Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore

Pakti ose Konventa në fjalë i ka rrënjët në të njëjtin proces që çoi në miratimin e Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut.^[6] Një "Deklaratë për të Drejtat Thelbësore të Njeriut" ishte propozuar në Konferencën e San Franciskos në vitin 1945 e cila çoi në themelimin e Kombeve të Bashkuara, dhe Këshillit Ekonomik dhe Social të cilit iu dha detyra për ta hartuar atë.^[4] Në fillim të procesit, dokumenti u nda në një deklaratë që parashtroi parimet e përgjithshme të të drejtave të njeriut dhe një pakt (konventë ose besëlidhje) që përmbante angazhime detyruese. I pari evoluoi në deklaratën Universale për të Drejtat e Njeriut (Universal Declaration of Human Rights) dhe u adoptua më 10 dhjetor të vitit 1948.

Procesi i hartimit të konventës vazhdoi tutje, por mbetën dallime të rëndësishme midis anëtarëve të Kombeve të Bashkuara për rëndësinë relative të të drejtave negative civile dhe politike përkundrejt të drejtave pozitive ekonomike, sociale dhe kulturore.^[7] Këto përfundimisht bënë që ky Pakt të ndahej në dy konventa (besëlidhje) të veçanta, "një të përmbajë të drejtat civile dhe politike dhe tjetra të përmbajë të drejta ekonomike, sociale dhe kulturore".^[8] Që të dy besëlidhjet do të përmbajnë sa më shumë dispozita të ngjashme dhe të hapen për nënshkrim njëkohësisht. Secila do të përmbajë gjithashtu një artikull mbi të drejtën e të gjithë popujve për vetëvendosje.^[9]

Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Ekonomike. Sociale dhe Kulturore ka shkaktuar shumë më tepër diskutime ngase përmban dispozita që kanë të bëjnë me punën, sigurimin social, standardin e jetesës, mbrojtjen e familjes, sigurimin e shëndetit, edukimin dhe arsimin, etj. pra, aso obligimesh, përmbajtja e të cilave nuk varet thjesht nga vullneti i mirë i autoriteteve të pushtetit në një vend, por edhe nga rendi shoqëror i vendit, shkalla e zhvillimit, etj.^[2]

Pakti në fjalë ndjek strukturën e DUDNJ (UDHR) dhe Paktit Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike (ICCPR), me një parathënie dhe tridhjetë e një artikuj, të ndarë në pesë pjesë. ^[10]

Pjesa 1 (neni 1) njeh të drejtën e të gjithë popujve për vetëvendosje, duke përfshirë të drejtën për "të përcaktuar lirshëm statusin e tyre politik", ^[11] të ndjekin qëllimet e tyre ekonomike, sociale dhe kulturore, dhe të menaxhojnë dhe të disponojnë burimet e tyre. Ajo njeh një të drejtë negative të një populli që të mos privohet nga mjetet e tij të jetesës, ^[12] dhe imponon një detyrim për ato palë që ende janë përgjegjëse për territoret (kolonitë) joqeverisëse, për të inkurajuar dhe respektuar vetëvendosjen e tyre. ^[13]

Pjesa 2 (Nenet 2-5) përcakton parimin e "realizimit progresiv" (shiko më poshtë. ) Gjithashtu kërkon që të drejtat të njihen "pa diskriminim të çfarëdo lloji, në lidhje me racën, ngjyrën, seksin, gjuhën, fenë, opinionin politik ose tjetër, origjinën kombëtare ose shoqërore, pronën, lindjen ose statusin tjetër". ^[14] Të drejtat mund të kufizohen vetëm me ligje të formuluara në një mënyrë të pajtueshme me natyrën e të drejtave, dhe vetëm me qëllim të "promovimit të mirëqenies së përgjithshme në një shoqëri demokratike". ^[15]

Pjesa 3 (Nenet 6-15) rendit vetë të drejtat. Këto përfshijnë të drejtat për

• punë, nën "kushte të drejta dhe të favorshme", ^[16] me të drejtën për të formuar dhe anëtarësuar sindikatat (nenet 6, 7 dhe 8);
• sigurimet shoqërore, përfshirë sigurimet shoqërore (neni 9);
• jeta familjare, përfshirë pushimin e paguar prindëror dhe mbrojtjen e fëmijëve (neni 10);
• një standard i mjaftueshëm jetese, duke përfshirë ushqimin, veshjen dhe strehimin e duhur, dhe "përmirësimin e vazhdueshëm të kushteve të jetës" (neni 11);
• shëndetësia, konkretisht "standardi më i lartë i arritshëm i shëndetit fizik dhe mendor" (neni 12);
• arsimi, përfshirë arsimin fillor falas universal, përgjithësisht arsimin e mesëm të disponueshëm dhe arsimin e lartë po aq të arritshëm. Kjo duhet të drejtohet në "zhvillimin e plotë të personalitetit njerëzor dhe ndjenjën e dinjitetit të tij", ^[17] dhe t'iu mundësojë të gjithë personave të marrin pjesë në mënyrë efektive në shoqëri (Nenet 13 dhe 14);
• pjesëmarrja në jetën kulturore (neni 15).

Pjesa 4 (Nenet 16-25) rregullon raportimin dhe monitorimin e Paktit (Konventës -Besëlidhjes) dhe hapat e ndërmarrë nga palët për ta zbatuar atë. Ai gjithashtu lejon organin monitorues - fillimisht Këshillin Ekonomik dhe Social të Kombeve të Bashkuara - tani Komisioni për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore - shiko më poshtë - të bëjë rekomandime të përgjithshme për Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara për masat e duhura për të realizuar të drejtat e tyre (neni 21)

Pjesa 5 (Nenet 26–31) rregullon ratifikimin, hyrjen në fuqi dhe ndryshimin e Paktit (Konventës - Besëlidhjes).

Neni 2 i Paktit (Konventës-Besëlidhjes) obligon të gjitha palët që:

të ndërmarrin hapa ... në maksimumin e burimeve të tyre të disponueshme, me qëllim të arritjes në mënyrë progresive të realizimin të plotë të të drejtave të njohura në këtë Pakt (Konvent-Besëlidhje) me të gjitha mjetet e përshtatshme, përfshirë këtu veçanërisht miratimin e masave legjislative. ^[18]

Më poshtë janë palët nënshkruese të Paktit (Konventës - Besëlidhjes): ^[19]

1. Andorra
2. Botsvana
3. Butani
4. Brunei
5. Kiribati
6. Malaysia
7. Shtetet Federative të Mikronezisë
8. Mozambiku
9. Nauru
10. Omani
11. Shën Kits dhe Nevis
12. Samoa
13. Arabia Saudite
14. Singapori
15. Shën Lucia
16. Sudani i Jugut
17. Tonga
18. Tuvalu
19. Emiratet e Bashkuara Arabe
20. Vanuatu