นอร์เทิร์นโรดีเชีย

นอร์เทิร์นโรดีเชีย (อังกฤษ: Northern Rhodesia) เป็นรัฐในอารักขา ตั้งอยูในตอนกลางของภูมิภาคแอฟริกาใต้ ก่อตั้งขึ้นใน ค.ศ. 1911 โดยการควบรวมรัฐในอารักขาสองรัฐ คือ บารอตซิแลนด์-นอร์ทเวสเทิร์นโรดีเซีย และนอร์ทอีสเทิร์นโรดีเชีย^[2][3][4][5] โดยในช่วงแรก นอร์เทิร์นโรดีเชียอยู่ภายใต้การบริหารของบริษัทแอฟริกาใต้ของบริเตน (British South Africa Company; BSAC) ซึ่งเป็นบริษัทสัมปทาน ที่ได้รับอนุญาตจากรัฐบาลสหราชอาณาจักร เหมือนเช่นรัฐในอารักขาสองรัฐก่อนหน้า รัฐบาลสหราชอาณาจักรเข้ามาบริหารดินแดนแห่งนี้ตั้งแต่ ค.ศ. 1924 ในฐานะรัฐในอารักขา โดยอยู่ภายใต้เงื่อนไขที่คล้ายคลึงกับรัฐในอารักขาอื่น ๆ ของสหราชอาณาจักร และข้อกำหนดพิเศษที่บังคับใช้ขณะอยู่ภายใต้การปกครองของบริษัทเป็นอันยุติลง^[5][6]

นอร์เทิร์นโรดีเชีย[1]
ค.ศ. 1911–1964
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
เพลงชาติ: "ก็อดเซฟเดอะคิง/ควีน"
สถานะ	ดินแดนของบริษัทแอฟริกาใต้ของบริเตน (ค.ศ. 1911-1924) รัฐในอารักขาของสหราชอาณาจักร (ค.ศ. 1924-1953 ค.ศ. 1963-1964) ส่วนหนึ่งของสหพันธรัฐโรดีเชียและนยาซาแลนด์ (ค.ศ. 1953–1963)
เมืองหลวง	ลีฟวิงสโตน (จนถึง ค.ศ. 1935) ลูซากา (ตั้งแต่ ค.ศ. 1935)
ภาษาทั่วไป	อังกฤษ (ภาษาราชการ) แบมบา เนียนจา ตองกา และโลซิ เป็นภาษาที่พูดกันโดยทั่วไป
การปกครอง	รัฐในอารักขา
ข้าหลวง
• ค.ศ. 1911-1921	ลอว์เรนซ์ อูเบรย์ วอลเลซ
• ค.ศ. 1959–1964	เซอร์เอเวอร์ลิน โฮน
นายกรัฐมนตรี
• ค.ศ. 1964	เคนเนธ คาอุนดา
ยุคประวัติศาสตร์	สมัยระหว่างสงคราม · สงครามเย็น
• การปกครองของบริษัท	ค.ศ. 1911
• กลายเป็นรัฐอารักขาของบริเตน	1 เมษายน ค.ศ. 1924
• รวมตัวเป็นสหพันธรัฐกับเซาเทิร์นโรดีเชียและนยาซาแลนด์	ค.ศ. 1953–1963
• ประกาศเอกราช	24 ตุลาคม ค.ศ. 1964
สกุลเงิน	ปอนด์เซาเทิร์นโรดีเชีย
ก่อนหน้า ถัดไป ค.ศ. 1924: การปกครองของบริษัทในโรดีเชีย ค.ศ. 1963: สหพันธรัฐโรดีเชียและนยาซาแลนด์ ค.ศ. 2496: สหพันธรัฐโรดีเชียและนยาซาแลนด์ ค.ศ. 1964: แซมเบีย
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	แซมเบีย

แม้ว่าตอนที่อยู่ภายใต้สัมปทานของบริษัทแอฟริกาใต้ฯ นอร์เทิร์นโรดีเชียจะมีลักษณะเป็นอาณานิคมสัมปทานก็ตาม แต่สนธิสัญญาที่บริษัทแอฟริกาใต้ฯ ลงนามกับผู้ปกครองในท้องถิ่นและกฎหมายของบริเตน ทำให้นอร์เทิร์นโรดีเชียมีสถานะเป็นรัฐในอารักขา ดินแดนนี้ดึงดูดผู้ตั้งถิ่นฐานจากยุโรปได้ค่อนข้างน้อย แต่เมื่อพวกเขาเริ่มมีตัวแทนทางการเมือง พวกเขาก็เริ่มเรียกร้องให้อาณานิคมอยู่ภายใต้การปกครองของชาวผิวขาว ซึ่งเป็นชนกลุ่มน้อย ในฐานะอาณานิคมแยกต่างหาก หรือรวมตัวกับเซาเทิร์นโรดีเชียและอาจรวมนยาซาแลนด์เข้าไปด้วย แร่ธาตุอันมั่งคั่งของนอร์เทิร์นโรดีเชียทำให้นักการเมืองเซาเทิร์นโรดีเชียสนับสนุนให้มีการการควบรวมกันเป็นประเทศเดียว แต่รัฐบาลสหราชอาณาจักรสนับสนุนการรวมตัวอย่างหลวม ๆ มากกว่า ซึ่งจะรวมไปถึงนยาซาแลนด์ด้วย เพื่อปกป้องชาวแอฟริกาในนอร์เทิร์นโรดีเชียและนยาซาแลนด์จากกฎหมายเลือกปฎิบัติของเซาเทิร์นโรดีเชีย สหพันธรัฐโรดีเชียและนยาซาแลนด์ ซึ่งได้รับการจัดตั้งขึ้นใน ค.ศ. 1953 ถูกต่อต้านจากชาวแอฟริกา ซึ่งเป็นประชากรส่วนใหญ่อย่างรุนแรง และยังเร่งให้เกิดการเรียกร้องการปกครองโดยชาวแอฟริกา ด้วยแรงกดดันดังกล่าว นอร์เทิร์นโรดีเชียจึงได้รับเอกราช กลายเป็นประเทศแซมเบียในปัจจุบัน^[7]

ในทางภูมิศาสตร์ คำว่า "โรดีเซีย" หมายความถึงภูมิภาคที่โดยทั่วไปประกอบด้วยพื้นที่ที่ในปัจจุบันคือประเทศแซมเบียและประเทศซิมบับเว^[8] ตั้งแต่ ค.ศ. 1964 เป็นต้นไป ชื่อ "โรดีเชีย" จะหมายถึงเซาเทิร์นโรดีเชียในอดีตเท่านั้น