Gitnang Europa
Ang Gitnang Europa (Ingles, Central Europe o kaya Middle Europe) ay isang rehiyon sa kontinente ng Europa na nakahimlay sa pagitan ng may pagkakasamu't saring tiniyak na mga pook ng Silangan at Kanlurang Europa. Ang katawagan at malawakang pagbibigay ng pansin sa rehiyon mismo ay nanumbalik[1] pagsapit ng wakas ng Digmaang Malamig, na pampolitikang naghati sa Europa sa Silangan at Kanluran, na naghati ng Gitnang Europa sa dalawa.[2][3]
Ang diwa ng Gitnang Europa, at ng isang karaniwang pagkakakilanlan, ay tila mailap.[4][5][6] Subalit, pinagdirinan ng mga dalubhasa na maaaring umiiral ang namumukod-tanging kultura ng Gitnang Europa, bagaman kontrobersiyal at pinagtatalunan ang kawariang ito.[7][8] Ibinatay ito sa mga pagkakahalintulad na nagbubuhat mula sa mga katangiang pangkasaysayan, panlipunan, at pangkultura,[7][9] at kinikilala ito bilang isa sa dating naging pinakamayamang napagkukunan ng malikhaing talento sa pagitan ng ika-17 at ika-20 mga daantaon.[10] Binigyang katangian ng Cross Currents: A Yearbook of Central European Culture (maisasalin na "Salungatang-Daloy: Isang Taunang Aklat ng Kultura ng Gitnang Europa") ang Gitnang Europa bilang isang iniwan at pinabayaang Kanluran o isang lugar kung saan nagbabanggaan ang Silangan at Kanluran.[11] Binigyang kahulugan ng Constant Committee for Geographical Names ng Alemanya ang Gitnang Europa kapwa bilang isang namumukod-tanging pook ng kalinangan at isang rehiyong pampolitika.[12][13] Ipinagmamatuwid ni George Schöpflin at ng mga iba pa na ang Gitnang Europa ay binibigyang kahulugan bilang isang bahagi ng Kanluraning Kristiyanismo,[14] habang matatag namang inilagay ni Samuel P. Huntington ang rehiyon sa loob ng kulturang Kanluranin.[15]
Mula sa dekada 2000 at pasulong pa, ang Gitnang Europa ay dumaraan sa isang yugto ng "paggising na may estratehiya",[16] na may pag-agap o inisyatibong katulad ng CEI, Centrope o V4. Habang ang ekonomiya ay nagpapakita ng mga kaibahan hinggil sa kinikita,[17] ang lahat ng mga bansa sa Gitnang Europa ay tinatala ng Talatuntunan ng Kaunlaran ng Tao bilang mga bansang may may napakataas na kaunlaran.[18]
Mga bansa
Isang pinagmulan ng tuluyang kontrobersiya ang pag-unawa sa konsepto ng "Gitnang Europa",[19] ngunit kinikilala nang de facto ang mga bansa ng Pangkat Visegrád bilang bahagi ng rehiyon.[20] Gayunpaman, karaniwa'y kinikilala ang Gitnang Europa bilang rehiyong binubuo ng sumusunod na bansa:
Alemanya
Austria
Eslobakya (kasapi ng Pangkat Visegrád)
Eslobenya (kontrobersiyal; may ilang naniniwala na mas angkop ang Eslobenya sa Timog-silangang Europa dahil sa pagkabahagi nito sa Yugoslabya)
Liechtenstein
Polonya (kasapi ng Pangkat Visegrád)
Republikang Tseko (kasapi ng Pangkat Visegrád)
Suwisa
Unggarya (kasapi ng Pangkat Visegrád)
Kasama rin sa kahulugan ng "Gitnang Europa" ang ilang teritoryong sakop ng sumusunod na bansa:
Croatia (mga teritoryo sa hilaga ng bansa, kasama ang kabisera, Zagreb)
Rumanya (mga rehiyon ng Transilbanya at Bukovina)
Serbia (ang rehiyon ng Vojvodina)
Sa tradisyong Aleman, kasama rin ang mga estadong napapaligiran ng Dagat Baltiko (ang Estonya, Latbiya at Litwaniya) sa kahulugan ng "Gitnang Europa", kahit kung mas angkop ang kanilang lokasyong heograpikal sa kahulugan ng Hilagang Europa. Kasama na rin sa tradisyong ito ang mga teritoryong sakop ng sumusunod na bansa:
