Рихард Вагнер
Вильге́льм Ри́хард Ва́гнер (алман. Wilhelm Richard Wagner; 22 май, 1813, Лейпциг — 13 февраль, 1883, Венеция) — алман композиторы, дирижер, драматург (үз операларының либреттолары авторы), фәлсәфәче. Опера музыкасының иң бөек реформаторларыннан берсе. Европа мәдәниятенә зур тәэсир ясый. Вагнер мистицизмының XX гасыр алман милләтчелегенә (шул исәптән национал-социализмга да) йогынтысы зур.
| Рихард Вагнер | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | алман. Richard Wagner |
| Туган | 22 май 1813 Лейпциг, Рейн берлеге |
| Үлгән | 13 февраль 1883 (69 яшь) Венеция, Италия патшалыгы |
| Үлем сәбәбе | миокард инфаркты |
| Күмү урыны | Ванфрид[d] |
| Милләт | алман |
| Ватандашлыгы | Саксония кыйраллыгы[d] |
| Әлма-матер | Лейпциг үнивирситите[d], Kreuzschule[d] һәм Школа Святого Фомы[d] |
| Һөнәре | композитор |
| Эш бирүче | Венский университет музыки и исполнительского искусства[d] |
| Җефет | Козима Вагнер[d][1] һәм Минна Планер[d][1] |
| Балалар | Зигфрид Вагнер[d][2] һәм Изольда Вагнер[d] |
| Ата-ана | |
| Кардәшләр | Rosalie Wagner[d], Ottilie Brockhaus[d], Louise Wagner[d], Cäcilie Avenarius[d] һәм Albert Wagner[d] |
 | |
 | |
Тормыш юлы
Вагнер түрә булып дәүләткә хезмәт иткән Карл Фридрих Вагнер (1770—1813) гаиләсендә туа. Актер булган үги әтисе Людвиг Гейер тәэсирендә яшь Вагнер 1828 елда бер кантордан музыка дәресләре ала башлый. 1831 елдан башлап Лейпциг университетында музыка өйрәнә. Дан казанганчыга кадәр авыр тормыш кичерә. Аның «Риенци, трибуннар арасында иң соңгысы» операсы 1842 елда Дрезденда уңышка ирешә. 1864 елда Мюнхенга күчә. 1876 елның 13-17 августында Нибелунг боҗрасы тетралогиясе премьерасы. 1883 елда йөрәк өянәгеннән вафат була.
