Dawn (uzay sondası)
Dawn, asteroit kuşağının bilinen üç proto-gezegeninden ikisi olan Vesta ve Ceres'i inceleme göreviyle NASA tarafından 2007 yılının Eylül ayında fırlatılan uzay sondasıydı.[9] NASA'nın Discovery programı'nın dokuzuncu göreviyle Dawn uzay aracı, 16 Temmuz 2011'de Vesta yörüngesine girdi ve 2012'nin sonlarında Ceres'e hareket etmeden önce 14 aylık bir araştırma görevini tamamladı.[10][11] 6 Mart 2015 tarihinde Ceres'in yörüngesine girdi.[9][12] 2017 yılında NASA planlanan dokuz yıllık görevin, sondanın hidrazin yakıt kaynağı tükenene kadar uzatılacağını duyurdu.[13] NASA 1 Kasım 2018 tarihinde Dawn'ın hidrazin yakıtını tükettiğini ve görevin sona erdiğini duyurdu. Uzay aracı halen Ceres'in etrafında kontrolsüz bir şekilde, fakat kararlı bir yörüngede dolanmaktadır.[14]
 Dawn uzay aracının illüstrasyonu | |||||||||
| Görev türü | Çok hedefli yörünge aracı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Uygulayıcı | NASA / JPL | ||||||||
| COSPAR kimliği | 2007-043A  | ||||||||
| SATCAT no. | 32249 | ||||||||
| Web sitesi | http://dawn.jpl.nasa.gov/ | ||||||||
| Görev süresi | Planlanan: 9 yıl Sonlanma: 12 yıl, 1 ay, 4 gün[1][2] | ||||||||
| Uzay aracı özellikleri | |||||||||
| Üretici | |||||||||
| Fırlatma ağırlığı | 1.217,7 kg (2.684,6 lb)[3] | ||||||||
| Yakıtsız ağırlık | 747,1 kg (1.647,1 lb)[3] | ||||||||
| Boyutlar | 1,64 × 19,7 × 1,77 m (5,4 × 65 × 5,8 ft)[3] | ||||||||
| Güç | 1 AU'da 10 kW[3] 3 AU'da 1,3 kW[4] | ||||||||
| Görev başlangıcı | |||||||||
| Fırlatma tarihi | 27 Eylül 2007, 11:34 UTC[5] | ||||||||
| Roket | Delta II 7925H | ||||||||
| Fırlatma yeri | Cape Canaveral SLC-17B | ||||||||
| Üstlenici | United Launch Alliance | ||||||||
| Görev sonu | |||||||||
| Tasfiye türü | Kontrolsüz kararlı yörünge | ||||||||
| Son temas | 30 Ekim 2018[6] | ||||||||
| Yörünge parametreleri | |||||||||
| Referans sistemi | Ceres | ||||||||
| Rejim | Yüksek eliptik | ||||||||
| Yarı büyük eksen | 2.475,1356 kilometre (1.537,9780 mi)[7] | ||||||||
| Dış merkezlik | 0,7952 [7] | ||||||||
| Periapsis yüksekliği | 37,004 kilometre (22,993 mi) | ||||||||
| Apoapsis yüksekliği | 3.973,866 kilometre (2.469,246 mi) | ||||||||
| Eğiklik | 76,1042 derece[7] | ||||||||
| Süre | 1.628,68 dakika[7] | ||||||||
| Yükselen düğüm boylamı | -79,4891 derece[7] | ||||||||
| Periapsis argümanı | 164,1014 derece[7] | ||||||||
| Devir | 30 Ekim 2018, 00:00:00 UTC[7] | ||||||||
| Mars uçuşu | |||||||||
| En yakın yaklaşım | 18 Şubat 2009, 00:27:58 UTC[5] | ||||||||
| Mesafe | 542 km (337 mi)[5] | ||||||||
| 4 Vesta yörünge aracı | |||||||||
| Yörüngeye yerleşme | 16 Temmuz 2011, 04:47 UTC[8] | ||||||||
| Yörüngeden ayrılma | 5 Eylül 2012, 06:26 UTC[5] | ||||||||
| 1 Ceres yörünge aracı | |||||||||
| Yörüngeye yerleşme | 6 Mart 2015, 12:29 UTC[5] | ||||||||
| |||||||||
 Dawn görev amblemi | |||||||||
Dawn dünya dışı iki cismin yörüngesinde dönen,[15] Vesta ile Ceres'i ziyaret eden ve ayrıca 2015 yılının Mart ayında, aynı yılın Temmuz ayında Plüton gezegenine yakın uçuş yapacak olan New Horizons'tan birkaç ay önce Ceres'e vararak bir cüce gezegenin yörüngesine giren ilk uzay aracı olmuştur.[16]
Dawn görevi NASA'nın Jet Propulsion Laboratory bölümü tarafından yönetildi. Göreve NASA'nın İtalya, Almanya ve Fransa'dan Avrupalı ortakları uzay aracı parçaları vererek katkıda bulundular.[17] Bu görev, uzay aracının iki gök cisminin yörüngesine girip çıkmasına olanak tanıyan iyon motorunun kullanıldığı ilk NASA keşif göreviydi. Voyager programı gibi kimyasal motorlar kullanan daha önceki çok hedefli görevler, sadece uçuşlarla sınırlı kalmıştı.[18]
Proje Tarihçesi
Teknolojik arka plan
Amerika Birleşik Devletlerinin çalışabilir durumdaki ilk iyon motoru, 1959 yılında NASA'nın Ohio'daki Glenn Araştırma Merkezinde Harold R. Kaufman tarafından yapıldı. Motorun tasarımı, yakıt olarak cıva kullanan gridli elektrostatik iyon motoru tasarımına benziyordu. Motorun yörüngealtı testleri 1960'larda yapıldı. 1964 yılında Space Electric Rocket Test 1 uzay sondasına monte edilerek yörüngealtı uçuşta test edildi. Motor Dünyaya düşmeden önce, planlandığı şekilde 31 dakika boyunca başarılı bir şekilde çalıştı.[21] Bu testin ardından 1970 yılında SERT-2 yörünge testi yapıldı.
1998 yılında NASA tarafından fırlatılan Deep Space 1 (DS1), yakıt olarak ksenon kullanan iyon motorunun bir bilim görevinde uzun süreli kullanılabileceğini gösterdi.[22] DS1, NSTAR elektrostatik iyon motoru dahil olmak üzere bir dizi teknolojinin çalıştığını doğrulamasının yanı sıra bir asteroide ve bir kuyruklu yıldıza yakın uçuş gerçekleştirdi.[23] DS1'in İyon motoruna ek olarak çalıştığını doğruladığı diğer teknolojilerin içinde Dawn uzay aracında uzak mesafe iletişim için kullanılan Small Deep Space Transponder da yer alıyordu.[23]
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Dawn mission home page4 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at JPL (İngilizce)
- Dawn mission home page 30 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at NASA (İngilizce)