สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1
สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1 (สเปน: Primera República Filipina; ตากาล็อก: Unang Republika ng Pilipinas) หรือ สาธารณรัฐมาโลโลส (สเปน: República de Malolos; ตากาล็อก: Republica ng Malolos) เป็นสาธารณรัฐอายุสั้น จัดตั้งขึ้นโดยรัฐบาลปฏิวัติในฟิลิปปินส์ จัดตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการโดยการประกาศใช้รัฐธรรมนูญมาโลโลสเมื่อ 23 มกราคม พ.ศ. 2441 ในเมืองมาโลโลส จังหวัดบูลาคัน[Note 1] สิ้นสุดลงเมื่อเอมีลีโอ อากีนัลโด ยอมมอบตัวต่อกองทัพสหรัฐเมื่อ 23 มีนาคม พ.ศ. 2443 ที่เมืองปาลานัน จังหวัดอีซาเบลา ซึ่งเป็นการสลายตัวของสาธารณรัฐที่ 1
สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| พ.ศ. 2442–2444 | |||||||||||
 เขตการปกครองของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ | |||||||||||
| เมืองหลวง | |||||||||||
| ภาษาทั่วไป | |||||||||||
| ศาสนา |
| ||||||||||
| การปกครอง | รัฐเดี่ยว ระบบรัฐสภา สาธารณรัฐรัฐธรรมนูญ | ||||||||||
| ประธานาธิบดี | |||||||||||
• พ.ศ. 2442 - 2444 | เอมีลีโอ อากีนัลโด | ||||||||||
• พ.ศ. 2444 - 2445 | มีเกล มัลบาร์ (ไม่เป็นทางการl) | ||||||||||
| สภานิติบัญญัติ | สภาผู้แทนราษฎร | ||||||||||
| ยุคประวัติศาสตร์ | การปฏิวัติฟิลิปปินส์ | ||||||||||
• ก่อตั้ง | 23 มกราคม[Note 1] พ.ศ. 2442 | ||||||||||
• สลายตัว[i] | 23 มีนาคม พ.ศ. 2444 | ||||||||||
| พื้นที่ | |||||||||||
| พ.ศ. 2441 | 298,182 ตารางกิโลเมตร (115,129 ตารางไมล์) | ||||||||||
| ประชากร | |||||||||||
• พ.ศ. 2441 | 7832719 | ||||||||||
| สกุลเงิน | เปโซฟิลิปปินส์ | ||||||||||
| รหัส ISO 3166 | PH | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
.svg)
การจัดตั้งสาธารณรัฐฟิลิปปินส์เป็นผลมาจากการปฏิวัติฟิลิปปินส์ต่อต้านการปกครองของสเปนในวันที่ 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2441 ที่จังหวัดคาบีเต การประกาศเอกราชของฟิลิปปินส์เริ่มขึ้นเมื่อมีการอ่านข้อตกลงการประกาศเอกราชของฟิลิปปินส์ ข้อตกลงนี้เขียนขึ้นเป็นภาษาสเปนโดยอัมโบรซีโอ เรียนซาเรส เบาติสตา และเป็นผู้อ่านประกาศนี้เอง[1] สภามาโลโลสจัดประชุมเมื่อ 15 กันยายน และได้ออกรัฐธรรมนูญมาโลโลส[2] ซึ่งประกาศใช้เมื่อ 22 มกราคม พ.ศ. 2441 จัดตั้งรัฐบาลสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1 ที่มีอากีนัลโดเป็นประธานาธิบดี[3][Note 1] ในเวลาเดียวกัน มีการลงนามในข้อตกลงปารีสเมื่อ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2441 ยุติสงครามสเปน-สหรัฐอเมริกา มาตรา 3 ของข้อตกลงนี้ระบุว่าสเปนจะโอนฟิลิปปินส์ให้สหรัฐอเมริกา[4]
ในที่สุด เกิดสงครามฟิลิปปินส์-สหรัฐอเมริกาขึ้น อากีนัลโดถูกกองทัพสหรัฐจับกุมเมื่อ 13 มีนาคม พ.ศ. 2443 และยอมรับสิทธิของสหรัฐเหนือฟิลิปปินส์ ในวันที่ 19 เมษายน พ.ศ. 2444 เขาออกประกาศว่าถูกจับกุมตัวแล้ว ให้วางอาวุธและยุติการต่อสู้กับรัฐบาลสหรัฐอเมริกา และเป็นการสิ้นสุดสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1[5] สหรัฐได้ผนวกดินแดนตามสนธิสัญญาปารีส[4][6] ฟิลิปปินส์อยู่ภายใต้การปกครองของสหรัฐอเมริกาจนถึง พ.ศ. 2489 จึงได้ประกาศเอกราชตามข้อตกลงมะนิลา[7]
สาธารณรัฐนี้ถือเป็นสาธารณรัฐที่มีรัฐธรรมนูญเป็นแห่งแรกในเอเชีย[8][9][10] มีรัฐธรรมนูญเขียนด้วยภาษาสเปน และได้ประกาศเอกราชจากสเปน เมื่อ 20 มกราคม พ.ศ. 2441 และมีสภามาโลโลส แม้ว่าจะมีสาธารณรัฐรุ่นเดียวกันเกิดขึ้นในเอเชีย เช่น สาธารณรัฐฟอร์โมซา สาธารณรัฐเอะโซะ แต่สาธารณรัฐมาโลโลสเป็นแห่งแรกที่มีระบบรัฐธรรมนูญซึ่งกำหนดว่าใช้การปกครองแบบประชาธิปไตยที่มีตัวแทน มีการเลือกตั้งสมาชิกสภา[3][11]
ประวัติศาสตร์
สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1 ก่อตั้งขึ้นหลังการประกาศเอกราชของฟิลิปปินส์และการล่มสลายของการปกครองฟิลิปปินส์โดยสเปน ได้ร่างรัฐธรรมนูญโดยสภาร่างรัฐธรรมนูญในโบสถ์บาราโซอาอิในมาโลโลสเมื่อ พ.ศ. 2442 เพื่อแทนที่รัฐบาลปฏิวัติเมื่อ 23 มิถุนายน พ.ศ. 2441[12] รัฐบาลปฏิวัตินี้ตั้งขึ้นแทนรัฐบาลของอากีนัลโดเมื่อ 24 พฤษภาคม[13] ซึ่งได้แต่งตั้งอย่างเป็นทางการเมื่อ 18 มิถุนายน[14] รัฐธรรมนูญได้รับการรับรองจากรัฐสภาเมื่อ 20 มกราคม พ.ศ. 2441 และประกาศใช้ในวันรุ่งขึ้น[3] อากีนัลโดได้รับเลือกเป็นประธานาธิบดีเมื่อ 1 มกราคม พ.ศ. 2441
องค์กรของรัฐบาลท้องถิ่น
ได้จัดตั้งรัฐบาลภายในสาธารณรัฐอย่างรวดเร็วในช่วง 18 – 20 มิถุนายน พ.ศ. 2441[15] รัฐธรรมนูญมาโลโลสได้ระบุในมาตรา 82 ให้มีองค์กรในระดับจังหวัดที่สามารถเก็บภาษีได้
กองทัพแห่งรัฐ
เมื่อฟิลิปปินส์ประกาศเอกราชเมื่อ 12 มิถุนายน พ.ศ. 2441 กองทัพปฏิวัติฟิลิปปินส์ได้เปลี่ยนมาเป็นกองทัพสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ อากีนัลโดได้มอบหมายให้อันโตนีโอ ลูนาเป็นผู้บัญชาการหรือผู้ช่วยเลขาธิการทางด้านสงครามเมื่อ 28 กันยายน พ.ศ. 2441 และจัดตั้งโรงเรียนการทหารขึ้นเป็นครั้งแรกในฟิลิปปินส์ที่มาโลโลส ต่อมาในวันที่ 23 มกราคม ลูนาได้เป็นผู้บัญชาการทหารแทนอาร์เตมีโอ รีการ์เต เขาได้ปรับปรุงวินัยทหารให้ดีขึ้น[16]
สงครามฟิลิปปินส์ – สหรัฐอเมริกา
.jpg)
ในวันที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2441 ที่มะนิลา เกิดการสู้รบขึ้นในฟิลิปปินส์ระหว่างกองทัพสาธารณรัฐฟิลิปปินส์และกองทัพสหรัฐซึ่งเป็นเหตุการณ์ต่อเนื่องจากสงครามสเปน-สหรัฐอเมริกา[17] ในวันนั้น ประธานาธิบดีอากีนัลโดประกาศว่าสันติภาพและความสัมพันธ์ฉันมิตรกับสหรัฐสิ้นสุดลงแล้ว ต่อไปนี้คือศัตรูที่อยู่ภายใต้ข้อจำกัดของกฎหมายสงคราม[18] การสู้รบเกิดขึ้นในการทัพมะนิลาครั้งที่ 2 ซึ่งกองทัพสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ถูกบีบให้ล่าถอยออกจากเมือง[19] ในวันที่ 31 มีนาคม กองทัพสหรัฐเข้ายึดมาโลโลส ที่ตั้งรัฐบาลฟิลิปปินส์ ที่ถูกเผาโดยกองทัพสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ถอนตัวไป[20] อากีนัลโดและแกนนำของกองทัพปฏิวัติย้ายไปที่ซันอีซีโดร จังหวัดนูเวบาเอซีฮา การเจรจาสันติภาพกับฝ่ายสหรัฐเกิดขึ้นในช่วงสั้น ๆ ระหว่างเมษายน – พฤษภาคม พ.ศ. 2442 และล้มเหลว กองทัพสหรัฐเข้ายึดซันอีซีโดรได้ในวันที่ 16 พฤษภาคม กองทัพฟิลิปปินส์และรัฐบาลถอยไปยังบัมบัน ตาร์ลัก ก่อนจะย้ายต่อไปที่เมืองตาร์ลัก กลุ่มของอากีนัลโดได้ออกจากเมืองตาร์ลักซึ่งถือเป็นเมืองหลวงแห่งสุดท้าย เมื่อกองทัพสหรัฐเข้ายึดครองได้ในวันที่ 13 พฤศจิกายน
ในการประชุมเมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน ที่บายัมบัง ปังกาซีนัน อากีนัลโดยอมสลายกองทัพ แต่เริ่มการสู้รบแบบกองโจร กองทัพสหรัฐพยายามปราบปราม อากีนัลโดหลบหนีไปได้ในวันที่ 15 พฤศจิกายน และเกิดการสู้รบในการทัพช่องเขาตีรัดเมื่อ 2 ธันวาคม อากีนัลโดถูกจับกุมเมื่อ 23 มีนาคม พ.ศ. 2443 ที่ปาลานัน อีซาเบลา อากีนัลโดประกาศรวมเป็นส่วนหนึ่งของสหรัฐเมื่อ 1 เมษายน พ.ศ. 2444 ถือเป็นการสิ้นสุดสาธารณรัฐที่ 1 และเริ่มต้นการปกครองฟิลิปปินส์โดยสหรัฐอเมริกา
ที่ตั้งของรัฐบาล
มาโลโลส เมืองหลวงอย่างเป็นทางการของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ที่ 1
ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2441 เอมีลีโอ อากีนัลโดได้เลือกโบสถ์แห่งมาโลโลสให้เป็นสำนักงานรัฐบาล และโบสถ์บาราโซอายินที่อยู่ใกล้กันเป็นรัฐสภา เมื่อสหรัฐเข้ายึดครองมาโลโลส อากีนัลโดได้สั่งให้นายพล อันโตนีโอ ลูนาเผาโบสถ์มาโลโลส
บ้านซีเดโก สำนักงานที่นูเวบาเอซีฮา
บ้านหลังนี้เป็นสำนักงานของอากีนัลโดเมื่อย้ายที่ตั้งรัฐบาลมายังซันอีซีโดร ในช่วงท้ายของสงครามกับสหรัฐ ในวันที่ 29 มีนาคม พ.ศ. 2441 อากีนัลโดมาถึงซันอีซีโดร และตั้งให้เป็นเมืองหลวงชั่วคราวของสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ เขาเข้าพักที่บ้านซีเดโกและจัดให้เป็นสำนักงาน เมื่อสหรัฐยึดซันอีซีโดรได้ บ้านหลังนี้เป็นที่พักของนายพลเฟรเดอริก ฟุนสตัน ซึ่งต่อมา เขาคือผู้ที่จับกุมอากีนัลโดได้ที่ปาลานัน โดยกล่าวว่าแผนการจับตัวอากีนัลโดกำหนดขึ้นในบ้านหลังนี้ ปัจจุบัน บ้านหลังนี้เป็นขององค์กรคริสเตียน
การจับกุมอากีนัลโด
เมื่อได้สถาปนาขึ้นเมื่อ 22 มกราคม พ.ศ. 2441 ที่มาโลโลส มาโลโลสได้เป็นที่ตั้งรัฐบาลของรัฐบาลฟิลิปปินส์ และได้รับผลกระทบจากกองทัพสหรัฐและกองทัพฟิลิปปินส์ในการทัพมะนิลาที่ 2 เมื่อ 4 กุมภาพันธ์ กองทัพสหรัฐบุกลงมาทางเหนือจากมะนิลา เมื่อ 29 มีนาคม เมื่อกองทัพสหรัฐมาถึง ที่ตั้งของรัฐบาลก็ได้ย้ายไปซาน อิสิโดร นูเอวา เอจิยา
กองทัพสหรัฐเข้ายึดเมืองปาลิตได้ในวันที่ 4 พฤษภาคม และซานเฟร์นานโดในวันที่ 5 พฤษภาคม ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2442 ทหารสหรัฐในซานเฟร์นานโดได้ปะทะกับทหารฟิลิปปินส์ที่อันเกเลส ในวันที่ 12 ตุลาคม กองทัพสหรัฐได้รุกและบีบให้สาธารณรัฐฟิลิปปินส์เคลื่อนย้ายที่ตั้งไปตาร์ลัก และบาโยมบงตามลำดับ ในวันที่ 13 พฤศจิกายน การกดดันจากสหรัฐทำให้อากีนัลโดและพรรคพวกออกจากบาโยมบงไปยังสตาบาร์บารา โดยมีทหารเพียง 1,200 คน นำโดยนายพลเกรโกริโอ เดล ปีตาร์ กลุ่มของอากีนัลโดได้เดินทางต่อไปพร้อมกับกำลังทหารของเดล ปีตาร์จนถึงมาเนาอัก ปางาซีนัน เมื่อ 15 พฤศจิกายน จากนั้นได้แบ่งกองกำลังกัน กลุ่มของอากีนัลโดและเดลปีตาร์เดินทางต่อไปจนถึงตูเบาในวันที่ 16 พฤศจิกายน และไปถึงนากุยเลียนในวันที่ 19 พฤศจิกายน จากนั้นได้เดินทางไปถึงช่องเขาติรัดในวันที่ 23 พฤศจิกายน นายพลเดล ปีตาร์ตัดสินใจอยู่สู้รบกับทหารสหรัฐที่นั่นและให้อากีนัลโดเคลื่อนย้ายต่อไป
การสู้รบที่ช่องเขาตีรัดเกิดขึ้นเมื่อ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2442 ฝ่ายของนายพลเดลป๊ตาร์ 60 คนถูกฆ่าไป 52 คนรวมทั้งนายพลเดล ปีตาร์ด้วย แต่ก็สามารถถ่วงเวลาได้นานพอให้อากีนัลโดหนีไปได้จนถึงบานาเนในวันที่ 7 ธันวาคม ในวันที่ 16 ธันวาคม กลุ่มของอากีนัลโดเคลื่อนย้ายไปยังอาบราเพื่อเข้าร่วมกับนายพลมานูเอล ตีนีโอ กองกำลังทั้งหมดเคลื่อนที่ไปยังอัมบายูอัน ตอนนั้น กลุ่มของอากีนัลโดเหลือเพียงเจ้าหน้าที่สนาม 1 คน เจ้าหน้าที่เส้นทาง 11 คน และผู้ขายอีก 107 คน กลุ่มของเขายังเคลื่อนย้ายต่อไปจนถึง 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2443 อากีนัลโดจึงจัดตั้งศูนย์กลางขึ้นที่ เทียร์ราวีร์เกน จน 27 สิงหาคม จึงย้ายไปปาลานัน อากีนัลโดอยู่ในปาลานันจนถูกจับตัวได้เมื่อ 25 มีนาคม พ.ศ. 2443