Şenyang
Şenyang (geleneksel Çin yazısı: Geleneksel Çince: 瀋陽市, basitleştirilmiş Çin yazısı: Basitleştirilmiş Çince: 沈阳市; pinyin: Shěnyáng shì; Mançuca: 
Mukden), Çin'in Liaoning eyaletinin başkenti ve en büyük şehridir. Şehrin 2010 yılı itibarı ile nüfusu 6,3 milyon olup belediye sınırları içerisindeki toplam nüfusu ise 8,1 milyondur.[1] Şenyang, Kuzeydoğu Çin'in en büyük şehridir.
| Şenyang 沈阳市 | |
|---|---|
Şenyang şehri | |
  Şenyang Şenyang'ın Çin'deki konumu | |
| Ülke |  Çin |
| Eyalet | Liaoning |
| İdare | |
| • Parti sekreteri | Zeng Wei |
| • Belediye başkanı | Pan Liguo |
| Yüzölçümü | |
| • Eyalet altı şehir | 12942 km² |
| Nüfus (2010)[1] | |
| • Eyalet altı şehir | 8.106.171 |
| • Yoğunluk | oto/km² |
| • Kent | 6.255.921 |
| Zaman dilimi | UTC+08.00 (CST) |
Resmî site www.shenyang.gov.cn | |
İklim
 Shenyang iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 4,8 | 14,5 | 20,0 | 29,3 | 34,3 | 39,3 | 36,1 | 35,7 | 32,7 | 29,2 | 19,8 | 5,5 | 39,3 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | −4,9 | −0,3 | 7,0 | 16,9 | 23,4 | 27,5 | 29,0 | 28,6 | 24,0 | 16,2 | 5,6 | −2,2 | 14,2 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −11,2 | −6,4 | 1,3 | 10,6 | 17,5 | 22,2 | 24,6 | 23,8 | 17,8 | 9,9 | 0,1 | −7,9 | 8,5 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −16,5 | −11,9 | −3,9 | 4,5 | 11,6 | 17,1 | 20,6 | 19,4 | 12,3 | 4,4 | −4,5 | −12,7 | 3,4 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −33,1 | −27,2 | −21,7 | −12,5 | 0,2 | 6,9 | 12,4 | 8,0 | 1,0 | −8,3 | −22,5 | −30,2 | −33,1 |
| Ortalama yağış (mm) | 6,9 | 8,6 | 20,6 | 39,5 | 53,1 | 92,5 | 173,6 | 169,2 | 64,6 | 39,4 | 20,3 | 10,2 | 698,5 |
| Kaynak: Çin Meteoroloji Müdürlüğü[2] | |||||||||||||
Ekonomi
Şenyang Çin'de önemli bir sanayi merkezidir ve Yeni Özel Reform Bölgesi olan Şenyang Ekonomik Bölgesi'nin ana şehridir. Başta havacılık, takım tezgahları, ağır ekipman ve savunma olmak üzere ağır sanayi ve son dönemde yazılım, otomotiv ve elektronik sektörlerine odaklanmıştır.[5] Ağır sanayi 1920'lerde başladı ve ikinci dünya savaşından önce oldukça iyi gelişti.[6][7] İlk beş yıllık planda (1951–1956) Tiexi bölgesinde birçok fabrika inşa edildi.[8] 1970'lerde zirvede olan Şenyang, Şanghay ve Tientsin ile birlikte Çin'deki en büyük üç sanayi merkezinden biriydi ve bir zamanlar doğrudan kontrol edilen belediyeye yükseltilmesi düşünülüyordu. Ancak 1980'lerden sonra planlı ekonomi gözden düştüğü için ağır sanayi kademeli olarak geriledi ve yüzbinlerce insanın iflas eden devlet fabrikalarından işten çıkarılmasıyla şehir pas kuşağı şehri oldu.[9][10][11] Ancak merkezi hükümet'in "Kuzeydoğu Çin'i Canlandır" kampanyası ve yazılım ve otomobil imalat sanayisindeki hızlı gelişme sayesinde şehrin ekonomisi son yıllarda önemli ölçüde canlandı.[12] Yatırım sübvansiyonları, Şenyang'da ofisler veya genel merkezler kuran çok uluslu şirketlere (ÇUŞ'ler) verilir.[13]
Hizmet sektörü - özellikle bankacılık - Şenyang'da gelişmektedir. Şenyang'da, Güney Kore'den Hana Bank, Japonya'dan Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ, Hong Kong'dan Bank of East Asia, Singapur'dan United Overseas Bank ve İngiltere merkezli HSBC gibi birçok yabancı banka vardır. 2006 yılında şehirde toplam 1.063 banka ve banka şubesi ile 144 sigorta bağlantılı şirket vardı.
Şehir, Economist Intelligence Unit tarafından kasım 2010 tarihli Access China White Paper raporunda Çin'de gelişmekte olan ilk 20 şehrin ekonomik profili olan CHAMPS'ın (Chongqing, Hefei, Anshan, Maanshan, Pingdingshan ve Shenyang) bir üyesi olarak tanımlandı.[14]
Şenyang'ın üç kalkınma bölgesi vardır:
- Şenyang Finans ve Ticaret Kalkınma Bölgesi
- Şenyang Yüksek Teknoloji Sanayi Kalkınma Bölgesi
- Şenyang Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi
Çok sayıda büyük sanayi şirketinin merkezi Şenyang'dadır. Brilliance Auto, Çinli büyük bir otomobil üreticisidir ve üretim tesislerinin çoğu da Şenyang'dadır.[15][16] Shenyang Aircraft Corporation, hem sivil kullanım hem de PLAAF için uçaklar üretir.[17] Neusoft Group Çin'deki en büyük yazılım şirketidir.[18] Shenyang Machine Tool Group, Çin'deki en büyük takım tezgahı üreticisidir.[19] Tyco International, General Motors ve Michelin Shenyang Tire Corporation şirketleri de Şenyang'daki işlerini büyütmektedir.
Şenyang şehrinin kişi başına GSYİH 2009'da 78.490 yuan'dı (Liaoning eyaletindeki 58 şehir ve ilçe arasında Şenyang 3. sıradaydı).[20]
Ulaşım
Kuzeydoğu Çin'in ulaşım merkezi olan Şenyang'a hava, demiryolu, halen iki hatlı bir metro sistemi ve şehrin her yerine otobüs hizmeti veren geniş cadde ve otoyol ağıyla hizmet verilir.[21] Shenyang Taoxian Uluslararası Havalimanı'ndaki Terminal 3, kuzeydoğu Çin'deki en büyük terminaldir.[22] 2013 yılında şehrin güneyinde yeni bir tramvay ağ sistemi inşa edildi.
Demiryolu
Şenyang, Kuzeydoğu Çin'in demiryolu merkezidir. Sekiz demir yolu Şenyang'ı Pekin, Dalian, Çangçun, Harbin ve Fushun'a bağlar. Şehre ayrıca Qinhuangdao-Şenyang yüksek hızlı demiryolu, Shanhai Geçidi boyunca ana yolcu taşıma koridoru ve Çin'deki ilk yolcuya özel demiryolu hattı hizmet verir. 2007'nin başlarında, 200 km/sa (120 mph)'lik yüksek hızlı tren, Pekin ve Şenyang arasındaki seyahat süresini neredeyse üç kat azaltarak yaklaşık 4 saate indirdi. Harbin-Dalian yüksek hızlı demiryolu 2012'nin sonlarında açıldı ve Şenyang'ı Kuzeydoğu Çin'deki Harbin, Çangçun ve Dalian gibi diğer büyük şehirlere saatte 300 km/sa (190 mph) varan hızlarda bağladı.[23]
Şenyang'ın iki büyük tren istasyonu vardır: Shenhe Bölgesi'ndeki Şenyang Kuzey tren istasyonu ve Heping Bölgesi'ndeki Şenyang tren istasyonu.[24]
Shenyang Kuzey Tren İstasyonu (Çince: 沈阳北站; pinyin: Shěnyáng Běi Zhàn), 1946'dan önce adı Liaoning Genel İstasyonu (遼寧總站; Liáoníng Zǒngzhàn) idi ve halk arasında "Eski Kuzey İstasyonu" denirdi. Başlangıçta Fengtian Şehir İstasyonu (奉天城站; Fèngtīan Chéng Zhàn) denilen asıl istasyon binası (şimdi Ulusal Düzeyde Korunan Önemli Tarihi ve Kültürel Alan (MHCSPNL) listesindeki miras binasıdır), yaklaşık 1 km (0,62 mi) mevcut istasyon sahasının güneybatısında, kumandan Zhang Zuolin'in o zamanlar Japon yönetimindeki Şenyang Tren İstasyonu ile rekabet etmesi emriyle 1927'de Jingfeng Demiryolunun terminal noktasında inşa edilmişti.
Mevcut "Yeni Kuzey İstasyonu"nun Ana İstasyon binası'na (主站房) 1986'da inşaatına başladı ve Aralık 1990'da işletmeye açıldı ve Çin'deki en önemli beş demiryolu merkezinden biri oldu ve kendisine "Kuzeydoğu'nun 1 numaralı İstasyonu" lakabını kazandırdı (东北第一站).[25][26]
2011 yılında, yüksek hızlı tren hizmetinin kullanılmaya başlanmasının ardından artan yolcu trafiğinin oluşturduğu artan taban alanı talebine yanıt olarak "Kuzey İstasyonu Ulaşım Merkezi Yeniden İnşa Projesi" (北站交通枢纽改造工程) denilen büyük bir genişleme projesi başlatıldı. İstasyonda artık ek 3 katlı "Alt İstasyon Binası" (子站房) ve demiryollarının kuzey (Huanggu Bölgesi) tarafında bir "Kuzey Meydanı" (北广场) bulunurken, orijinalindeki eski bekleme salonu 16 katlı Ana İstasyon Binası, platformları kubbe gibi saran sütunsuz çatıyla (Çin anakarasındaki en büyüğü) demiryolu rayları üzerinde köprü oluşturan büyük, yükseltilmiş yolcu salonuna taşındı. Ana İstasyon binasının dışındaki asıl Güney Meydanı (南广场), çok katlı bir kompleks halinde yeniden inşa edildi; iki yer üstü, havaalanı tarzı yükseltilmiş bir yolcu indirme bölgesi ve otobüs durakları için yer seviyesinde geniş bir alanın yanı sıra alışveriş merkezleri, otoparklar, taksiye binme ve Metro Hattı 2 ile aktarma sağlayan ve aynı zamanda gerektiğinde bir hava saldırısı sığınağına hızlı şekilde dönüşebilen üç katlı bir yeraltı şehri oluşturuldu.
Şenyang Tren İstasyonu'nun (Çince: 沈阳站; pinyin: Shěnyáng Zhàn) 100 yılı aşkın bir mazisi vardır. 1899'da Güney Mançurya demiryolunun doğu tarafında Ruslar tarafından inşa edildi ve o zaman Fengtian İstasyonu (Çince: 奉天站; pinyin: Fèngtiān Zhàn) olarak adlandırıldı. Rus-Japon Savaşı'ndan sonra Japonlar tarafından büyütüldü ve II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Fengtian Yam (Çince: 奉天驛; pinyin: Fèngtiān Yì) olarak yeniden adlandırıldı. Mevcut adını almadan önce istasyon, 1945 ile 1950 yılları arasında yerel halkın bugünlerde hala kullandığı Şenyang Güney Tren İstasyonu'na (Çince: 瀋陽南站; pinyin: Shěnyáng Nán Zhàn) veya kısaca "Güney İstasyonu" (yukarıda bahsedilen "Kuzey İstasyonu"nun aksine) denirdi (ancak mevcut Şenyang Güney tren istasyonu aslında Hunnan ve Sujiatun arasındaki banliyö kavşağındadır).
Bugün, istasyon normal hızlı tren yolcu hizmetine odaklanmakta, büyük kemer ve yeni terminalle yenilenmekte ve inşaat tamamlanırken müşterileri yer altından ve üstünden yeniden yönlendirerek biniş platformlarına erişimi azaltmaktadır. İstasyon 2010 yılında yeni bir Batı İstasyon binası (西站房) ve demiryollarının batı tarafında Batı Meydanı (西广场) eklenmesiyle büyütüldü.[27] Eski Doğu İstasyon binası (东站房) halen eyalet koruma altında miras listesindedir.
2011'den bu yana, günlük doğrudan konteyner demiryolu hizmeti otomotiv parçalarını Almanya'nın Leipzig kentinden 23 günlük geçiş süresiyle Sibirya üzerinden Şenyang'a 11.000 km (6.800 mi) taşıdı.[28]
Askeri
Şenyang'da Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun Kuzey Saha Komutanlığı (eski adıyla Şenyang Askeri Bölgesi) karargahı vardır ve hava kuvvetleri tümenlerini garnizonda görevlendirir.
Şenyang, halen kullanılan J-8, J-11, J-15, J-16 savaş uçakları ve geliştirme aşamasındaki J-31 hayalet uçağının tasarım ve üretiminden sorumlu Çin Halk Cumhuriyeti'nin en eski ve en büyük uçak üreticisi olan "Çin jet savaş uçaklarının beşiği" (中国歼击机摇篮)" lakaplı Shenyang Aircraft Corporation (SAC) ile savunma sanayisinde de ünlüdür.
SAC'ın bir alt bölümü olan Shenyang Aeroengine Research Institute, yerli WS-10, WS-15 ve WS-20 turbofan motorlarının tasarımından da sorumludur.
2014 yılında Güney Kore ve Çin, Kore savaşında öldürülen ve Paju'da gömülü olan ve Şenyang'daki bir devlet askeri mezarlığına yeniden gömülmesi planlanan 400 Halk Gönüllü Ordusu askerinin kalıntılarını ülkelerine geri gönderme konusunda anlaştılar.[29]
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Shenyang ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Shenyang resmi sitesi 29 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.