เทพธรรมบาล 24 พระองค์

ตามประวัติศาสตร์ของศาสนาพุทธในอินเดีย เดิมมีเทวดาอยู่สิบหกองค์ซึ่งถือเป็นธรรมบาล กลุ่มคณะเทวดาเหล่านี้ เช่น พระอิศวร พระอินทร์ และพระพรหมเดิมทีเป็นเทพเจ้าฮินดูยุคต้นและในพระเวทที่รวมเข้ากับพุทธศาสนาในอินเดีย อย่างไรก็ตาม เทวดาอื่นๆ ได้แก่ พระอาทิตย์ พระจันทร์ พระยม และท้าวสาครนาคถูกอัญเชิญเข้ามาในกลุ่มคณะเป็นยี่สิบองค์ ในเวลาต่อมาได้เพิ่มพญากินนร เมื่อพระพุทธศาสนามาถึงประเทศจีนและได้รับความนิยมจนกลายเป็นศาสนาหลัก ศาสนาพุทธก็สอดคล้องกับวัฒนธรรมพื้นเมืองเทพเจ้าลัทธิเต๋าสามองค์ ได้แก่ เจ้าพ่อดาวเหนือ, จ้าวพ่อเขาไท่ และเจ้าพ่อสายฟ้า ได้รับการอัญเชิญเข้าในกลุ่มคณะ ทำให้เกิดหมู่คณะธรรมบาลยี่สิบสี่องค์ในปัจจุบัน^[1][2]

ความเลื่อมใสของหมู่คณะเทพเจ้าทั้งยี่สิบสี่องค์ได้สืบสานสืบต่อกันมาในประเพณีทางพระพุทธศาสนาจีนประเพณี ในวัดและอารามของจีน ส่วนใหญ่จะประดิษฐานรูปปั้นหมู่เทพเจ้าเหล่านี้ในส่วนของนอกพระอุโบสถในวิหารด้านนอก, หรือแท่นบูชาชั่วคราวสำหรับเทวดาทั้งยี่สิบสี่องค์ตั้งอยู่นอกธรณีประตูชี้ขึ้นสู่สวรรค์ พิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับคณะเทพเหล่านี้ ขนานว่า "ก๊งจูเทียน" (Gōngfó Zhāitiān - 供佛齋天) หรือเพียงแค่ "ไจ้เทียน" (Zhāitiān - 齋天), ที่ซึ่งคณะเทพเจ้าทั้งยี่สิบสี่องค์ได้รับการเคารพ (แต่ไม่บูชาเป็นสรณะหลัก) โดยดำเนินการตามประเพณีในวัดทางพุทธศาสนาของจีนในวันที่เก้าของเดือนที่หนึ่งของปฏิทินจีนซึ่งโดยปกติทั่วไปเป็นการระลึกถึงวันฉลองตามประเพณีของเง็กเซียนฮ่องเต้แห่งลัทธิเต๋า^[1][2] พิธีนี้เริ่มต้นขึ้นในสมัยราชวงศ์สุยโดยพระอาจารย์จือยี(智顗 - Zhiyi) แห่งประเพณีนิกายเทียนไถตามพิธีกรรมที่กำหนดไว้ในพระสูตรสุวรรณประภาโสตตมราชาสูตรและได้สืบทอดสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน^[4][5] ในบางวัดบางที่ หมู่เทพเจ้าลัทธิเต๋าสามองค์และพญากินนรจะไม่รวมอยู่ในรายชื่อ และเทวดาที่เหลือจะได้รับการเคารพในฐานะเทพคุ้มครองยี่สิบองค์ (จีน: 二十諸天; พินอิน: Èrshí Zhūtiān)

เทพธรรมบาล 24 พระองค์^[6] หรือ ยี่สิบสี่เทพธรรมบาล คือ เหล่าพระโพธิสัตว์และเทพยดากลุ่มหนึ่งตั้งจิตปรารถนาให้ปวงสรรพสัตว์ได้บำเพ็ญบารมีโดยสะดวก จึงพร้อมกันตั้งปณิธานเป็นผู้คุ้มครองอารักขาพระธรรมแห่งพระองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และเหล่าพุทธบริษัทผู้ดำเนินตามพระรัตนตรัย ตามความเชื่อของศาสนาพุทธในประเทศจีน^[7] พระโพธิสัตว์ผู้เป็นธรรมบาลคุ้มครองพระศาสนาเหล่านี้ มีปรากฏพระนามอยู่ใน สุวรรณประภาโสตตมราชาสูตร (กิมกวงเม้งจุ้ยเส่งอ้วงเก็ง) ฝ่ายมหายาน พระสูตรนี้ กล่าวถึงเหล่าพระโพธิสัตว์ ท้าวจตุโลกบาลและเหล่าทวยเทพทั้งหลายซึ่งปรากฏชื่อทั้งหมดมียี่สิบสี่พระองค์ พร้อมกันตั้งปณิธานต่อเบื้องหน้าพระพักตร์แห่งองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ขอถึงรัตนตรัยเป็นที่พึ่งและประกาศตนเป็นธรรมบาลคุ้มครองพระสัทธรรมและเหล่าพุทธบริษัท ให้บำเพ็ญบุญบารมีโดยยิ่งขึ้น พระสูตรนี้จึงเป็นที่มาของพิธีบูชาเทพธรรมบาลโพธิสัตว์ (พิธีกงจูเทียน)^[6] ในปัจจุบัน

ประติมากรรมคณะเทพธรรมบาลในคติจีนและญี่ปุ่น

พระขันธกุมาร (พระขันทกุมารในศาสนาฮินดู) ภาพถ่ายเก่าพระแม่ลักษมี ศิลปะญี่ปุ่นจากวัดโจรุริ (พระลักษมีในศาสนาฮินดู) เทวรูปพระแม่สุรัสวดีศิลปะญี่ปุ่นจากศาลเจ้าฮาเซเดระ คามากูระ (พระสุรัสวดีในศาสนาฮินดู) เทวรูปหนึ่งในจาตุมหาราชิกาศิลปะจีน ประติมากรรมคณะเทพธรรมบาลในคติจีนและญี่ปุ่น

คณะเทพทั้งยี่สิบสี่องค์มีบทบาทและถูกกล่าวถึงในนวนิยายชื่อดังสมัยราชวงศ์หมิงในคริสต์ศตวรรษที่ 16(ปลายพุทธศตวรรษที่ 21 ) คือ ไซอิ๋ว (หนึ่งสี่สุดยอดวรรณกรรมจีน) ในฐานะเทพบริวารของพระโพธิสัตว์เจ้าแม่กวนอิม (หรือ พระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์) อันสถิตย์สถาพร ณ วัชรอาสน์โพธิมัณฑะ (Bodhimaṇḍa - 道場) บนเกาะของเกาะโปตละโลกา บทบาทในวรรณกรรมคณะเทพเหล่านี้ทำหน้าที่เป็นสาวกที่ฟังพระโพธิสัตว์เจ้าแม่กวนอิมอธิบายคำสอนทางพุทธศาสนาตลอดจนผู้พิทักษ์เกาะของพระนาง^[8]

• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของ ท้าวปัญจิกมหาเสนา (Sànzhī Dàjiàng) ทางซ้าย, พระอินทร์ (Dìshìtiān) กลาง และ ท้าวมหาพรหม (Dàfàntiān) ทางขวา
• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของ ท้าวกินนรราชา (Jǐnnàluó) ทางซ้าย พระอิศวร (Dàzìzàitiān or Móxīshǒuluótiān) ทางขวา
• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของพระวัชรปาณีโพธิสัตว์ (Mìjī Jīngāng) ทางซ้ายและ พระมรีจิเทวี (Mólìzhītiān) ทางขวา
• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของท้าวพญายมราช (Yánmóluówáng) ทางซ้าย, พระแม่สุรัสวดี (Biàncáitiān) กลางและ พระรามสูรจีน ขวา
• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของเจ้าพ่อดาวเหนือ (เทพนักษัตร) ทางซ้าย, ท้าวไตรตรึงษ์เทพ กลางและ พระแม่ลักษมี (Gōngdétiān or Jíxiáng Tiānnǚ) ทางขวา
• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของพระแม่ธรณี (Jiānláo Dishén) ทางซ้ายและ พระขันธกุมาร (Wéituó)ทางขวา
• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของ พระนางหาริตีเทวี (Guǐzǐmǔ) ทางซ้ายและ ท้าวปัญจิกมหาเสนา (Sànzhī Dàjiàng) ทางขวา
• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของ พระจันทร์ (Yuètiān) ทางซ้ายและ เจ้าแม่ต้นโพธิ์ ทางขวา
• 
  วัดพระหยก (Jade Buddha Temple) (เซี่ยงไฮ้, ประเทศจีน) - เทวรูปของ ท้าวสาครนาค (Suōjiéluó Lóngwáng) ทางซ้าย พระอาทิตย์ (Rìtiān) ทางขวา