* 1810)
• 7. 11. - David Sassoon, iračko-britanski trgovac (* 1792)
• 23. 11. - Friedrich Georg Wilhelm Struve, rusko-nemački astronom (* 1793)
• 8. 12. - George Boole, engleski matematičar i filozof (* 1815)
• 21. 12. - Ludwig, austrijski nadvojvoda (* 1784)
• 31. 12. - George M. Dallas, bivši potpredsednik SAD (* 1792)

Literatura

• Rudolf Horvat (hr Wikisource): Najnovije doba hrvatske povjesti/Ponovni savez s Ugarskom
• Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
  • Peta knjiga prvi tom (V-1)
  • Peta knjiga drugi tom (V-2)

1864 na Wikimedijinoj ostavi