Arseniko

Ang arseniko o arsenik (Kastila: arsenico, Ingles: arsenic) ay isang uri ng elementong kimikal at lasong metaliko. Mayroon itong atomikong bilang na 33, atomikong timbang na 74.992, balensiyang 3 o 5, at sagisag na As. Natutunaw ang abuhing arseniko sa temperaturang 817 °C (habang nasa 28 na presyong atmosperiko, sagisag atm), sumisingaw (sublima) sa temperaturang 613 °C, at may espesipikong grabidad na 5.73. Mayroon itong tatlong anyong alotropiko, na nasa anyong may kulay na dilaw, itim, at abuhing kristalina. Ginagamit ang arseniko bilang insektisidyo o pamatay ng pesteng mga kulisap, pamatay ng mapinsalang mga damo, at inihahalo rin sa mga aloy.^[8]

Arseniko, ₃₃As

Arseniko
Bigkas sa Ingles	/ˈɑːrsənɪk/ (AR-sən-ik) as an adjective: /ɑːrˈsɛnɪk/ (ar-SEN-ik)
Alotropiya	grey (most common), yellow, black (see Allotropes of arsenic)
Hitsura	metallic grey
Pamantayang atomikong timbang Ar°(As)	74.921595±0.000006 74.922±0.001 (pinaikli)[1]
Arseniko sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson P ↑ As ↓ Sb germanium ← arseniko → selenium
Atomikong bilang (Z)	33
Pangkat	pangkat 15 (mga pnictoheno)
Peryodo	peryodo 4
Bloke	p-bloke
Konpigurasyon ng elektron	[Ar] 3d10 4s2 4p3
Mga elektron bawat kapa	2, 8, 18, 5
Katangiang pisikal
Pase sa STP	solido
Punto ng sublimasyon	887 K ​(615 °C, ​1137 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)	5.727 g/cm3
kapag likido (sa m.p.)	5.22 g/cm3
Puntong triple	1090 K, ​3628 kPa[2]
Puntong kritikal	1673 K, ? MPa
Init ng pusyon	grey: 24.44 kJ/mol
Init ng baporisasyon	34.76 kJ/mol (?)
Molar na kapasidad ng init	24.64 J/(mol·K)
Presyon ng singaw P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 553 596 646 706 781 874
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon	−3, −2, −1, 0,[3] +1,[4] +2, +3, +4, +5 (isang katamtamang asidikong oksido)
Elektronegatibidad	Eskala ni Pauling: 2.18
Mga enerhiyang ionisasyon	Una: 947.0 kJ/mol Ikalawa: 1798 kJ/mol Ikatlo: 2735 kJ/mol (marami pa)
Radyong atomiko	emperiko: 119 pm
Radyong Kobalente	119±4 pm
Radyong Van der Waals	185 pm
Mga linyang espektral ng arseniko
Ibang katangian
Likas na paglitaw	primordiyal
Kayarian ng krystal	​rhombohedral
Termal na pagpapalawak	5.6 µm/(m⋅K)[5] (at r.t.)
Termal na konduktibidad	50.2 W/(m⋅K)
Elektrikal na resistibidad	333 nΩ⋅m (at 20 °C)
Magnetikong pagsasaayos	diamagnetic[6]
Molar na magnetikong susseptibilidad	−5.5×10−6 cm3/mol[7]
Modulo ni Young	8 GPa
Bultong modulo	22 GPa
Eskala ni Mohs sa katigasan	3.5
Subok sa katigasan ni Brinell	1440 MPa
Bilang ng CAS	7440-38-2
Kasaysayan
Pagkakatuklas	Arabic alchemists (before AD 815)
Pangunahing isotopo ng arseniko
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto 73As syn 80.3 d ε 73Ge γ – 74As syn 17.8 d ε 74Ge β+ 74Ge γ – β− 74Se 75As 100% matatag
Kategorya: Arseniko tingnan usapan baguhin