3. vijek
3. vijek je naziv za vijek koji je započeo 201. i završio 300. godine.
| Milenijum: | 1. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 2. vijek • 3. vijek • 4. vijek |
| Decenije: | 200-e 210-e 220-e 230-e 240-e 250-e 260-e 270-e 280-e 290-e |
| Kategorije: | Rođenja – Smrti Nastanci – Prestanci |
Pregled
Za 3. vijek u istočnoj hemisferi je karakteristično da su u oba dotadašnja svjetska carstva izbile velike krize koje su ih dovele na rub, a u nekim slučajevima i preko ruba propasti.
Na istoku Azije je Kinesko Carstvo bilo razdirano permanentnim sukobima između ambicioznih gospodara rata, koji će 220. dovesti i do formalnog ukidanja dinastije Han i podjele zemlje na Tri kraljevstva. To je dovelo do određene stabilnosti, iako su se sukobi, ali sada manje kaotični i dalje nastavili; iz njih godine 280. kao pobjednik izašla dinastija Jin koja je uspjela ponovno ujediniti zemlju.
Slični procesi su zadesili i Rimsko Carstvo na zapadu, iako je ono na početku vijeka uživalo relativnu stabilnost pod Severskom dinastijom koja je provela određene reforme. Međutim, godine 235. je vojnička pobuna, čijom je žrtvom bio car Aleksandar Sever započela period stalne borbe za vlast između ambicioznih vojnih komandanata, odnosno permanentnog građanskog rata koji je u ekonomskom, demografskom i moralnom smislu iscrpio Carstvo. To su počeli koristiti barbari, pogotovo Goti i Alemani, koji su počeli pustošiti dotada sigurna područja Carstva. Procesi, koji su kasnije postali poznati kao kriza 3. vijeka, su svoj vrhunac dobili kada se Rimsko Carstvo de facto raspalo na nekoliko samostalnih država. Kriza je završena tek dolaskom Dioklecijana na vlast koji je otpočeo niz dalekosežnih upravnih i političkih reformi, prvenstveno vezanih uz uspostavu dominata, kao i podjelu Carstva na četiri cjeline u sistemu tzv. tetrarhije.
Stalna politička nestabilnost Partskog Carstva i iscrpljenost ratovima s Rimom je, pak, početkom 3. vijeka dala priliku dotada vijekovima potlačenim Perzijancima da obnove svoju nekadašnju državu pod dinastijom Sasanida. Njenom razvoju je značajno doprinijela obnova zoroastrizma koji je tada doživio svoj procvat i dao ideološku podlogu perzijskim vladarima da od novog Sasanidskog Carstva načine supersilu sposobnu da se ravnopravno suprotstavi dotle neprikosnovenom Rimu.