Аршэнік

Аршэ́нік, аршэ́ньнік, таксама мыш’я́к^[3] (па-лацінску: Arsenicum — мужчынскі) As — хімічны элемэнт 15 (VA) групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 33^[4]. Простае рэчыва ўяўляе сабою крохкі паўмэтал сталёвага колеру зь зеленаватым адценьнем (у шэрай алятропнай мадыфікацыі). Можа праяўляць як мэталічныя, так і немэталічныя ўласьцівасьці^[5]. Аршэнік мае электраадмоўнасьць блізкую да 2^[6]. Атрыманы ў 1250 годзе альхімікам Альбэртам Вялікім^[7] шляхам награваньня мыла з трысульфідам аршэніка.

Герман ← Аршэнік → Сэлен P ↑ As ↓ Sb 33As Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў
Выгляд
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Аршэнік, As, 33
Катэгорыя элемэнту	Паўмэталы
Група, пэрыяд, блёк	15, 4, p
Адносная атамная маса	74,92 г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[Ar] 4s2 4p3
Электронаў у абалонцы	2 8 18 5
Фізычныя ўласьцівасьці
Фаза	Цьвёрдае цела
Шчыльнасьць (пры п. т.)	5,73[1] г·см−3
Тэмпэратура плаўленьня	1081 K, 808 °C, 1486 °F
Тэмпэратура кіпеньня	876 K, 603 °C, 1117 °F
Удзельная цеплыня плаўленьня	24,44 кДж·моль−1
Удзельная цеплыня выпарваньня	34,76 кДж·моль−1
Структура крышталічнай краты	rhombohedral
Цеплаправоднасьць	(300 K) 50,2 Вт·м−1·K−1
Каэф. цеплавога расшырэньня	4,7 мкм/(м·K)
Мінэральная цьвёрдасьць Моаса	3,5
Цьвёрдасьць Брынэля	1440 МПа
Уласьцівасьці атама
Атамны радыюс	133 пм
Кавалентны радыюс	120 пм [2]
Іншыя характарыстыкі
Нумар CAS	7740-38-2
п а р

Для прамысловага атрыманьня аршэніку вельмі важныя полімэталічныя руды. Аршэнік у асноўным выдзяляецца як пабочны прадукт пры перапрацоўцы некаторых серных руд. Сустракаецца разам з золатам, срэбрам, медзьдзю, кобальтам і іншымі мэталамі.

Аршэнік — сьмяротная атрута. Выкарыстоўваецца ў вытворчасьці куль для гладкаствольнай зброі, у якасьці пакрыцьця для люстэрак, у складзе шкла, у лазэрах, сьвятлодыёдах і паўправадніках.