Carlos Ghosn

Ghosn ning bobosi Bichara Ghosn (moruniy) Fransiya mustamlakasi boʻlmish Livan, Ajaltoundan 13 yoshida Braziliyaga koʻchib ketdi^[42] va Braziliya va Bolivia chegarasi yaqinidagi Guaporé, Rondôniada qoʻnim topdi.^[43] Bichara Ghosn tadbirkor boʻlib, kauchuk savdosi, qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini sotish va sotib olish va aviatsiya kabi bir qancha kompaniyalarni boshqargan.^[44] Uning oʻgʻli Xorxe Ghosn, oilasi Livandagi Miziara shahridan boʻlib, keyin Braziliyaga borib qolgan asli Nigeriyada-tugʻilgan Livan ayol, Rose Jazzarga uylangan,^[45] toʻrt nafar farzandi koʻrib Rondônia markazi Porto Veloda istiqomat qilishgan.^[46]

Karlosning otasi Xorxe Ghosn (2006-yilda vafot etgan) olmos savdogari boʻlib, aviatsiya sanoatida ishlagan. Xorxe 1960-yilda Livanning Savfardagi ruhoniyni oʻldirishda ayblangan.^[47] Xorxe 1975-yilda Livan Fuqarolik Urushi boshlanganda Braziliyaga qochib ketdi.^[48][49]

Karlos Ghosn 1954-yil 9-martida Porto Veloda tugʻilgan.^[46][50] U ikki yoshga toʻlganida, u notoza suvni isteʼmol qilgandan keyin kasal boʻlib qoldi va onasi Rio-De-Janeyroga koʻchib oʻtdi. U yerda u toʻliq tiklanmadi va 1960-yilda, Ghosn olti yoshida, onasi va singlisi bilan birga Beyrut, Livanga koʻchib oʻtdi, u yerda buvisi va boshqa ikki opasi yashagan.

Ghosn Livanda, Notre Dame De Jamhur kolleji Jesuit oʻrta maktabni bitirgan. Keyin u Parijda, Stanislas kolleji va Saint-Louis litseyida tayyorlov kurslarini tugatdi.^[51] 1974-yilda Politexnika maktabi muhandis mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan va 1978-yilda Parij togʻ-kon maktabini tugatgan.^[52][53]

Michelin

1978-yilda universitetni tugatgandan soʻng, Ghosn 18 yilni Yevropaning eng yirik shinalar ishlab chiqaruvchi Michelin kompaniyasida oʻtkazdi, birinchi navbatda Fransiya va Germaniyada bir nechta fabrikalarda oʻqidi va ishladi.^[54] 1981-yilda Fransiyaning Le Puy-en-Velay shahridagi zavod direktori boʻldi.^[55] 1984-yilda u kompaniyaning sanoat shinalari boʻlinmasining tadqiqot va rivojlantirish boʻlimi boshligʻi etib tayinlandi.^[56]

1985-yilda, Ghosn 30 yosh toʻlganida, Janubiy Amerika Michelin operatsiyalarining bosh ijrochi direktori (COO) etib tayinlandi.^[57] Rio-De-Janeyroga qaytdi. Toʻgʻridan-toʻgʻri François Michelenga boʻysunib, undan foydasiz Braziliya giperinflyatsiyasi bilan kurashayotgan kompaniya faoliyatini isloh qilish topshirigʻini oldi.^[58] Ghosn Janubiy Amerika boʻlimida ishlaydigan fransuz, braziliyalik va boshqa millatlar orasida eng yaxshi amaliyotlarni aniqlash uchun oʻzaro faoliyat funktsional boshqaruv guruhlarini tuzdi.^[59] Braziliyaning koʻp madaniyatli tajribasi uning madaniyatlararo boshqaruv uslubi va xilma-xillikka biznesning asosiy aktivi sifatida urgʻu beradi.^[60] Ghosn „Siz xilma-xillikdan oʻrganasiz … lekin siz umumiylikdan taskin topasiz“ der edi. Boʻlinma ikki yil ichida foyda qilishga qaytdi.^[61][62]

Michelin Janubiy Amerika boʻlinmasi isloh qilingandan soʻng, Ghosn 1989-yilda Michelin Shimoliy Amerika prezidenti va bosh ijrochi direktori (COO) etib tayinlandi va Janubiy Karolina shtatining Grinvil, shahriga oilasi bilan koʻchib oʻtdi. 1990-yilda kompaniya Michelin Shimoliy Amerika bosh boshqaruvchisi (CEO) etib tayinlandi.^[59] Ghosn Uniroyal Goodrich shina kompaniyasi sotib olinganidan keyin, kompaniyani qayta qurish boʻyicha ishlarga rahbarlik qildi.^[63]

Xususiylashtirilgandan keyingi Renault

1996-yilda Ghosn Renault kompaniyasida sotib olish, ilgʻor tadqiqotlar, muhandislik va rivojlanish, kuch agregatlarini ishlatish va ishlab chiqarish boʻyicha ijrochi vitse-prezident boʻldi; u Mercosurda joylashgan Janubiy Amerika Renault boʻlinmasini boshqargan.^[64] Ghosnning Renault tuzilishini radikal oʻzgartirishi 1997-yil davomida kompaniyaning foydaga kirishiga olib keldi.^[13][65] François Michelen rahbarligida muvaffaqiyatlarini, Ghosn yaqinda xususiylashtirilgan Renault bosh boshqaruvchisi qoʻl ostida ham takrorladi.

Nissan va Renault-Nissan ittifoqi

1999-yil mart oyida Renault va Nissan Renault-Nissan Ittifoqni tuzdilar va 1999-yil may oyida Renault Nissanning 36,8 foizini sotib oldi.^[66] Renaultda oʻz vazifalarini saqlab qolgan holda, Ghosn 1999-yil iyun oyida bosh ijrochi direktori (COO) sifatida Nissanga qoʻshildi, 2000-yil iyunda uning prezidenti boʻldi va 2001-yil iyunda bosh boshqaruvchisi (CEO) etib tayinlandi. Kompaniyaga qoʻshilganda, Nissan 20 milliard dollardan ortiq (2 trillion yendan ortiq),^[58][67] va Yaponiyada sotiladigan 46 modellarining faqat 3tasi foyda keltirar edi.^[68] Kompaniyaning choʻkayotgan holatidan qutqarish deyarli mumkin emas edi.^{[69][70][71][72]}

GGhosnning Nissanni tiklash rejasi 1999-yil oktyabr oyida eʼlon qilindi, 2000-moliya yilida foydaga qaytish, 2002-moliyaviy yili oxirida savdodan 4,5 % dan ortiq foyda marjasi va joriy qarz darajasi 50 % kamaytirish belgilangan edi.^[73][74][75] Ghosn, agar bu maqsadlarga erishilmasa, isteʼfoga chiqishga vaʼda berdi.^[76] Nissan Ghosnning qayta tiklash rejasida asosan Yaponiyada 21 ming Nissan (jami ishchi kuchining 14 %) ish oʻrinlarini qisqartirishni; beshta yapon zavodini yopish; yetkazib beruvchilar va aktsiyadorlar sonini kamaytirish; shuningdek, Nissan aerokosmik boʻlinmasi kabi qimmatbaho aktivlarni sotish nazarda tutilgan edi.^[77]

Ghosn 1990-yillarning oxirida Mazdani boshqarish uchun Fordtomonidan tayinlangandi, yaponiyalik avtomobil ishlab chiqaruvchining Mark Fields, Genri Wallace va Jeyms Millerdan keyin toʻrtinchi yaponiyalik boʻlmagan boshqaruvchisi edi.^[78] Ish oʻrinlarini, zavodlarni va etkazib beruvchilarni qisqartirish bilan bir qatorda, Ghosn Nissanda katta va dramatik tarkibiy va korporativ oʻzgarishlarni amalga oshirdi. U Yaponiyadagi biznes etiketini turli yoʻllar bilan tanqid qildi, shu jumladan, yuqori malakali va yoshni targʻib qilishni bartaraf etdi, umrbod ish bilan bandlikni kompaniya yuqori natijalarga erishganida kafolatgan mukofotga oʻzgartirdi va Nissanning oʻzaro faoliyat qismlari etkazib beruvchilari tarmogʻi boʻlgan keiretsu tizimini demontaj qilidi.^[79][80][81] Nissan ning qayta tiklash rejasi eʼlon qilinganida, keiretsni demontaj qilish Ghosnga „Keiretsu qotili“ laqabini keltirib chiqardi,^[82] va The Wall Street Journalning Tokiodagi tahlilchisi Dresdner Kleinwort Bensonning fikriga koʻra, agar Nissan sobiq hamkorlarini taʼminot zanjiridan chiqarib yuborsa, Ghosn „jamoat gʻazabining maqsadi“ boʻlishi mumkinligini aytdi. Ghosn Nissan kompaniyasining rasmiy tilini yapon tilidan ingliz tiliga oʻzgartirdi va birinchi marta global strategiyaning asosiy lavozimlarida Yevropa va Shimoliy Amerikalik rahbarlarini oʻz ichiga oldi.^[83]

Nissanning qayta tiklash rejasini amalga oshirishning birinchi yilida, Nissanning umumlashtirilgan sof foydasi 2000-moliyaviy yilda 2,7 milliard dollarga koʻtarildi,^[84] bu bir yil oldingi 6,46 milliard dollarlik umumlashtirilgan zarardan keyin edi. Uch yillik rivojlanish rejasining oʻn ikki oy oʻtgach, Nissan rentabellikka qaytdi va uch yil davomida sanoatda eng daromadli avtomobil ishlab chiqaruvchilardan biri boʻlib, operatsion foydasi 9 % dan yuqori — sanoat oʻrtachasidan ikki baravar yuqori.^[85] Nissan uygʻonish rejasining barcha maqsadlariga 2002-yil 31-martgacha erishildi.^[86]

2002-yilning may oyida Ghosn „Nissan 180“, 1, 8 va 0 raqamlariga asoslangan uch yillik oʻsish rejasi uchun quyidagi maqsadlar toʻplamini eʼlon qildi: 2005-yilning sentyabr oyi oxiriga kelib, Nissan oʻzining global savdosini bir million avtomobil bilan oshirishni rejalashtirgan; 2005-yilning bahorida esa u kamida 8 % operatsion foydaga erishish va sof avtomobil qarzini nolga kamaytirishga kirishgan edi.^[87][88] Bu maqsadlarning barchasiga erishildi:^[89] 2003-yil bahorida Nissan oʻzining sof avtomobil qarzini 2002-moliya yilida tugatganligini eʼlon qildi.^[90][91] Nissan operatsion daromadining rentabelligi 2003-moliyaviy yilda 11,1 % ga koʻtarildi;^[92] 1999-moliya yilida bu koʻrsatkich 1,4 % edi.^[93] 2005-yil oktyabr oyida Nissan kompaniyasi 2004-yil 30-sentyabrdan 2005- yil 30- sentyabrgacha boʻlgan yillik sotuv hajmi 3,67 milliondan ortiq avtomobilni tashkil etganini eʼlon qildi, 2002-yil mart oyida yakunlangan moliyaviy yilda sotilgan 2,6 million avtomobilga nisbatan.^[94][95]

2005-yil may oyida Ghosn Renault prezidenti va bosh boshqaruvchisi etib tayinlandi. Renault va Nissan kompaniyasining bosh boshqaruvchisi lavozimini egallaganida, Ghosn bir vaqtning oʻzida Fortune Global 500dagi ikkita kompaniyani boshqargan dunyodagi birinchi odam boʻldi.^[96]

2005-yilda, milliarder investor Kirk Kerkorian General Motors (GM)ning 9,9 % aktsiyalarini sotib oldi va oʻzining vakilini kompaniya direktorlar kengashiga kiritadi va GMni Renault va Nissan kompaniyalari bilan qoʻshilishga va Ghosnni GMning yangi boshqaruv raisi etib tayinlashga chaqirdi. 2006-yilda, GM rahbning ariyati qoʻshilish taklifini inkor etdi va oʻsha yilning ohirida Kerkorianning Tracinda Corp. kompaniyasi GMning aksar aktsiyalarini sotib yubordi.^[97]

2006-yilda Ford Motor Co. Ghosnga kompaniyani boshqarish uchun rasmiy taklif berildi.^[98] Ghosn rad etdi, xabar qilinishicha, qiyinchilikdagi kompaniyaga kelishning yagona yoʻli uni bir vaqtning oʻzida bosh boshqaruvchi va boshqaruv kengashi raisi etib tayinlashdir. Bill Ford Jr. uning raisligidan voz kechishdan bosh tortdi.^[99]

2007-yilda Ghosn Renault-Nissan ittifoqini nol emissiya bilan ishlaydigan yirik elektr avtomobil bozoriga olib chiqdi va bu maqsadlar uchun 4 milliard evro (5 milliard dollardan ortiq) ajratdi.^{[100][101][102]} 2008-yilda, u 2012-yilda Nissan-Renault nol emissiya bilan global bozorifa toʻliq tarkib elektr transport vositalari olib keladi, deb tasdiqladi.^[103][104] 2009-yilda u Pensilvaniya universitetining Wharton Biznes maktabida shunday dedi: Agar siz rivojlanayotgan mamlakatlarga kerakli darajada koʻp avtomobillarga ega boʻlishga ruxsat berishni rejalashtirmoqchi boʻlsangiz—va ular xohlagancha koʻplab avtomobillarga ega boʻladilar—nol emissiya qilish uchun mutlaqo muqobil yoʻq. Va bugungi kunda mavjud boʻlgan yagona nol emissiya vositasi elektrmobil hisoblanadi. Shuning uchun biz unga borishga qaror qildik..^[105] 2010-yilning dekabr oyida nol emissiya bilan dunyodagi birinchi mavjud avtomobil deb eʼlon qilinganNissan Leaf elektromobili ilk bor taqdim etildi.^[106] 2017-yilda, Renault-Nissan alyansi Teslaga qaraganda ikki barobar koʻproq elektr transport vositasini sotadigan elektr transport vositalari boʻyicha dunyodagi yetakchi hisoblanadi va Nissan Leaf dunyodagi eng koʻp sotiladigan elektr avtomobil hisoblanadi.^[107]

Zamonaviy tarixdagi eng dahshatli tabiiy ofatlardan biri boʻlgan 2011-yil 11-martdagi zilzila va tsunamidan soʻng tiklanish harakatlarida Ghosn muhim rol oʻynadi.^[108] 2011-yil 29-martida, u Fukushima Daiiti atom elektr stantsiyasidan 50 km (31 mil) masofada joylashgan Fukushima prefekturasidagi katta zarar koʻrgan Ivaki motorlar zavodiga birinchi tashrifini amalga oshirdi^[109] va uning koʻrsatmalari oqibatida Nissan Iwaki zavodining toʻliq ishini kutilgandan ancha oldin qayta tikladi.^{[110][111][112]} U Yaponiyada optimizmni ilhomlantirish uchun televizorda koʻrinish berdi.^{[113][114][115][116]} 2011-yil may oyida Ghosn Yaponiyada har yili kamida 1 million Nissan avtomobili va yuk mashinasini ishlab chiqarishini intildi.^[117] 2011-yilda Ghosn fransuz hukumati tomonidan Renault bilan bogʻliq josuslik janjaliga notoʻgʻri munosabatda boʻlganligi uchun qattiq nazorat ostida edi.^[118][119]

2012-yil iyun, Ghosn Rossiya avtomobil ishlab chiqaruvchi AvtoVAZ direktorlar kengashi raisi oʻrinbosari etib tayinlandi.^[120] Iyun 2013, Rossiya kompaniyasi boshqaruv kengashi raisi etib tayinlandi va 2016-yil iyunga qadar kompaniyani boshqardi.^{[121][122][123][124]} Renault kompaniyasi 2008-yilda AvtoVAZ bilan strategik hamkorlikni boshladi, kompaniya aktsiyalarining 25 foizini sotib oldi; bu Renault — Nissan va AvtoVAZ oʻrtasida yanada chuqur hamkorlikka olib keldi,^[125] Renault-Nissan alyansi 2014-da rus avtomobil ishlab chiqaruvchisi ustidan nazoratni egalladi.^[126]

2017-yil fevral oyida, Ghosn 1-aprelda kompaniya bosh boshqaruvchisi lavozimidan ketishi lekin boshqaruv raisi boʻlib qolishin eʼlon qildi.^[25][127] Hiroto Saikawa Nissanda Ghosn lavozimini egalladi. 2018-yil noyabrda, Renault Nissanning 43,4 % ga egalik qilar edi, huddi shu vaqtda Nissanda Renaultning 15 %lik ovoz berish huquqi boʻlmagan aktsiyalar ega edi.^[128][129]

Mitsubishi

2016-yil oktyabr oyida Nissan Mitsubishi Motors kompaniyasining 34 % ulushini sotib olishni yakunladi. Ghosn Renault-Nissan kompaniyasining lavozimlarini egallaga holda, koʻp oylik yonilgʻi tejashni buzish va daromadlarning pasayishi bilan bogʻliq boʻlgan janjaldan keyin kompaniyani qayta tiklash maqsadida Mitsubishi boshqaruv kengashi raisi etib tayinlandi. Nissan-Mitsubishi hamkorligi Mitsubishi uchun elektr avtomobil ishlab chiqarish boʻyicha hamkorlikni oʻz ichiga oladi va Renault-Nissan-Mitsubishi Ittifoqi Toyota, Volkswagen AG va General Motors Co dan keyin dunyodagi toʻrtinchi yirik avtomobil guruhini tashkil qildi.^{[130][131][132]}

Mitsubishi Motors kengashi Ghosnni 2018-yil 26-noyabrda boshqaruv kengashi raisi lavozimidan olib tashladi, u hibsga olinib, moliyaviy tartibsizliklar ayblovi bilan Nissandan ishdan chetlatildi.^[30]

Maslahatchi lavozimlari

Ghosn Braziliya banki Banco Itaú (Renault xususiylashtirishning eng yirik ishtirokchisi) xalqaro maslahat kengashida 2015-yilgacha ishlagan.^[133][134] U, shuningdek, Pekin Tsinghua Universitetid Iqtisodiyot va menejment maktabi maslahat kengashi aʼzosi.^[135] U Bayrutdagi Amerika universitetida faxriy doktorlik qildi va Bayrutdagi Saint Joseph Universitetining strategik kengashining aʼzosi edi. 2014-2015-yillarda u Yevropa Avtomobil Ishlab chiqaruvchilar Uyushmasi prezidenti etib saylandi.^{[136][137][138]} U Jahon Iqtisodiy Forumining boshqaruvchisi ham edi.^[139]

Dastlabki hibsga olish

2018-yil 19-noyabr, soxta hisob ayblov bilan soʻroq qilish uchun,Livandan kelgan maxsus samolyot bortida Yaponiyaga qaytib kelgan Ghosnni Tokio tuman prokurorlari soat kechki 4:30da hibsga oldi.^{[140][141][142][143][144]} Shuningdek, Ghosnning bosh yordamchisi Greg Kelli, Nissan direktori va sobiq kadrlar boʻlimi boshligʻi, oʻsha kuni AQShdan kelgandan keyin hibsga olingan.^[128]

Huddi shu kuni Nissan bosh bosharuvchisi Hiroto Saikawa matbuot anjumanida Ghosn Nissan boshqaruvidan ishdan boʻshatilganini va 22-noyabr oyida boʻlib oʻtadigan yigʻilishda ijro huquqlaridan mahrum boʻlishini eʼlon qildi. Saikawa taʼkidlashicha, ishdan boʻshatish Nissan kompaniyasining ichki tergovining natijasi boʻlib, Ghosn va Kelli oʻzlarining kompensatsiyasini (qimmatli qogʻozlar toʻgʻrisidagi qonunni buzish) va kompaniyaning aktivlarini shaxsiy foydalanish uchun ishlatishgan.^{[142][145][146]} Ayblovlar sudda isbotlanmagan boʻlsa-da, tegishli sud jarayoni hali boshlanmagan boʻlsa-da, huddi shu matbuot anjumanida Saikava „Ghosnning xatti-harakati umidsizlik, gʻazab va umidsizlikni keltirib chiqardi, bu kompaniyaning shaxsiy investitsiyalari va korporativ aktivlarni suiisteʼmol qilish uchun mablagʻlaridan foydalanishni oʻz ichiga oladi va bu uning ishdan boʻshatilishi uchun yetarli asosdir“ degan edi.

Kompaniya batafsil maʼlumot bermagan boʻlsa-da, Yaponiya ommaviy axborot vositalarining xabarlariga koʻra, Nissan Rio-De-Janeyro, Beyrut, Parij va Amsterdamdagi Ghosn tomonidan ishlatiladigan turar-joylar va oilaviy dam olish xarajatlari uchun taxminan 18 million AQSH dollarlik barcha xarajatlarni toʻlagan edi.^[144] Ushbu turar-joylarning ayrimlarini sotib olish va xarajatlarni toʻlash Gollandiyada joylashgan Zi-A Capital BV kompaniyasi tomonidan amalga oshirildi, bu Kelly Nissan kompaniyasining direktorlar Kengashiga 2010-yil oxirida edi(Ghosn birinchi xotini bilan ajrashgan va ikkinchi xotini bilan munosabatlarni boshlagan).^[128] Nissan mablagʻlari 2005-yilda Parijdagi Ghosn kvartirasini sotib olish uchun ishlatilgan va Zi-A mablagʻlari 2012-yilda 5 million dollarlik Rio-de-Janeyro plyajidagi uyini va Beyrutdagi uyini sotib olish uchun ishlatilgan. Nissan komplaens-auditorlari 2014-yilda Zi-A faoliyatini kuzata boshladilar, lekin birinchi navbatda ular Zi-A investitsiyalarida ishlatiladigan soxta kompaniyalar zanjiri tomonidan toʻxtatildi.

Bundan tashqari, 2010-yildan buyon Yaponiya qonunchiligini talab qilgan Nissan financials kompaniyasining tovon puli miqdorini xabar qilishdan qochish uchun Ghosn, Nissan tashqi auditorlari imzolamagan va sakkiz yil oʻtib hibsga olingan paytda 80 million dollar atrofida boʻlgan oshkor qilish qoidalarini agressiv talqin qilish bilan roʻyxatga olinmagan kechiktirilgan toʻlovlarning murakkab tuzilishiga ega edi.^[128] Nikkei hisobotlariga koʻra, Ghosn tergovchilarga Kelliga kompensatsiya hisobotini qonuniy ravishda topshirishni topshirganini va Kelli tergovchilarga tashqi huquqiy firmalar va Moliyaviy Xizmatlar Agentligi tomonidan hisobotni qayta ishlash boʻyicha maslahatlari boʻyicha ish koʻrganini aytdi.^[147][148] OAV maʼlumotlariga koʻra, Ghosn Nissan bosh boshqaruvchisi Saikavani ishdan boʻshatilishi va Kelly (2015-yilda AQShda yarim nafaqaga chiqqan) ni direktorlar kengashining rejalashtirilgan yigʻilishida tegishli xizmatga chaqirishni rejalashtirgan.

Ghosn Yaponiyadagi qoidalarga muvofiq Tokio tergov hibsxonasida ushlab turildi, gumonlanuvchilarni 23 kungacha jinoiy ayblovlarsiz ushlab turishga imkon beradi.^[149] Ghosn va Kelli, yaqinda Yaponiyada joriy etilgan aybdorlikni tan olish boʻyicha muzokaralar tizimining bir qismi sifatida tuzilgan ikkinchi bitim asosida, Nissan huquqiy departamentida nomaʼlum yapon boʻlmagan ijrochi direktori tomonidan taqdim etilgan maʼlumotlarga koʻra hibsga olingan.^[144] 10-dekabrda Ghosn va Kellyga qarshi kompensatsiya puli miqdorini kamaytirish ayblovi qoʻyilgan, shuningdek, 10 kunlik qamoq muddatini kafolatsiz ushlab turish uchun qoʻshimcha ayblovlar qoʻyilgan.^[128] Nissan shuningdek, Rio-De-Janeyro va Beyrutdagi koʻchmas mulkni nazorat qilib, qulflarni almashtirdi, bu esa Ghosn oilasini uyga kirish uchun sudga murojat qilishiga olib keldi.

Tergov davomi va yangi ayblovlar

2018-yil 21-dekabr kuni Ghosn 2008-yil oktyabr oyida (jahon moliyaviy inqirozi davrida) shaxsiy almashtirish shartnomasi bilan bogʻliq boʻlgan 16,6 million AQSh dollari miqdoridagi shaxsiy zararlarni Nissan kompaniyasiga oʻtkazganlikda gumon qilinib yana hibsga olingan.^[150] Ushbu ayblovlarning kiritilishi, Ghosnning garov evaziga ozod qilinishiga toʻsqinlik qildi, chunki yangi ayblovlar garovga qoʻyilgan ishni eshitishdan oldin qoʻshimcha 10-20 kun qamoq jazosiga hukm qilindi. Keyingi xabarlar Ghosnning Saudiya Arabistonining eng yirik konglomeratlaridan biri vitse-prezidenti Shayx Xolid Al-Juffali va Nissan Gulf deb nomlangan mintaqaviy qoʻshma korxonaning yarmiga ega boʻlgan kompaniyaning aksariyat egasi bilan boʻlgan munosabatlariga bogʻliq.^[151] 2008-yilgi inqiroz paytida Juffalidan Ghosnga shaxsiy akkredetiv, Ghosnning almashish kontrakti uchun garov vazifasini oʻtagan, Nissan bilvosita „Bosh boshqaruvchi rezervi“ deb nomlanuvchi ichki ixtiyoriy jamgʻarmasidan 14,7 million AQSh dollarini Juffali kompaniyasiga 2008-2012-yillarda toʻrtga boʻlib oʻtkazgan va ichki hujjatlarda yakuniy qiluvchini koʻrsatmagan. Tokio prokuraturasiga koʻra, Kelly bu bitimda ishtirok etmagan va shuning uchun 25-dekabrda garovga qoʻyib yuborilgan.

2019-yil 8-yanvar seshanba kuni, Ghosn birinchi marta sud majlisida hibsga olinganidan keyin omma oldida paydo boʻldi, u yerda Ghosn oʻzining aybsizligini eʼlon qilib, unga qarshi asosiy ayblovlarga javoban bayonot berdi; biroq, bu ayblovlar boʻyicha qamoqdan ozod qilish haqidagi iltimosi rad etildi.^[152][153]

Ghosnning qamoq muddati 11-yanvarda oxiriga yetishi kerak edi, ammo huddi shu kuni Ghosnga yana ikkita ayblov qoʻyildi: ogʻirlashtiruvchi holatlarda ishonchni suiisteʼmol qilish va uning daromadlarini kamaytirish, yana bir bor qamoq muddatini uzaytirdi.^{[32][154][155]} Natijada, sud jarayoni boshlanishidan oldin bir necha oy qamoqxonada qolishi mumkin edi.^[153] Ikki kun oʻtgach, daromadlarini kamaytirish aybloviga qoʻshimcha qilib, Nissan tergov guruhi Ghosn oʻzining mutloq vakolatlariga suyanib goʻyoki ikki kompaniya direktorlariga bildirmasdan 2017-yilda Nissan va Mitsubishiga tegishli boʻlgan Gollandiyadagi qoʻshma korxonaga 2018-yilda 8 mln AQSh dollari yuborganini eʼlon qiladi.^[156]

Ghosn, 8-yanvardan garovga evaziga ozod etilishi uchun yana bir bor murojaat qildi va uning ozod etilishi evaziga katta cheklovlar va yuqori kafolatlarga ega boʻlishni taklif qildi, shu jumladan, bilaguzuk taqishni va Nissan aktsiyalarini garov sifatida joylashtirishni taklif qildi.^[157] Bundan tashqari, 14-yanvarda Ghosnning ayoli Kerolning Human Rights Watchga yozgan maktubini eʼlon qildi.^[129][158] Shunga qaramay, 21-yanvarda Tokio sudi uni garovga evaziga ozod etishni rad etdi.^[159]

Yaponiyaning hitojichi shihō (garovga olingan adolat) atamasi baʼzi ommaviy axborot vositalarida koʻtarildi.^[160][161] Ghosnning advokatlaridan biri Takashi Takano, Yaponiya sud tizimining mamlakat uchun xavfli ekanligini taʼkidladi.^[162]

Keyingi voqealar

2019-yil 11-yanvar kuni Nissan kompaniyasining Bosh Ijrochi direktori va Xitoy boʻlinmasi boshligʻi Xose Muñoz kompaniyani darhol tark etdi.^[163][164] Muñoz, Ghosnning yaqin ittifoqchisi va Renault va Nissan kompaniyasining bosh boshqaruvchisi lavozimini egallashi mumkin boʻlgan voris hisoblangan, Nissan kompaniyasining ichki tergovida „manfaatdor shaxs“ boʻlib, u bilan hamkorlik qilmagan deb topilgan. Nissan kompaniyasining uchta mustaqil direktorlaridan biri, Nissan kompaniyasining boshqaruv kengashi raisi lavozimidan voz kechishi va Ghosnni almashtirmasligi mumkinligini takidladi, boshqa janjalli yapon kompaniyalari tomonidan amalga oshirilgan yoʻlligini bildirdi.^[165] Yaponiyaning Reuters axborot agentligi xabar berishicha, Nissan Ghosnga qarshi daʼvo arizasi berishi mumkin.^[158][166]

Dastlab, Fransuz hukumati va Renault Ghosnning aybi isbotlanmaguncha uning orqasida turishini xabar qildi.^[32] Biroq, Fransiya moliya vaziri Bruno Le Maire 16-yanvarda Renault Ghosnni almashtirish uchun yangi bosh direktorni qidirishi mumkinligini aytdi.^[129][158] Renault, Nissan kompaniyasining Ittifoq kuchlarining muvozanatini oʻzgartirish uchun, imkoniyatdan foydalanishi mumkinligi tashvishlantirgan boʻlishi mumkin.^[167] Fransiya hukumati rahbariyatning oʻzgarishini talab qilgandan keyin va uning garov talablari Yaponiya sudlari tomonidan rad etilgandan soʻng, Ghosn nihoyat isteʼfoga chiqishga rozi boʻldi.^[33] U 2019-yil 24-yanvarda Renault boshqaruv kengashi raisi va bosh boshqaruvchi lavozimidan isteʼfoga chiqdi.^[35]

30-yanvarda Ghosn ayblovlarni Nissan rahbarlari (Renault bilan aloqalari va Nissan, Mitsubishi va Renault kompaniyalarini kelajakdagi integratsiya qilishga qarshi chiqqanlar) tomonidan uyushtirilgan „fitna va xiyonat“ deb baholadi.^[168] Fevral oyining oʻrtalarida Ghosnning bosh advokati Motonari Otsuru oʻrniga bir qator yuqori martabali ishlarda oqlovlarni amalga oshirgan Junitiro Xironaka keldi.^[169]

Garov

Mart oyi boshida Ghosn Tokio sudida garov evaziga chiqishga ruhsat soʻradi. Bu uning uchinchi garov evaziga chiqishga talabi va Xironaki boshchiligidagi yangi huquqiy guruhidan birinchisi boʻldi. Sud qiyin sharoitlarda 1 milliard ien (taxminan 9 million AQSh dollari) miqdorida garov evaziga chiqarishga koʻndi. U chet elga chiqishga ruxsat berilmagan va u internetga kirish imkoniga ega boʻlmagan holda 24 soat davomida videokuzatuv ostida koʻrsatilgan manzilda qolishi kerak edi. 2019-yil 6-martda ozod qilindi.^[170][171]

3-aprelda Ghosn oʻzining tvitterida „haqiqatni gapirishga tayyor“ ekanini va 11-aprelda konferentsiyasini oʻtkazishini yozdi.^[172] U Oman orqali daʼvo qilingan bitimlar bilan bogʻliq moliyaviy firibgarlikda yangi gumon bilan 4-aprel da toʻrtinchi marta hibsga olingan.^[34] Ghosn hibsga olish „shafqatsiz va oʻzboshimchalik“ ekanini taʼkidlagan.^[173] Shu paytgacha 2018-noyabrda birinchi hibsga olinganidan beri 108 kun davomida hibsda boʻlgan.

2019-yil 8-aprel, Nissan aktsiyadorlarining navbatdan tashqari yigʻilishida aktsiyadorlar Karlos Ghosnni kompaniya direktorlar kengashi tarkibidan chiqarib tashlash uchun ovoz berishdi.^[174] Aksiyadorlar, shuningdek, Ghosnning sobiq qoʻli Greg Kellyni olib tashlash va Renault boshqaruv kengashi raisini Jan-Dominique Senarni bosh boshqaruvchi etib tayinlash uchun ovoz berdi.^[35] Ertasi kuni Ghosn YouTube'da video qoʻydi, u „bu ayblovlar atrofida ochilgan barcha ayblovlarda aybdor emas, bu erda har bir kishi kontekstdan chiqarib yuborilgan, ochkoʻzlik va diktaturaning xarakterini chizish uchun buzilgan“ deb eʼlon qildi. Bundan tashqari, Juffali toʻlovlari Nissan kompaniyasining mahalliy distribyutor bilan kelishmovchilikni bartaraf etishga va valyuta ayirboshlashdan qochish uchun ish haqini yendan AQSh dollariga aylantirish uchun bank shartnomasini ochishga yordam berishga qaratilgan.^[175]

Yaponiya sudi Ghosn advokatlari tomonidan berilgan shikoyatni rad etdi va 22-aprelgacha Ghosnning 10 kunlik qamoqxonasini tasdiqladi.^[176] U aprel oyining oxirida ozod qilingan, ammo qatʼiy uy qamogʻida saqlanadi, shu jumladan toʻrt oy davomida uning xotini bilan hech qanday aloqa qilmasligi belgilangan.^[36]

Boshqa mamlakatlarda tergovlar

2019-yil iyun oyida Renault ichki audit davomida Ghosnning xarajatlarining 11 million evroini shubhali deb topdi,^{[37][177][178]} shundan keyin fransuz davlati Ghosnning harakatlariga oid oʻz tekshiruvini ochdi.^[179] Parijning Gʻarbiy qismidagi Nanterre tuman prokurorlari, firibgarlik politsiyasi L'Étang-la-Ville shahridagi Ghosnning qarorgohida dalillarni qidirishda qidiruvni amalga oshirganini aytdi.^[38] Iyul oyida Boulogne-Billancourt shahridagi Renault shtab-kvartirasida ushbu ish boʻyicha 20 politsiya xodimlari tomonidan tintuv oʻtkazildi.^[39] Iyul oyida Karlos Ghosn, shuningdek, fransuz ommaviy axborot vositalariga tuhmat uchun daʼvo arizasi bilan murojaat qildi.

Avgust oyida Kerol Ghosn Fransiya Prezidenti Emmanuel Macronga 24-avgustda Fransiyaning Biarritz shahrida boʻlib oʻtadigan 45-G7 sammitida yaponiya bosh vaziri Shinzo Abe bilan eri nomidan murojaat qilishni soʻradi.^{[36][180][181]}

Sentyabr oyida, mojaroningning birinchi huquqiy bitimlaridan birida Ghosn AQSh qimmatli qogʻozlar va birja komissiyasi bilan Nissandan unga toʻlangan 140 million dollardan ortiq mablagʻni oshkor qilmaslik haqidagi daʼvolarni hal qildi. Ghosn 1 million dollar jarimaga tortildi, Nissan esa 15 million dollar jarimaga tortildi, Greg Kelli esa 100 ming dollar. U AQSh qimmatli qogʻozlar va birja komissiyasining ayblovlarini tan olmagan yoki rad etmagan boʻlsa-da, u oʻn yil jamoat shirkatining xodimi yoki direktori sifatida ishlash taqiqini qabul qildi. Kelly xuddi shu shartlar boʻyicha besh yillik taqiqni qabul qildi.^[179] The New York Times gazetasiga koʻra, ushbu kelishuv Ghosnning global biznes boshligʻi sifatida faoliyat yuritishiga deyarli chek qoʻydi.^[182]

Yaponiyadan parvoz

2019-yil 30-dekabrda, koʻplab ommaviy axborot vositalari Ghosn Yaponiyadan qochib, Livanning Beyrut shahriga kelganini xabar qildi.^[40][183] Keyinchalik Ghosn bu xabarlarni Nyu-Yorkdagi matbuot kotibi tomonidan eʼlon qilingan bayonotda tasdiqladi. Ghosn, aybdorlik, kamsitishlar va asosiy inson huquqlari inkor etilgan soxta Yaponiya Adliya tizimi tomonidan boshqa garovga olinmasligini aytgan.

Ghosn Yaponiyani garov evaziga ozodlikka chiqqan paytida qanday qilib tark etgani aniq emas. Yaponiyaning NHK telekanali tergov manbalarining soʻzlariga koʻra, Ghosn 29-dekabr 14:30 atrofida Tokiodagi kvartirasini tark etgan va qoʻshni mehmonxonada ikki kishiga qoʻshilgan. Keyin uchovlari Sinagavadan Osakaga tezyurar poyezdga oʻtirdi va 20:00 dan soʻng Kansai xalqaro aeroportining yonidagi mehmonxonaga keladi. Ghosnni Tokiodan olib ketish uchun yollangan jamoa Yaponiyaning xavfsizlik xizmati mehmonxonalardan qidirmagan, bu esa uning qochishini osonlashtiradi.^[184] Bir necha soat oʻtgach, ikki kishi mehmonxonadan chiqib, katta konteynerlar, shu jumladan, Ghosn yashirilgan ovozli asbob-uskunalar qutisini olib ketishadi.^[185] Keyin bu odamlar TC-TSR Turkiya registratsiyali Bombardier Global Express xususiy samolyotiga oʻtirishadi. Ghosn ichida boʻlgan katta quti hech qachon rentgen nurlari yoki bojxona xodimlari tomonidan tekshirilmagan edi, chunki u rentgen apparati kirishi uchun juda katta edi;^[186] samolyot 23:10 da Kansai aeroportidan uchib ketdi va 30 dekabr 5:26 da Otaturk Istanbul aeroportiga qoʻndi.^{[187][188][189]} Samolyot qoʻnganidan bir soat oʻtgach, Beyrutga alohida xususiy samolyot uchib ketdi. Turkiyaning maxsus aviatsiya operatori MNG Jet xodimi yoʻlovchilarning ismlarini soxtalashtirishni tan oldi, natijada ikkita alohida samolyot ijaraga berildi: biri Dubaydan Osaka, keyin Osaka shahridan Istanbulga, ikkinchisi Istanbuldan Beyrutga.^[190][191]

Qochish operatsiyasini AQShning sobiq yashil bereti Maykl Teylor, Livanda keng aloqalarga ega boʻlgan xususiy soqchi tomonidan uyushtirilgandi. Teylorga oʻgʻli Piter Teylor va uchinchi amerikalik Jorj Antoine Zayek yordam berdi. Maykl Teylor oʻtmishda shunga oʻxshash xalqaro qutqaruv ishlarini olib borgan va Qoʻshma Shtatlarda qamoq jazosini oʻtagan.^[192]

Ghosn Livanga kelgandan soʻng, Tokio sudi yaponiyalik prokurorlarning garov evaziga ozodlikka chiqishini bekor qilish haqidagi iltimosini taqdim etdi.^[193] Yaponiya va Livan Interpolning aʼzolari boʻlsa-da, 1954-yildan buyon diplomatik aloqalarga ega boʻlsa-da, bu ikki mamlakat oʻrtasida ekstraditsiya shartnomasi yoʻq.^[40][194] Interpol uni hibsga olish haqida qizil xabar berdi.^[195] 2-yanvarda Yaponiya hukumati dalillarni qidirishda Ghosnning Tokio kvartirasida qidiruvni amalga oshirdi.^[196][197] Bundan tashqari, baʼzi Livan advokatlari Ghosnni 2008-yilda Renault-Nissan raisi sifatida Isroilga qilgan safari Better Place asoschisi Shai Agassi bilan uchrashgani va Arab davlatlari Ligasi tomonidan Isroilni boykot qilishni buzgani uchun javobgarlikka tortishni istaydilar.^[198]

Keyinchalik Ghosn, uning oilasi, jumladan, uning xotini Kerol Yaponiyadan chiqib ketishida rol oʻynashi mumkinligi haqidagi xabarlarga murojaat qilib, „ bunday taxminlar notoʻgʻri va yolgʻondir“ dedi.^[199] 7-yanvarda, Yaponiya prokuraturasi 2019-yil aprelda sud davomida soxta guvohlik berish gumon bilan Kerol Ghosn hibsga olish toʻgʻrisida qaror chiqardi.^[200]

Karlos Ghosn Yaponiyadan ketganidan keyingi birinchi matbuot anjumani 2020-yil 8-yanvarda oʻtkazdi, u qamoq jazosi shartlarini tasvirlagan, aybsizligini takrorladi va uning oʻlimini moʻljallangan Nissan rahbarlari nomlarini aytdi.^[201] U Yaponiyani tark etgach, „men adolatsizlik va siyosiy taʼqiblardan qochdim“ dedi.^[182] Ertasi kuni Livan prokurori Hassan Ouidat Ghosnni safarlarga chiqishiga taqiq qoʻydi.^[202] Yaponiyadan qochib ketganidan soʻng, yaponiyalik advokat Karlos Ghosn va uning himoyachilarining yetti nafar aʼzosi isteʼfoga chiqdi. Uning advokati Junitiro Xironaka uning qochib ketishi „toʻliq ajablanish“ boʻlganini aytdi.^[203]

10-fevral kuni Ghosn sobiq Disney prezidenti Michael Ovitzni, CCreative Artists Agencyning asoschilaridan birini, Gollivud agenti sifatida yolladi.^[204] 12-fevral, Nissan kompaniyasi „korruptsiya“ harakatlari uchun Ghosnga qarshi 90 million AQSh dollarli daʼvo arizasini boshladi va 29-fevral kuni, Yaponiya moliyaviy boshqaruvchilari yil davomida sobiq kengashi raisi Ghosn va boshqa rahbarlari ish haqlarini notoʻgʻri koʻrsatganligi uchun Nissan 2,42 milliard ien (22 million AQSh dollar) jarimaga tortildi.^[205][206]

Ghosnning birinchi nikohi Rayfoun, Livandan kelgan Rita Kordaxiy bilan edi va 1984-yilda Fransiyada uchrashgan edi. Ularning toʻrtta farzandi bor edi: Karolina, Nadine, Maya va Entoni. Ular 2012-yilda ajralishdi.^[128] 2016-yil mayda, Ghosn amerikada yashaydigan livan millatiga mansub Kerol Nahasga uylangan va bir necha oy oʻtgach, oktyabr oyida, toʻy va Kerolning 50 yilligini nishonlash uchun Parij yaqinidagi, Versal saroyining Grand Trianon bogʻida Mariya Antoinette uslubida katta kechani tashkil etdi.^{[207][208][209]} Yaponiya ommaviy axborot vositalarining xabarlariga koʻra, Ghosnning Tokio, Parij, Rio-De-Janeyro, Amsterdam, Beyrut va Nyu-Yorkda oltita xususiy turar-joylariga ega.^[210]

Forbes jurnali 2006-yildan buyon „shafqatsiz raqobatdosh jahon avtomobil biznesida eng mehnatsevar inson“ deb tan olingan, Ghosn Parij va Tokio oʻrtasida oʻz vaqtini ketkazdi va yiliga 150 ming milya (241400 km) samolyotlarda qayd etildi. Yaponiya ommaviy axborot vositalari uni „etti-oʻn bir“deb atashdi(„erta tongdan kechgacha kechgacha qattiq ishlovchi“). U Braziliya, Fransiya va Livan fuqaroligiga ega. U biznes-strategiya uchrashuvlarida toʻgʻridan-toʻgʻri, aniq, natijaga yoʻnaltirilgan va ijro etuvchi uslubi bilan mashhur boʻlib, kompaniya ichidagi muammolarni hal qilishda, ishchilarni tinglash va funktsiyalararo va madaniyatlararo guruhlarni tuzganligi bilan tanilgandi.

Ghosn bir nechta tilni yaxshi biladi, toʻrt tilda ravon gapiradi: fransuz, portugal, ingliz va arab tillarida, shuningdek, yapon tilini oʻrgandi.^[61] Livanning Batroun Shimoliy qirgʻoq shahrida joylashgan Ixsirshirkatida hamkor. 2012-yilda Beyrutdagi Amerika fondining avliyo Jorj gospitalida faxriy Kengashiga qoʻshildi.^[211]