Mars
 | Tyn artikel ńy bůł jeszcze sprawdzůny we poprawnośći zapisowańo Steuerowům uortografijům a gramatycznyj. Jeli zdo Ći śe, co je to fest do porzůndku narychtowany artikel, symńij tyn muster. Tyn artikel niy bōł jeszcze sprawdzōny we poprawności zapisowaniŏ Ślabikŏrzowym szrajbōnkym a gramatycznyj. Jeli zdŏ Ci sie, co je to fest do porzōndku narychtowany artikel, symnij tyn muster. |
| |
|---|---|
| Uodkryće | |
| Uodkrywca | - |
| Data uodkryćo | Znony we starożytnośći |
| Parametry uorbity (J2000) | |
| Strzedńe uoddalyńe uod Słůńca | 227 936 637 km 1,523 662 31 j.a. |
| Uobwůd orbity | 1,429 T m 9,553 j.a. |
| Mimostrzůd | 0,0935 |
| Peryhelium | 206 644 545 km 1,381 333 46 j.a. |
| Aphelium | 249 228 730 km 1,665 991 16 j.a. |
| Rok gwjozdowy | 686,9601 dni (1,8808 lot) |
| Synodyczny uokres uobjygu | 779,96 dni 2,135 lot |
| Gibkość uorbitalno | min. 21,97 km/s stř. 24,13 km/s maks. 26,50 km/s |
| Satelity naturalne | 2 |
| Charakterystyka fizyczno | |
| Szyrzka růwńikowo | 6 804,9 km (0,533 Źymje) |
| Szyrzka bjegunowo | 6 754,8 km (0,531 Źymje) |
| Klapńyńće | 0,00736 |
| Plac | 1,448×108 km² (0,284 Źymje) |
| Uobjyntość | 1,638×1011 km³ (0,151 Źymje) |
| Masa | 6,4185×1023 kg (0,105 Źymje) |
| Gynstość | 3,934 g/cm³ |
| Přispjyšyńy grawitacyjne na růwńiku | 3,69 m/s² (0,376 g) |
| Gibkość ućeczki | 5,027 km/s |
| Uokres zwyrtńyńćo | 1,025 957 d (24 h 36 min) |
| Gibkość uobrotu | 868,22 km/h (na růwńiku) |
| Nachylyńe uośi planety | 25,19° |
| Deklinacyjo | 52,886 50° |
| Albedo | 0,15 |
| Temp. powjerzchńi* | |
| – minimalno | 133K (-140 °C) |
| – středńo | 210K (-63 °C) |
| – maksymalno | 293K (20 °C) |
| Skuod atmosfery | |
| Ciśńyńe atmosferyčne | 0,7-0,9 kPa |
| Dwutlynek wůngla | 95,32% |
| Azot | 2,7% |
| Argon | 1,6% |
| Tlyn | 0,13% |
| Tlynek wůngla | 0,07% |
| Para wodno | 0,03% |
| Tlynek azotu | 0,01% |
| Neon | 2,5 ppm |
| Krypton | 300 ppb |
| Ksenon | 80 ppb |
| Uozon | 30 ppb |
| Metan | 10,5 ppb |
.svg){kind=small}
Mars – sztworto podug uoddalyńo uod Słůńca planeta Ůkuodu Słůnečnygo. Mjano planety je wźynte uod mjana rzimskigo bůga wojny – Marsa. Przijynto tak skiż jygo farby, kera przi uobserwacyji wydowo śe być rdzawo-czerwůno a kojarzůła śe starożytnym s pożůgům wojynnům. Widźany uodćyń bjere śe stůnd, aże powjerzchńo planety je pokryto tlynkůma żelaza. Mars mo dwa ńywjelge kśynżyce uo ńyrygularnych ksztoutach – Fobosa a Deimosa – prawdopodobńy sům to dwje planetoidy przechwycůne bez pole grawitacyjne Marsa. Przipuszczo śe, co na Marśe můguo kjejś powstać żyće, nale uobecńy ńy mo na to solidnych dowodůw.
Mars je jydnům s pjyńću planet widocznych gouym ślypjym. W uopozycyji uośůngo jasność do -3,0 wjelgośći gwjazdowyj a szyrzka kůntowo do 25".
