จังหวัดปทุมธานี
ปทุมธานี (เดิมสะกดว่า ประทุมธานี)[5] เป็นจังหวัดหนึ่งที่อยู่ในภาคกลางของประเทศไทย เป็นหนึ่งในห้าจังหวัดในพื้นที่ปริมณฑลของกรุงเทพมหานคร ตั้งอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาทางทิศเหนือของกรุงเทพมหานคร เทศบาลที่ตั้งศาลากลางจังหวัดคือเทศบาลเมืองปทุมธานี แต่เทศบาลที่มีประชากรมากที่สุดในจังหวัดคือเทศบาลนครรังสิต ซึ่งตั้งอยู่ในอำเภอธัญบุรี[6]
จังหวัดปทุมธานี | |
|---|---|
| การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
| • อักษรโรมัน | Changwat Pathum Thani |
.jpg)     ตามเข็มนาฬิกาจากบนซ้าย: อนุสรณ์สถานแห่งชาติ, นิทรรศการพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ณ พิพิธภัณฑ์เกษตรเฉลิมพระเกียรติ, เครื่องเล่นทอร์นาโดที่ดรีมเวิลด์, มหาธรรมกายเจดีย์ วัดพระธรรมกาย, องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ, สระน้ำมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ | |
| คำขวัญ: ถิ่นบัวหลวง เมืองรวงข้าว เชื้อชาวมอญ นครธรรมะ พระตำหนักรวมใจ สดใสเจ้าพระยา ก้าวหน้าอุตสาหกรรม | |
 แผนที่ประเทศไทย จังหวัดปทุมธานีเน้นสีแดง | |
| ประเทศ |  ไทย |
| การปกครอง | |
| • ผู้ว่าราชการ | ภาสกร บุญญลักษม์ [1] (ตั้งแต่ พ.ศ. 2566) |
| พื้นที่[2] | |
| • ทั้งหมด | 1,525.856 ตร.กม. (589.136 ตร.ไมล์) |
| อันดับพื้นที่ | อันดับที่ 70 |
| ประชากร (พ.ศ. 2566)[3] | |
| • ทั้งหมด | 1,219,199 คน |
| • อันดับ | อันดับที่ 16 |
| • ความหนาแน่น | 799.03 คน/ตร.กม. (2,069.5 คน/ตร.ไมล์) |
| • อันดับความหนาแน่น | อันดับที่ 4 |
| รหัส ISO 3166 | TH-13 |
| ชื่อไทยอื่น ๆ | เมืองปทุม |
| สัญลักษณ์ประจำจังหวัด | |
| • ต้นไม้ | ทองหลางลาย |
| • ดอกไม้ | บัวหลวง |
| • สัตว์น้ำ | ปลาบู่ทราย |
| ศาลากลางจังหวัด | |
| • ที่ตั้ง | เลขที่ 1 ถนนปทุมธานีเฉลิมพระเกียรติ ตำบลบางปรอก อำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัดปทุมธานี 12000[4] |
| • โทรศัพท์ | 0 2581 3886, 0 2581 6038 |
| เว็บไซต์ | www |
 ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย | |
ประวัติศาสตร์
จังหวัดปทุมธานีมีความเป็นถิ่นฐานบ้านเมืองมาแล้วไม่น้อยกว่า 300 ปี นับตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแห่งกรุงศรีอยุธยา คือ เมื่อ พ.ศ. 2202 มังนันทมิตรได้กวาดต้อนครอบครัวมอญ เมืองเมาะตะมะ อพยพหนีภัยจากศึกพม่า เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกรุงเทพทวารวดีศรีอยุธยา ซึ่งสมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ครอบครัวมอญเหล่านั้นไปตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านสามโคก ต่อมาในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชแห่งกรุงธนบุรี ชาวมอญได้อพยพหนีพม่าเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารอีกเป็นครั้งที่ 2 พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งบ้านเรือนที่บ้านสามโคกอีก และในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ก็ได้มีการอพยพชาวมอญครั้งใหญ่จากเมืองเมาะตะมะเข้าสู่ประเทศไทยเรียกว่า "มอญใหญ่" พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ชาวมอญบางส่วนตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านสามโคกอีกเช่นเดียวกัน จากชุมชนขนาดเล็ก บ้านสามโคกจึงกลายเป็น เมืองสามโคก ในเวลาต่อมา
ต่อมาเมื่อวันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2358 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนชื่อเมืองสามโคก เป็น เมืองประทุมธานี และเมื่อ พ.ศ. 2461 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ใช้คำว่า "จังหวัด" แทน "เมือง" และให้เปลี่ยนการสะกดชื่อใหม่จาก "ประทุมธานี" เป็น "ปทุมธานี" กลายเป็น จังหวัดปทุมธานี ต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2475 ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ยุบจังหวัดธัญบุรีมาขึ้นกับจังหวัดปทุมธานี จังหวัดปทุมธานีจึงได้แบ่งการปกครองเป็น 7 อำเภอดังเช่นปัจจุบัน
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้งและอาณาเขต
จังหวัดปทุมธานีตั้งอยู่ทางภาคกลางของประเทศไทยและเป็น 1 ใน 5 จังหวัดปริมณฑลของกรุงเทพมหานคร มีพื้นที่ติดต่อกับจังหวัดข้างเคียง คือ
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอลาดบัวหลวง อำเภอบางไทร อำเภอบางประอิน อำเภอวังน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา อำเภอหนองแค และอำเภอวิหารแดง จังหวัดสระบุรี
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับ อำเภอบ้านนา อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายกและอำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา
- ทิศใต้ ติดต่อกับ เขตหนองจอก เขตคลองสามวา เขตสายไหม เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร และอำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบางบัวทองและอำเภอไทรน้อย จังหวัดนนทบุรี
การเมืองการปกครอง
หน่วยการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
จังหวัดปทุมธานีแบ่งเขตการปกครองส่วนภูมิภาค (ตามกฎหมายลักษณะปกครองท้องที่) ออกเป็น 7 อำเภอ 60 ตำบล 529 หมู่บ้าน แต่หากไม่นับรวมหน่วยการปกครองในเขตเทศบาลเมืองและเทศบาลนครซึ่งยุบเลิกตำแหน่งกำนันและผู้ใหญ่บ้านแล้ว จะมีทั้งหมด - ตำบล - หมู่บ้าน โดยอำเภอทั้ง 7 อำเภอของจังหวัดปทุมธานี มีรายชื่อและข้อมูลทั่วไปดังนี้
| แผนที่ | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| ลำดับ [# 1][7] | ชื่ออำเภอ | พื้นที่ (ตร.กม.)[8] | ห่างจากศาลากลางจังหวัด (ก.ม.)[9][10] | ก่อตั้ง (พ.ศ.) | ตำบล [# 2] | หมู่บ้าน [# 3] | ประชากร (คน) (พ.ศ. 2566) |
| 1 | เมืองปทุมธานี | 120.151 | - | 14 | 81 | 220,791 | |
| 2 | คลองหลวง | 299.152 | 22.1 | 7 | 71 | 300,949 | |
| 3 | ธัญบุรี | 112.124 | 18.1 | 6 | 12 | 217,355 | |
| 4 | หนองเสือ | 413.632 | 57.9 | 7 | 69 | 56,676 | |
| 5 | ลาดหลุมแก้ว | 188.12 | 17.9 | 7 | 61 | 72,157 | |
| 6 | ลำลูกกา | 297.71 | 39.4 | 8 | 114 | 294,207 | |
| 7 | สามโคก | 94.967 | 8.1 | 11 | 58 | 57,064 | |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
พื้นที่จังหวัดปทุมธานีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 65 แห่ง แบ่งตามประเภทและอำนาจบริหารจัดการภายในท้องที่ได้เป็น องค์การบริหารส่วนจังหวัด 1 แห่ง เทศบาลนคร 1 แห่ง เทศบาลเมือง 10 แห่ง เทศบาลตำบล 18 แห่ง และองค์การบริหารส่วนตำบล 36 แห่ง[11]
| ลำดับ | ชื่อเทศบาล | พื้นที่ (ตร.กม.) | ตั้งเมื่อ (พ.ศ.)[# 1] | อำเภอ | ครอบคลุมตำบล | ประชากร (คน) (ณ สิ้นปี 2562)[3] | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ทั้งตำบล | บางส่วน | รวม | ||||||||||||||
| เทศบาลนคร | ||||||||||||||||
| 1 | 21.42[12] | 2554 | ธัญบุรี | 1 | – | 1 | 85,260 | |||||||||
| เทศบาลเมือง | ||||||||||||||||
| 2 (1) | 8.89[13] | 2479 | เมืองปทุมธานี | 1 | – | 1 | 23,633 | |||||||||
| 3 (2) | 11.53[14] | 2539[15] | ลำลูกกา | – | 1 | 1 | 44,274 | |||||||||
| 4 (3) | 60.81[16] | 2544[17] | คลองหลวง | – | 2 | 2 | 78,108 | |||||||||
| 5 (4) | 43.19[18] | 2547[19] | คลองหลวง | – | 2 | 2 | 62,615 | |||||||||
| 6 (5) | 43.08 | 2547[20] | ธัญบุรี | 2 | – | 2 | 31,350 | |||||||||
| 7 (6) | 11.65[21] | 2550[22] | ลำลูกกา | – | 1 | 1 | 66,003 | |||||||||
| 8 (7) | 20.47 [23] | 2554[24] | เมืองปทุมธานี | 1 | – | 1 | 28,349 | |||||||||
| 9 (8) | 15.07[25] | 2554[26] | ธัญบุรี | 1 | – | 1 | 32,708 | |||||||||
| 10 (9) | 31.10[27] | 2554[28] | ลำลูกกา | 1 | – | 1 | 65,906 | |||||||||
| 11 (10) | 8.30[29] | 2563[30] | เมืองปทุมธานี | 1 | – | 1 | 13,987 | |||||||||
| เทศบาลตำบล | ||||||||||||||||
| 12 (1) | เทศบาลตำบลธัญบุรี | 32.62 | 2542 | ธัญบุรี | 2 | – | 2 | 62,990 | ||||||||
| 13 (2) | เทศบาลตำบลลำลูกกา | 14.60 | 2542 | ลำลูกกา | – | 2 | 2 | 18,377 | ||||||||
| 14 (3) | เทศบาลตำบลลำไทร | 2.74 | 2542 | ลำลูกกา | – | 1 | 1 | 2,657 | ||||||||
| 15 (4) | เทศบาลตำบลหนองเสือ | 15.66 | 2542 | หนองเสือ | – | 1 | 1 | 2,901 | ||||||||
| 16 (5) | เทศบาลตำบลบางหลวง | 5.51 | 2542 | เมืองปทุมธานี | – | 3 | 3 | 7,019 | ||||||||
| 17 (6) | เทศบาลตำบลบางเตย | 23.41 | 2542 | สามโคก | – | 1 | 1 | 10,828 | ||||||||
| 18 (7) | เทศบาลตำบลระแหง | 18.74 | 2542 | ลาดหลุมแก้ว | – | 1 | 1 | 10,445 | ||||||||
| 19 (8) | เทศบาลตำบลหลักหก | 11.21 | 2550 | เมืองปทุมธานี | 1 | – | 1 | 21,883 | ||||||||
| 20 (9) | เทศบาลตำบลคลองพระอุดม | 14.64 | 2551 | ลาดหลุมแก้ว | 1 | – | 1 | 7,995 | ||||||||
| 21 (10) | เทศบาลตำบลสามโคก | 5.87 | 2554 | สามโคก | 1 | – | 1 | 6,963 | ||||||||
| 22 (11) | เทศบาลตำบลคูขวาง | 15.15 | 2554 | ลาดหลุมแก้ว | 1 | – | 1 | 6,000 | ||||||||
| 23 (12) | เทศบาลตำบลบางเดื่อ | 10.81 | 2554 | เมืองปทุมธานี | – | 1 | 1 | 14,756 | ||||||||
| 24 (13) | เทศบาลตำบลบางขะแยง | 6.21 | 2554 | เมืองปทุมธานี | 1 | – | 1 | 14,557 | ||||||||
| 25 (14) | เทศบาลตำบลบางพูน | 9.42 | 2554 | เมืองปทุมธานี | 1 | – | 1 | 25,509 | ||||||||
| 26 (15) | เทศบาลตำบลบ้านใหม่ | 9.19 | 2554 | เมืองปทุมธานี | 1 | – | 1 | 14,447 | ||||||||
| 27 (16) | เทศบาลตำบลบ้านกลาง | 9.32 | 2554 | เมืองปทุมธานี | 1 | – | 1 | 12,326 | ||||||||
| 28 (17) | เทศบาลตำบลเชียงรากใหญ่ | 10.53 | 2563[31] | สามโคก | 1 | – | 1 | 6,260 | ||||||||
| 29 (18) | 64.9 | 2563 | หนองเสือ | 1 | – | 1 | 11,131 | |||||||||
รายชื่อผู้ว่าราชการจังหวัด
|
|
ประชากร
| ปี | ประชากร | ±% |
|---|---|---|
| 2549 | 856,790 | — |
| 2550 | 896,843 | +4.7% |
| 2551 | 929,250 | +3.6% |
| 2552 | 956,376 | +2.9% |
| 2553 | 985,643 | +3.1% |
| 2554 | 1,010,898 | +2.6% |
| 2555 | 1,033,837 | +2.3% |
| 2556 | 1,053,158 | +1.9% |
| 2557 | 1,074,058 | +2.0% |
| 2558 | 1,094,249 | +1.9% |
| 2559 | 1,111,376 | +1.6% |
| 2560 | 1,129,115 | +1.6% |
| 2561 | 1,146,092 | +1.5% |
| 2562 | 1,163,604 | +1.5% |
| 2563 | 1,176,412 | +1.1% |
| 2564 | 1,190,060 | +1.2% |
| 2565 | 1,201,532 | +1.0% |
| 2566 | 1,219,199 | +1.5% |
| อ้างอิง:กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย[32] | ||
เศรษฐกิจ
จังหวัดปทุมธานีเป็นพื้นที่เกษตรกรรมสำคัญแห่งหนึ่งของประเทศ โดยมีพื้นที่การเกษตร 506,678 ไร่ หรือร้อยละ 53.03 ของพื้นที่จังหวัด (สำรวจเมื่อปี พ.ศ. 2546) ในปัจจุบัน นอกจากการเกษตรแล้ว จังหวัดยังเป็นพื้นที่อุตสาหกรรมสำคัญแห่งหนึ่งของประเทศ มีนิคมอุตสาหกรรมกระจายอยู่ทั้งจังหวัด โดยผลิตภัณฑ์มวลรวมเกือบร้อยละ 70 ของจังหวัดมาจากภาคอุตสาหกรรม (สำรวจเมื่อปี พ.ศ. 2543)
พื้นที่การเกษตรมีอยู่ในทุกอำเภอ และมีมากที่สุดในเขตอำเภอหนองเสือ อำเภอลำลูกกา อำเภอลาดหลุมแก้ว และอำเภอคลองหลวงตามลำดับ โดยพื้นที่ของจังหวัดจะมีการทำการเกษตร ส่วนใหญ่เป็นที่นา ไม้ผล และไม้ยืนต้น ตามลำดับ
จังหวัดปทุมธานีมีอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว ในปี พ.ศ. 2543 ประชากรมีรายได้เฉลี่ยต่อคน 2,064,288 บาทต่อปี นับว่าสูงเป็นอันดับที่ 6 ของประเทศ รองจากจังหวัดระยอง ชลบุรี กรุงเทพมหานคร สมุทรสาคร และจังหวัดภูเก็ต มีผลิตภัณฑ์มวลรวมมูลค่า 118,489 ล้านบาท รายได้สูงสุดขึ้นอยู่กับภาคอุตสาหกรรมคิดเป็นร้อยละ 69.32 คิดเป็นมูลค่า 82,136 ล้านบาท รองลงมา คือ ภาคบริการ ร้อยละ 7.688 คิดเป็นมูลค่า 9,102 ล้านบาท และสาขาการค้าส่งและค้าปลีก ร้อยละ 5.12 คิดเป็นมูลค่า 6,071 ล้านบาท โดยพื้นที่เขตอำเภอคลองหลวงมีจำนวนโรงงานอุตสาหกรรมหนาแน่นมากที่สุด รองลงมาคืออำเภอเมืองปทุมธานี อำเภอลำลูกกา อำเภอธัญบุรี อำเภอลาดหลุมแก้ว และ อำเภอสามโคก ส่วนพื้นที่ที่มีโรงงานน้อยที่สุดได้แก่ อำเภอหนองเสือ
ตลาดขายส่งที่สำคัญในจังหวัดปทุมธานี ได้แก่ ตลาดไท ตลาดสี่มุมเมือง ตลาดพูนทรัพย์ ตลาดรังสิต นอกจากนี้ ยังมีนิคมอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น นิคมอุตสาหกรรมนวนคร อำเภอคลองหลวง, สวนอุตสาหกรรมบางกะดี อำเภอเมืองปทุมธานี, และเทคโนธานี อำเภอคลองหลวง (ของกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ที่ตั้งของสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย)
โครงสร้างพื้นฐาน
สาธารณสุข
|
|
การศึกษา
รายชื่อสถาบันการศึกษาในจังหวัดปทุมธานีมีดังนี้
|
|
- โรงเรียน
- ดูที่ รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดปทุมธานี
- สถาบันวิจัย
|
|
กีฬา
- สมาคมกีฬาจังหวัดปทุมธานี (สก ปท.)
- สโมสรฟุตบอลบีจี ปทุม ยูไนเต็ด
- สโมสรฟุตบอลแบงค็อก ยูไนเต็ด
- สโมสรกีฬาราชประชา
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
- เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของจังหวัด เก็บถาวร 2021-01-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- แผนที่แสดงจำนวนสถาบันอุดมศึกษาของแต่ละจังหวัด พ.ศ. 2544 เขต 1 เก็บถาวร 2005-04-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Pathumthani Expo 2005 เก็บถาวร 2005-12-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
14°01′N 100°31′E / 14.02°N 100.52°E
- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดปทุมธานี
- แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
- ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
- ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย