Варуна

Варуна теонимы вербаль vṛ-дан килеп чыккан ("уратып алырга, капларга" яки "чикләргә, кысаларда калдырырга") -уна- суффиксы ярдәмендә, "кысаларда калдыручы яки каплаучы" исеме интерпретациясе буларак, in reference to the cosmological космологик дөньяны уратучы океан яки елгага караган төшенчә, әмма шулай ук универсаль канун яки Ртага караган .^[5]

Джордж Думезил (1934) иртәрәк Һинд-Аурупа мифологиясе мәдәни дәрәҗәсендә Варуна һәм Греклар Ходае "Уран" өчен тәңгәллек өчен сәбәп ясый.^[9][10]The etymological identification of the name Оуранос исеменең Санскрит Варуна сүзе белән этимологик тәңгәллеге Прото-Һинд-Иран тамыры "уэр"дан килеп чыккан, аның мәгънәсе "кысаларда тоту" – Һинд патша Ходае Варуна явызларны баулар белән бәйли, Греклар Патша Ходае Оуранос Циклопларны бәйли. Варунаның бу тамырдан килеп чыгышы бәхәсле түгел булгач, бу Грек исеменең килеп чыгышы хәзер башкача *wers- тамырыннан килеп чыккан дип әйтелә "юешләтергә, тамарга" (Санскрит vṛṣ "яңгыр яву, агызырга").^[11]

Веда

Ригведаның борынгы катламында, Варуна әхлакый канунның сакчысы, кызганмыйча гөнаһ өчен җәза бирүче, һәм хата ясап үкенгәннәрне ярлыкаучысы.^[12][13] Ул күп Ригведик гимннарда искә алынган, мәсьәлән, 7.86–88, 1.25, 2.27–30, 8.8, 9.73 һәм башкаларда.^[5][12] Аның сулар, елгалар һәм океаннар белән мөнәсәбәте Ведаларда искә алынган.^[14] Ведик шагыйрьләр аны Төп Ходайның Агниның күп перспективаларның чагылышларының берсе буларак тасвирлыйлар.^[15][16] Мәсьәлән, Ригведаның 5.3 гимнында шулай дип раслана:

Туганда Сез Варуна, я Агни.Ут кабызылганда, Сез Митра.Сездә, я көч улы, барлык Ходайлар үзәкләшкән.Сез су коюы тәкъдим иткәннәргә Индра.Сез кызларның серле исемнәренә ия булуыгыз турында сөйләгәндә Арьяман,Я Үзегезне-үзегез тәэмин итүче.

Ригведа 5.3.1-2, Тәрҗемәчесе: Һерманн Олденберг[15][17]

Варуна һәм Митра иҗтимагый эшләрнең Ходайларны, шулай ук вәгъдәне дә кертеп, һәм еш алар игезәкләшеп Митра-Варуна дип аталалар.^[18][19] Митра да, Варуна да Ригведада Асура буларак төркемләнәләр (мәсьәлән, Ригведа 5.63.3), гәрчә аларга шулай ук Дэвалар дип тә мөрәҗәгать итсәләр дә.^[20] Асураларның патшасы булып Варуна, Дэвага үзгәртелгән булган яки кабул ителгән, бу Индраның Вртраны җиңүдән соң беренчел Галәмне структуризацияләүдән соң булган.^[21]

Дин буенча махсуслаша торган Индология профессоры Дорис Шринивасан, буенча Варуна-Митра ул Рудра-Шива пары кебек ике пар Ходай.^[22] Һинд дине риваятендә икесенең дә ярсулы-алкышлы аспектлары бар.^[23] Варуна да, Рудра да "бөтен нәрсәне аңлаучы караш, белем" белән синонимнар, икесе дә Ведик текстларда төньякның сакчы Илаһлары булган (Варуна соңрак көнбатыш белән ассоциацияләнә), икесенә дә "ватылган, авыру тәкъдимнәр" бирелергә мөмкин, аларның барысы да Варуна концепциясе белән Рудра белән кисешә торган фараз бар.^[22] Соңрак, Шринивасан раслаганча Ригведик 5.70 гимны Митра-Варуна парын рудра дип атыйлар.^[22] Сэмюель Мэйси һәм башка галимнәр буенча, Варуна безнең эрага кадәр 2-нче меңьеллыкта борынгырак Һинд-Арий Илаһ булган, ул Һинду пантеонында Рудрага юл биргән, һәм Рудра-Шива икесе дә "вакытсыз һәм вакыт Ходайлары" булып киткәннәр.^[23][24]

Ваджасанейи Самһита 21.40-та (Яджурведа), Варуна табибларның яклаучы Ходае дип атала, ул "йөз һәм мең дәвасы булган" дип атала.^[22] Аның сәләте һәм "барлык нәрсәне аңлаучы белеме" шулай ук Атхарваведада да бар (безнең эрага кадәр ~1000 ел).^[25] Варуна шулай ук иртә Упанишадаларда да искә алына, биредә аның роле эволюцияли. Брихадараньяка Упанишаданың (безнең эрага кадәр ~800 ел) 3.9.26 шигырендә, мәсьәлән, ул көнбатыш чирекнең Ходае дип раслана, әмма ул "су"да нигезләнгән һәм ахыр чиктә "йөрәк"кә һәм җанның утына бәйле.^[26] In the Катха Упанишадта, Адити Җир Алиһәсе белән бер дип тәңгәл ителә. Ул Ведик текстларда Варуна һәм Митраның әнисе һәм барлык Ходайларның әнисе дип раслана.^[27][28]

Яджурведада шулай дип әйтелгән: "Чынлыкта Варуна ул Вишну һәм Вишну ул Варуна һәм шулай итеп шул Ходайларга алкышлы тәкъдимнәр бирелергә тиеш." || 8.59 || ^[29]

Рамаяна

Рама Варуна белән Һинд дине Рамаяна эпосында хезмәттәшлек итә. Мәсьәлән, Рамеш Менон раслаганча океанны шунда шәйтаннар патшасы Равана хатыны Ситаны тоткан Ланкага барып җитү дилеммасы белән очрашкач, Рама (Вишну аватары) Океаннар Ходаена Варунага өч көн һәм өч төн "правапеша" (дога, тапасья)ны башкара.^[30] Варуна җавап бирми һәм Рама дүртенче иртәдә ярсуланып тора. Ул үзенең туганы Лакшмана "хәтта элементлар Ходайлары бары тик көчне хөрмәт итәләр, Варуна йомшаклыкны хөрмәт итми һәм тыныч догалар ишетелмичә кала".^[30]

Җәя һәм угы белән, Рама океаннарны һөҗүм итәргә әзерләнә, бу суларны яндыру һәм маймыллар армиясе өчен кичү өчен сай урын ясап, кичеп, Равана белән сугышыр өчен. Менон тәрҗемә иткәнчә, Лакшмана Рамага мөрәҗәгать итә, ул "әтиләребезнең тыныч юлларына кайтырга тиеш, сез бу сугышны дингезне бетермичә дә җиңә аласың".^[30] Рама коралыннан ата һәм океан янып китә. Рама кораллар белән ярсуын арттыргач, океаннардан Варуна калкып чыга. Ул Рамага башын ия, һәм ул үзе Рамага ничек ярдәм итәргә булганын белми дир раслый, чөнки дингез тирән, киң һәм ул дингез табигатен үзгәртә алмый. Варуна Рамадан "ул тынчылыкның һәм мәхәббәтнең җаны, аңа ярсу килешми" булганын исенә төшерергә сорый. Варуна Рамага ул аны һәм аның армиясен борчымаска вәгъдә итә, чөнки алар Ланка аша күпер төзегәннәр.^[30]

Толкаппийямда

Безнең эрага кадәр 3-енче гасыр Тамил грамматика эше Толкаппийям борынгы Тамилакам кешеләрен 5 Сангам ландшафт бүлекләренә төркемләштерә: куринҗи, муллай, паалай, марутхам һәм нейтһал.^[31] Һәрбер ландшафт билгеле Ходайларга билгеләнгән. Нейтһал диңгез сәүдәгәрләре тарафыннан биләнгән диңгез яры дип тасвирлана, аларның диңгез һәм яңгыр Ходае, Варунан яки Кадалон.^[4][32] "Варуна"ның Тамил телендә мәгънәсе океан.^[33]

Җһулелал Синдһи Һиндулары тарафыннан Варуна инкарнациясе дип ышаныла.^[34] Алар аның данына Чети Чанд фестивален бәйрәм итәләр. Фестиваль яз һәм уңыш килүен билгели, әмма Синдһи җәмәгатендә ул шулай ук 1007 елда Миркшаһ исемле Мөселман җәббар хөкемдары эзәрлкләвеннән котылу өчен Һинду Ходае Варунага дога кылганнан соң Удеролал риваять тууын билгели.^[35][36][37] Удерлолал сугышчыга әверелгән һәм Миркшаһга Мөселманнар һәм Һинд дине тарафдарлары шул ук дини хөррият хакына ия дигән дәгъва алып барган карт кешегә әверелгән. Җһулелал буларак,^[37] ул Синдһта ике диннең дә барлык кешеләрнең җитәкчесе булып киткән. Аның Суфи Мөселман тарафдарлары арасында, Җһулелал "Хваҗа Хизир" яки "Шәех Таһит" буларак мәгълүм. Бу риваять буенча Синдһидан Һиндулар яңа елны Удеролалның туган көне буларак бәйрәм итәләр.^[35][37]

Тхеравада

Тхеравада мәктәбенең Пали Каноны Варунаны дэвалар патшасы һәм Щакраның, Праджапатиның һәм Ишананың компаньоны дип таный (Санскрит телендә; Пали: Варуна). Асураларга каршы сугышта, Трайястримша дэвалары барлык куркулары бетсен өчен Варунаның байрагына карарга сораганнар (S.i.219).

Тевиджджа Суттада ул Индра, Сома, Ишана, Праджапати, Яма һәм Маһиддһи арасында браминнар тарафыннан чакырыла торган Ходайлар арасында искә алына.

Атанатийя Суттада ул Якша җитәкчеләре исемлегендә.

Буддһагһошада расланганча (SA.i.262) Варуна Сакка белән гомере һәм даны (ванна) буенча бертигез һәм дэвалар утырышында өченче урынны алып тора.^[38]

Махаяна

Көнчыгыш Азия Буддачылыгында Варуна дхармапала һәм еш Унике Дэваларның берсе булып төркемләнә (Япон телендә: Jūniten, 十二天). Ул көнбатыш юнәлешенең рәисе булып тора.^[39]

Япониядә, ул "Суитен" (水天 турыдан-туры мәгънәдә. "су Ходае") дип атала. Ул башка унбер дэвалар белән, шулар арасында Тайшакутен (Щакра (Индра)), Футен (Вайю), Энматен (Яма), Расетсутен (Ниртти/Ракшаса), Ишанатэн (Ишана), Бишамонтэн (Вайшравана), Катэн (Агни) Бонтэн (Брахма), Дҗитэн (Пртхиви), Ниттэн (Сурья) һәм Гаттэн (Чандра) унбер Ходае арасында кертелгән.^[40]

Варунага шулай ук Япониянең Синтоизм динендә табыналар. Аңа багышланган Синто гыйбадәтханәләренең берсе ''Суйтенгу'' (Токио) ("Суйтен Сарае") Токиода урнашкан. Япония императоры Мэйдзи Реставрациясе өлеше буларак Синтоизм һәм Буддачылык практикаларын аерым ясагач, Варуна/Суйтен Япониянең иң олы Ходае Аменоминакунши белән тәңгәл китерелгән булган.^[41]

• Адитьялар
• Апам Напат
• Асура
• Юнәлешләр сакчылары
• Һинд дине Ходайлары
• Митра (Ведик)
• Тһийяр
• Паравар
• Ригведик Ходайлар
• Шукра
• Патша һәм Ходай
• Велес (Ходай)
• Суитэн-гу

• Asura Varuna, R. N. Dandekar (1939)
• Great Vayu and Greater Varuna, Mary Boyce (1993)