หีนยาน

หีนยาน มาจากคำว่า หีน^[6] แปลว่า "เล็ก", "เลว", "ต่ำ", "ถูกทิ้งร้าง", "คับแคบไม่เพียงพอ", "บกพร่อง" ประกอบกับคำว่า ยาน (यान):^[7] แปลว่า "ยานพาหนะ" ในแง่ของ "หนทางสู่การตรัสรู้" ส่วนในพจนานุกรมภาษาบาลีของสมาคมบาลีปกรณ์แปล หีน ว่า "เลว, น่าสังเวช; ทราม, พื้น ๆ, น่าสงสาร, น่าเหยียดหยาม" และ "น่าดูหมิ่น"

ผู้แปลคัมภีร์ เช่น พระกุมารชีวะ แปลคำนี้เป็นภาษาจีนคลาสสิกว่า "ยานเล็ก" (小 คือ "เล็ก", 乘 คือ "ยาน") อย่างไรก็ตาม ปรากฏคำแปลจีนอื่น ๆ ที่เก่าแก่กว่าเช่นกัน ส่วนในภาษามองโกเลีย (Baga Holgon) แปลว่ายานลำเล็กเช่นกัน^[8] ส่วนในภาษาทิเบตใช้คำว่า theg chung แปลว่า "ยานเล็ก"^[9] และ theg dman แปลว่า "ยานด้อย"^[10]

อย่างไรก็ตาม ตรังกู รินโปเช เคยเน้นย้ำว่า หีนยาน ไม่เคยมีความหมายสื่อถึง "ความด้อยกว่า" โดยเขาระบุว่า "หีนยาน คือ "ยานลำเล็กกว่า" และไม่มีทางที่จะด้อยกว่ามหายาน"^[11]

คำว่า “หินยาน” และ “มหายาน” ปรากฏครั้งแรกในคัมภีร์ปรัชญาปารมิตาสูตร^[12] ต่อมามีคณาจารย์พระพุทธศาสนาช่วงพุทธศตวรรษที่ 6 ได้ปฏิรูปคำสอนและการปฏิบัติในพระพุทธศาสนา โดยถือเอาวิถีทางพระโพธิสัตว์เป็นอุดมคติแทนที่การบรรลุเป็นพระอรหันต์ในชาตินี้^[13] ซึ่งเป็นแนวปฏิบัติดั้งเดิมที่มีมาตั้งแต่ศาสนาพุทธยุคแรก จึงเรียกกลุ่มตนเองว่า มหายาน และเรียกกลุ่มเดิมว่า หินยาน โดยมีนิกายเถรวาทเป็นหนึ่งในนั้น อย่างไรก็ตามหีนยานกลุ่มที่มหายานวิพากษ์วิจารณ์มากที่สุดคือนิกายสรวาสติวาท (ซึ่งต่อมาได้แตกออกเป็นไวภาษิกะและเสาตรานติกะ)^[12]

พระพุทธศาสนา 18 นิกายที่ฝ่ายมหายานถือว่าเป็นฝ่ายหีนยาน ได้แก่

บรรณานุกรม

• Analayo, Bhikkhu (2014), "The Hinayana Fallacy" (PDF), Journal of the Oxford Centre for Buddhist Studies (6): 9–31
• Collins, Steven (1990), Selfless Persons: Imagery and Thought in Theravāda Buddhism, Cambridge University Press, ISBN 978-0521701488
• Gombrich, Richard (2006), Theravāda Buddhism, Routledge, ISBN 978-0415-36508-6
• Hirakawa, Akira; Groner, Paul (2007), History of Indian Buddhism: From Sakyamuni to Early Mahayana, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120809550
• Hoffman, Frank J.; Mahinda, Deegalle (1996), Pāli Buddhism, Routledge, ISBN 978-0700703593
• Kalupahana, David (2015), Mulamadhyamakakarika of Nagarjuna, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120807747
• King, Richard (1999), Indian Philosophy: An Introduction to Hindu and Buddhist Thought, Georgetown University Press, ISBN 978-0878407569
• LeVine, Sarah; Gellner, David N. (2007), Rebuilding Buddhism: The Theravada Movement in Twentieth-Century Nepal, Harvard University Press, ISBN 978-0674025547
• Lopez Jr., Donald (2005), The Madman's Middle Way: Reflections on Reality of the Tibetan Monk Gendun Chopel, University of Chicago Press, ISBN 978-0226493169
• Nattier, Jan (2003), A Few Good Men: The Bodhisattva Path according to The Inquiry of Ugra (Ugraparipṛcchā), University of Hawaii Press, p. 174 (footnote 6), ISBN 978-0824830038
• Rinpoche, Kalu (1995), Profound Buddhism From Hinayana To Vajrayana, Clearpoint Press, ISBN 978-0963037152
• Rinpoche, Khenchen Thrangu (2004), Distinguishing Dharma and Dharmata, A Commentary on The Treatise of Maitreya, ISBN 978-1877294334
• Swearer, Donald (2006), "Theravada Buddhist Societies", ใน Juergensmeyer, Mark (บ.ก.), The Oxford Handbook of Global Religions, Oxford University Press, ISBN 978-0195137989
• Thera, Nyanaponika; Bodhi, Bhikkhu (1998), Abhidhamma Studies: Buddhist Explorations of Consciousness and Time, Wisdom Publications, ISBN 978-0861711352
• Williams, Jane; Williams, Paul (2004), Buddhism: Critical Concepts in Religious Studies, Volume 3., Routledge, ISBN 978-0415332293
• Williams, Paul (2000), Buddhist Thought: A Complete Introduction to the Indian Tradition, ISBN 978-0415207010
• Williams, Paul (2009), Mahayana Buddhism: The Doctrinal Foundations, Routledge, ISBN 978-0-415-35653-4