ราชวงศ์แพลนแทเจอนิต
ราชวงศ์แพลนแทเจอนิต[1] หรือ แพลนแทจินิต[2] (อังกฤษ: House of Plantagenet) เป็นราชวงศ์ที่กำเนิดขึ้นในดินแดนอ็องฌู (Anju) ของประเทศฝรั่งเศส และได้ครองราชบัลลังก์อังกฤษตั้งแต่ ค.ศ. 1154 ด้วยการขึ้นเสวยราชย์ของเฮนรีที่ 2 เมื่อสิ้นยุคแอนะคี ไปจนถึง ค.ศ. 1485 เมื่อริชาร์ดที่ 3 สิ้นพระชนม์ในสงคราม
 | |
| พระราชอิสริยยศ |
|
|---|---|
| ปกครอง |
|
| ประมุขพระองค์แรก | ฌอฟรัวที่ 5 แห่งอ็องฌู |
| ประมุขพระองค์สุดท้าย | ริชาร์ดที่ 3 |
| สถาปนา | คริสต์ศตวรรษที่ 12 |
| สิ้นสุด | ค.ศ. 1485 |
ราชอาณาจักรอังกฤษเปลี่ยนแปลงสภาพไปมากภายใต้ราชวงศ์นี้ โดยกษัตริย์ราชวงศ์นี้มักถูกบีบให้ยอมประนีประนอมทางการเมือง เช่น ในกรณีมหากฎบัตรซึ่งยอมให้จำกัดพระราชอำนาจแลกกับการสนับสนุนทางการคลังและทางทหาร ทำให้กษัตริย์สิ้นพระราชอำนาจเด็ดขาด แต่ยังคงมีพระราชอำนาจในการตัดสินคดี ในการได้รับบรรณาการ และในการทำสงคราม และยังคงมีพระราชกิจต่อแผ่นดินตามที่กำหนดไว้ โดยมีกระบวนการยุติธรรมที่ซับซ้อนคอยกำกับพระองค์อยู่ นอกจากนี้ ความขัดแย้งของราชวงศ์นี้กับชาวฝรั่งเศส สกอต เวลช์ และไอริช กับทั้งการกำหนดให้ภาษาอังกฤษเป็นภาษาหลัก ก็ทำให้เอกลักษณ์ของบ้านเมืองเด่นชัดขึ้น
ในคริสต์ศตวรรษที่ 15 ราชวงศ์นี้พ่ายสงครามร้อยปี และถูกรุมเร้าด้วยปัญหานานัปการในทางสังคม การเมือง และเศรษฐกิจ ประชาชนลุกฮือขึ้นทุกหย่อมหญ้าเนื่องเพราะถูกพรากเสรีภาพหลายอย่าง ทั้งขุนนางก็ยังผสมโรงด้วยการระดมกำลังเข้ารบรากันในความขัดแย้งส่วนตัวและในการออกหน้าต่อต้านเฮนรีที่ 6
การชิงอำนาจกันในสายย่อยของราชวงศ์นี้ คือ สายยอร์กกับสายแลงแคสเตอร์ นำไปสู่สงครามดอกกุหลาบซึ่งรบพุ่งกันนานหลายสิบปีด้วยปัญหาการสืบทอดราชบัลลังก์ ซึ่งรุนแรงถึงขึดสุดในยุทธการที่ทุ่งบอสเวิร์ทเมื่อ ค.ศ. 1485 และเมื่อริชาร์ดที่ 3 สิ้นพระชนม์ในสมรภูมิ ก็ทำให้การครองอำนาจและยุคสมัยของราชวงศ์นี้ยุติลง และเปิดทางให้เฮนรีที่ 7 ผู้สืบเชื้อสายจากแลงแคสเตอร์ ได้ขึ้นเป็นกษัตริย์อังกฤษ ห้าเดือนให้หลัง เฮนรีที่ 7 เสกสมรสกับเอลิซาเบธแห่งยอร์ก เป็นอันจบสงครามดอกกุหลาบและสถาปนาราชวงศ์ทิวเดอร์ซึ่งมุ่งรวมพระราชอำนาจเข้าศูนย์กลาง ทำให้สามารถเลี่ยงปัญหาที่กัดกินกษัตริย์พระองค์สุดท้ายแห่งแพลนแทเจอนิตได้สำเร็จ และอำนวยให้เกิดสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยาอังกฤษ จุดเริ่มประเทศบริเตนต้นยุคปัจจุบัน