Mumbaj
Mumbai ( मुम्बई , od Mumbadevi, imena jedne lokalne božice, do 1995. Bombay बम्बई) glavni grad države Maharashtra u Indiji i najveća luka na Arapskom moru i indijskom potkontinentu. Predstavlja glavno poslovno središte Indije, kao i administrativno središte indijske države Maharashtra. Grad (bez pojasa predgrađa) ima 12.883.654 stanovnika, dok s predgrađima i sjevernim dijelovima broji 19.994.372 stanovnika i čini šestu po veličini gradsku aglomeraciju na svijetu (sve stanje s 1. siječnjem 2006.)
Mumbaj Bombay | |
|---|---|
| Koordinate: 18°58′N 72°49′E / 18.967°N 72.817°E | |
| Država |  Indija |
| Osnivanje | 1668. |
| Vlast | |
| - Izvršni upravitelj | Jairaj Phatak |
| - Gradonačelnik | Shubha Raul |
| Površina | |
| - Ukupna | 603,40 km² |
| Stanovništvo (2008.) | |
| - Grad | 12.478.447[1] |
| - Gustoća | 21.880 stanovnika/km² |
| Vremenska zona | Indian Standard Time (UTC+5.30) |
| - Ljeto (DST) | ne primjenjuje se (UTC+5.30) |
| Poštanski broj | 400 xxx |
| Pozivni broj | 022 |
| Službene stranice MCGM.in | |
| Karta | |
 Položaj Mumbaija u Indiji | |
Grad leži na istoimenom otoku pred zapadnom obalom Indije. Moderni razvoj grada počinje tek u prvoj polovini 19. stoljeća, kada Bombay postaje sjedište indijske trgovine. U vrhu zaljeva Back Bay podignut je uz staru hinduističku jezgru niz monumentalnih zgrada (ističe se željeznička stanica Victoria). Otmjene stambene četvrti na poluotocima Kobala i Malabar stopile su se duž obala zaljeva u impozantnu cjelinu. Kulturno središte sa sveučilištem (od 1857.), knjižnicama, muzejima, nizom hramova, poznatom "kulom šutnje" (groblje bogatih Parsa) i drugi. Važan centar pamučne industrije, proizvodnja vune, svile i automobila; metalna, kemijska, drvna, kožna i prehrambena industrija; prerada nafte; filmska industrija (70 % indijske proizvodnje). Na susjednom otoku Trombay izgrađen je prvi nuklearni reaktor u Indiji. Moderno uređena luka povezuje Bombay ("vrata Indije", naziv za grad i za monumentalnu građevinu kroz koju se iz luke ulazi u grad) i Indiju sa zapadnim svijetom. Izvozi se pamuk, sjemeno ulje, riža, pšenica, manganova ruda; uvozi tekstil i željezo, čelik, strojeve, ugljen. Željezničkim prugama i cestama Bombay je spojen s dalekim zaleđem, a glavni kolodvor, Chhatrapati Shivaji Terminus, je od 2004. godine uvršten u UNESCOv popis mjesta svjetske baštine u Aziji i Oceaniji. Važno čvorište međunarodnih zrakoplovnih linija.
Po njemu je indijska filmska industrija dobila naziv Bollywood.
Istorija
.jpg)
U portugalskoj vlasti je od 1534. Od 1661. pod upravom engleske Istočnoindijske kompanije. Od 1708. sedište britanske uprave u Indiji. Brzo se razvija posle otvaranja Sueckog kanala (1869.). Tu je 1908. došlo do prvog velikog radničkog štrajka u Indiji, koji je vojska ugušila u krvi. U oslobođenoj Indiji od 1947. sedište provincije, a od 1956. federalne države Bombaj. 1960. Bombaj je postao glavni grad države Maharaštra.
Geografija
Mumbaja se sastoji od dva zasebna regiona: grada Mumbaja i prigragratskog okruga Mumbaja, koji formiraju dva zasebna upravna okruga Maharaštre.[2] Region gradskog kruga se naziva i Ostrvski grad ili Južni Mumbaj.[3] Totalna površina Mumbaja je 603,4 km2 (233 sq mi).[4] Od toga, ostrvski grad pokriva 67.79 km2 (26 sq mi), dok prigradski okrug ima 370 km2 (143 sq mi), i ukupno 437.71 km2 (169 sq mi) je pod upravom Opštinske korporacije šireg Mumbaja (MCGM). Preostala oblast pripada odbrambenim snagama, Mumbajskom lučnom trastu, Komisiji za atomsku energiju i nacionalnom parku Borivali.[5]
Mumbaj leži na ušću reke Ulhasa na zapadnoj obali Indije, u primorskom regionu poznatom kao Konkan. On je smešten na ostrvu Salsete, koje delimično deli sa okrugom Tan.[6] Mumbaj je ograničen Arapskim morem na zapadu.[7] Mnogi delovi grada leže neposredno iznad nivoa mora, sa elevacijom u opsegu od 10 m (33 ft) do 15 m (49 ft);[8] grad ima prosečnu nadmorsku visinu od 14 m (46 ft).[9] Severni Mumbaj (Salsette) je brdovit,[10] i najviša tačka grada je na 450 m (1,476 ft) na Salseti u Povaj–Kanheri vencu.[11] Nacionalni park Sanjay Gandhi (Nacionalni park Borivali) je delom lociran u predgradskom okrugu Mumbaja, a delom u okrugu Tan, i pokriva oblast od 103.09 km2 (39.80 sq mi).[12]
Mumbaj se sastoji od dva okruga
Mumbajski metropolitanski region, satelitska slika sa Landsata 5 napravljena 30. januara 2011.
Pored brane Batsa, postoji šest glavnih jezera iz kojih se grad snabdeva vodom: Vihar, Donja Vaitarna, Gornja Vaitarna, Tulsi, Tansa i Povaj. Jezera Tulsi i Vihar su locirana u Nacionalnom parku Borivili, unutar gradskih granica. Voda iz jezera Povaj, koje je takođe unutar gradskih granica, se koristi samo za poljoprivredne i industrijske svrhe.[13] Tri male reke, reka Dahisar, reka Poisar i reka Ohivara (ili Ošivara) ističu iz parka, dok zagađena reka Miti ističe iz jezera Tulsi i sakuplja preliv vode iz jezera Vihar i Povaj.[14] Obale grada su razuđene brojnim potocima i zalivima, i protežu se od potoka Tan na istoku do Madh Marve na zapadnoj strani.[15] Istočna obala ostrva Salset je pokrivena velikim mangrovskim močvarama sa bogatim biodiverzitetom, dok je zapadna obala uglavnom peskovita i kamenita.[16]
Zemljišni pokrivač u gradskom regionu je predominantno peskovit usled blizine mora. U predgrađima, zemljište je uglavnom aluvijalno i glinasto.[17] Kamena osnova ispod zemljišnog pokrivača se sastoji od crnih dekanskih bazaltnih tokova, i njihovih kiselih i baznih varijanti koje datiraju iz era kasne Krede i ranog Eocena.[18] Mumbaj sedi na seizmički aktivnoj zoni zbog prisutva 23 linije razdvajanja u blizini.[19] Oblast je klasifikovana kao region seizmičke zone III,[20] što znači da može da dođe do zemljotresa sa magnitudom od 6,5 na Rihterovoj skali.[21]
Klima
Mumbaj ima Tropsku klimu, specifično tropsku vlažnu i suvu klimu (Aw) po Kopenovoj klasifikaciji klima, sa sedam suvih meseci i vrhuncom kiša u julu.[22] Hladnijoj sezoni od decembra do februara sledi letnja sezona od marta do juna. Period od juna do oko kraja septembra se sastoji od jugozapadne monsunske sezone, i oktober i novembar formiraju post-monsunsku sezonu.[23]
Između juna i septembra, jugozapadne monsunske kiše šibaju grad. Premonsunske kiše padadu u maju. S vremena na vreme se javljaju severnoistočne monsunske kiše u oktobru i novembru. Maksimalna godišnja količina padavina ikad zabeležena je bila 3,452 mm (136 in) 1954. godine.[24] Najviša zabeležena količina padavina u jednom danu od 944 mm (37 in) se dogodila 26. jula 2005.[25] Prosečna totalna godišnja količina padavina je 2,146.6 mm (85 in) za sam grad, i 2,457 mm (97 in) za predgrađa.[24]
Prosečna godišnja temperatura je 27.2 °C (81 °F), a prosečna precipitacija je 2,167 mm (85 in).[26] U gradu je prosečna maksimalna temperatura 31.2 °C (88 °F), dok je prosečna minimalna temperatura 23.7 °C (75 °F). U predgrađima, dnevna srednja maksimalna temperatura je u opsegu od 29.1 °C (84 °F) do 33.3 °C (92 °F), dok je dnevna minimalna temperatura u opsegu od 16.3 °C (61 °F) do 26.2 °C (79 °F).[24] Rekordno visoka temperatura od 40.2 °C (104 °F) je zabeležena 28. marta 1982,[27] a rekordno niska od 7.4 °C (45 °F) 27. januara 1962.[28]
Stanovništvo
Prema nezvaničnim rezultatima popisa, u gradu je 2011. živelo 12.478.447 stanovnika.
| 1991. | 2001. | 2011. |
|---|---|---|
| 9.925.891[29] | 11.978.450[29] | 12.478.447[1] |
