ทอเลมีที่ 1

ปโตเลมีที่ 1 โซเตอร์ (/ˈtɒləmi/; กรีก: Πτολεμαῖος Σωτήρ, Ptolemaîos Sōtḗr "ทอเลมี ผู้กอบกู้"; ประมาณ 367 ปีก่อนคริสตกาล – มกราคม 282 ปีก่อนคริสตกาล) เป็นนายพลชาวกรีกมาซิโดเนีย^[1] นักประวัติศาสตร์ และผู้สืบทอดตำแหน่งต่อจากอเล็กซานเดอร์มหาราช ทรงก่อตั้งอาณาจักรทอเลมีที่มีศูนย์กลางอยู่ที่อียิปต์และปกครองโดยราชวงศ์ทอเลมีตั้งแต่ 305 ปีก่อนคริสตกาล – 30 ปีก่อนคริสตกาล ทอเลมีทรงเป็นทั้งบาซิลีอุสและฟาโรห์แห่งอียิปต์ตั้งแต่ 305/304 ปีก่อนคริสตกาลจนกระทั่งเสด็จสวรรคต^[2] ในช่วงเวลาดังกล่าวอียิปต์กลายเป็นศูนย์กลางที่เจริญรุ่งเรืองแห่งอารยธรรมเฮเลนิสต์ และเมืองอเล็กซานเดรียกลายเป็นแหล่งวัฒนธรรมกรีกอันยิ่งใหญ่

ทอเลมีที่ 1
รูปสลักครึ่งพระองค์ของทอเลมีที่ 1 โซเตอร์ ซึ่งจัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ลูฟวร์.
ฟาโรห์
กษัตริย์แห่งราชอาณาจักรทอเลมี
รัชกาล	305/304 – เดือนมกราคม เมื่อ 282 ปีก่อนคริสตกาล
ก่อนหน้า	อเล็กซานเดอร์ที่ 4
ถัดไป	ทอเลมีที่ 2 ฟิลาเดลฟัส
พระปรมาภิไธย พระนามฮอรัส wr-pḥtj nsw-ḳnj เวอร์เพคติ เนซูเกนิ กษัตริย์ผู้ทรงยิ่งใหญ่และกล้าหาญ พระนามเนบติ jṯj-m-sḫm ḥḳꜢ-ṯl อิทจ์อิเอมเซเคม เฮกาทเจล ผู้ที่ทรงครองอำนาจได้ ผู้ปกครองแห่งซิเล พระนามครองราชย์ stp.n-rꜤ mrj-jmn เซเทปเอนเร เมริอามุน ผู้ที่ทรงถูกเลือกโดยเทพราและเป็นที่รักของเทพอามุน พระนามประสูติ ptwꜢlwmys เพทูอาลูมิส ทอเลมาอิส
คู่เสกสมรส	ทาอิส อาร์ตาคามา ยูริดิซ เบเรนิซ
พระราชบุตร	(อย่างน้อย 12 พระองค์) ทอเลมี เครอนอส เมเลอาเกอร์ อาร์ซิโนเอที่ 2 ฟิโลเทรา ไลซานดรา ทอเลมีที่ 2 ฟิลาเดลฟั เบเรนิซ ไอเรเน ลากุส ลีออนทิสคัส ทอเลมาอิส
พระราชบิดา	ลากุส
พระราชมารดา	อาร์ซิโนเอแห่งมาซิโดเนีย
พระราชสมภพ	เมื่อประมาณ 367 ปีก่อนคริสตกาล เพลลา, มาซิดอน, กรีซ
สวรรคต	เดือนมกราคม เมื่อ 282 ปีก่อนคริสตกาบ (พระชนมพรรษา 84–85 พรรษา) อะเล็กซานเดรีย, ราชอาณาจักรทอเลมี
ราชวงศ์	ราชวงศ์ทอเลมี

ทอเลมีที่ 1 ทรงเป็นบุตรชายของอาร์ซิโนเอแห่งมาซิโดเนียกับลากุส หรือฟิลิปที่ 2 แห่งมาซิโดเนีย ผู้ทรงเป็นพระราชบิดาของอเล็กซานเดอร์มหาราช อย่างไรก็ตาม อาจเป็นไปไม่ได้ที่กษัตริย์ฟิลิปที่ 2 จะเป็นพระราชบิดาของพระองค์และอาจเป็นเพียงแค่ตำนานที่สร้างขึ้นเพื่อเชิดชูราชวงศ์ทอเลมี^[3] พระองค์ทรงเป็นหนึ่งในพระสหายและนายทหารที่ได้รับความไว้วางใจมากที่สุดของอเล็กซานเดอร์มหาราช หลังจากการเสด็จสวรรคตของอเล็กซานเดอร์มหาราชใน 323 ปีก่อนคริสตกาล ทอเลมีได้ทรงนำพระบรมศพของอเล็กซานเดอร์มหารราช ขณะที่กำลังทรงถูกฝังในมาซิโดเนีย และนำไปไว้ที่เมืองเมมฟิสแทน ซึ่งต่อมาถูกย้ายไปฝังที่เมืองอเล็กซานเดรียในสุสานหลวงแห่งใหม่แทน หลังจากนั้นพระองค์ได้เข้าร่วมแนวร่วมต่อต้านเพอร์ดิกคัส ซึ่งรั้งตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ของกษัตริย์ฟิลิปที่ 3 แห่งมาซิโดเนีย ซึ่งหลังจากนั้นเพอร์ดิกคัสได้บุกเข้าอียิปต์แต่ถูกนายทหารในกองทัพลอบสังหารใน 320 ปีก่อนคริสตกาล ทำให้ทอเลมีที่ 1 รวบรวมการควบคุมเหนือดินแดนได้ หลังจากสงครามหลายครั้งระหว่างผู้สืบทอดของอเล็กซานเดอร์มหาราช ทอเลมีได้รับสิทธิเหนือแคว้นยูเดียทางตอนใต้ของซีเรีย ซึ่งเป็นข้อพิพาทกับกษัตริย์เซลิวคัสที่ 1 แห่งซีเรีย นอกจากนี้ ยังเข้าควบคุมไซปรัสและไซเรไนกา ซึ่งไซเรไนกาอยู่ภายใต้การควบคุมของพระราชโอรสบุญธรรมของทอเลมีนามว่า มากุส และทอเลมียังได้ทรงโปรดให้สร้างห้องสมุดแห่งอเล็กซานเดรียด้วยเช่นกัน

ทอเลมีที่ 1 อาจจะทรงอภิเษกสมรสกับธาอิส ผู้เป็นที่รักของพระองค์ในช่วงที่อเล็กซานเดอร์มหาราชยังทรงมีพระชนม์ชีพอยู่ และยังเป็นที่รู้กันว่าพระองค์ทรงได้อภิเษกสมรสกับอาร์ตาคามา ผู้เป็นสตรีสูงศักดิ์ชาวเปอร์เซียตามพระราชโองการของอเล็กซานเดอร์มหาราข ต่อมาพระองค์ได้ทรงอภิเษกสมรสกับยูริดิซ ผู้เป็นบุตรสาวของผู้สำเร็จราชการแห่งมาซิโดเนียนามว่าอันติพาเตอร์ ทั้งสองพระองค์มีพระราชโอรสสองพระองค์คือ ทอเลมี เครอนอส และเมเลอาเกอร์ ซึ่งทั้งสองได้ทรงขึ้นปกครองในฐานะกษัตริย์แห่งมาซิโดเนีย การอภิเษกสมรสครั้งสุดท้ายของทอเลมี คือ การอภิเษกสมรสกับเบเรนิซที่ 1 ซึ่งเป็นพระญาติและเคยเป็นนางสนองพระโอษฐ์ของยูริดิซ ทอเลมีที่ 1 เสด็จสวรรคตเมื่อ 282 ปีก่อนคริสตกาล และทอเลมีที่ 2 ผู้เป็นพระราชโอรสกับเบเรนิซที่ 1 ทรงขึ้นครองพระราชบัลลังก์ต่อจากพระองค์