ปายาส

ปายาสเจือน้ำผึ้งเรียก มธุปายาส ครั้งหนึ่งนางสุชาดาเคยถวายแด่พระสมณโคดม ในพุทธศาสนิกชนชาวไทยทำอาหารใกล้เคียงกันเนื่องในวันสำคัญทางพุทธศาสนา เรียกว่า กระยาทิพย์ หรือ ข้าวทิพย์ กวนด้วยข้าว น้ำตาล น้ำอ้อย น้ำผึ้ง ถั่วงา และน้ำนม โดยจะให้หญิงพรหมจารีย์เป็นผู้กวน ในภาคเหนือเรียก ข้าวพระเจ้าหลวง ส่วนชาวไทใหญ่เรียก ข้าวซอมต่อหลวง โดยจะนำไปถวายพระพุทธเจ้าในเทศกาลสำคัญทางศาสนาพุทธเช่นกัน^[1]

ข้าวเวท หรือ ข้าวเปียก คือข้าวที่หุงด้วยน้ำอ้อยและนม หรือหุงด้วยกะทิ^[2][3] เป็นอาหารที่พราหมณ์ไทยใช้ทำถวายพระเป็นเจ้า โดยจะนำข้าวสุกใส่กะลามะพร้าว แล้วเอากล้วยน้ำไทปักไว้ตรงกลางลูกหนึ่ง^[4] ผู้ทำอาหารชนิดนี้ต้องเป็นคนเชื้อสายพราหมณ์เท่านั้น กระทำที่เทวสถานสำหรับพระนครเพื่อถวายพระเป็นเจ้าในพระราชพิธีตรียัมปวายและศิวาราตรี เดิมห้ามผู้หญิงทำอาหารนี้ แต่คลายความเข้มงวดเรื่องเพศลงแล้ว ปัจจุบันผู้ทำส่วนใหญ่มักเป็นผู้หญิง^[5] ข้าวเวทนี้ใกล้เคียงกับ ปงกัล (பொங்கல்) ปายาสของทมิฬ เป็นข้าวหุงด้วยน้ำนมและน้ำตาล^[6] ถวายแก่สุริยเทพในเทศกาลปงกัล ช่วงมกรสังกรานติของพราหมณ์ในรัฐทมิฬนาฑูและอานธรประเทศ^[7] ซึ่งตรงกับพระราชพิธีตรียัมพวาย-ตรีปวายของไทยพอดี^[8]

• 
  ปายาสของชาวเบงกอล
• 
  ปายาสของรัฐเกรละ
• 
  ปายาสแบบตุรกี
• 
  ปายาสแบบสเปน
• 
  ปงกัลของชาวทมิฬ