Башкирийчоь (башк. Башҡортостан Республикаһы, йоца цӀерш: Башкортоста́н, Башки́ри, кхин лелош йу аббревиатура РБ) — Российн субъект, республика (пачхьалкх). Ийдалйистан федералан гуо, Уралан экономикин кӀоштан дакъа. Коьрта гӀала — Уфа.

Кхоьллина 1917 шеран 15 ноябрехь [28 ноябрехь] къоман-территорин автономи Башкурдистан аьлла, 1919 шеран 20 мартехь, центран Советийн Ӏедало Башкирийн Правительствоца биначу бартаца, цӀе йара Башкирийн АССР цул совнах таханлерчу Россехь дуьххьара къоман автономин республика йу. 1990 шеран 11 октябрехь дуьйна Башкирийн Советийн Социалистийн Республика — Башкортостан йара, 1992 шеран 25 февралехь дуьйна Республика Башкортостан аьлла цӀе йу. Российн республикашна йуккъахь бахархойн барамца хьалхарчу меттигехь йу.

Башкирийчоь цӀе йолу историко-географин мехкан дакъа ду. Дозанаш ду Пермийн мехкаца, Свердловскан а, Челябинскан а, Оренбурган а областашца, ГӀезалойчоьца а, Удмуртица а.

Мухьа́ммад (Ӏаьр. ٌمُحَمَّد‎‎; 22 апрель 570, Макка — 8 июнь 632, Мадинат, Хьиджаз) — иза АллахӀан пайхамар а, элча а ву, ислам дин даржо а, дӏакхачо а массо адамашка а, жинашка а ваийтина. И ваийтина Ӏаламаш АллахӀ цхьаъ варе а, Цунна Ӏибадат даре а йухадерзо. Цуьнан гӀуллакх массо пайхамарийн а, элчанийн а гӀуллакх хилла, царах тӀаьххьарниг а ву иза. АллахӀа доссийна цуьнга Джибрил маликехула Сийлахь долу Къуръан.

Вайнах махкахбахар йа (нохчий а, гӀалгӀай а махкахбахар) (операци «Чечевица») — 1944 шеран 23 февралехь долина 9 март кхаччалц Нохч-ГӀалгӀайн а, ДегӀастанан а АССР-шкара вайнах Йуккъера Азе а, Кхазакхстане а бахийтар.

• 1764 — Екатерина II-гӀачо кхоьллина дикачу дайх бевллачу маьхкарийн кхетош-кхиоран йукъаралла (сурт тӀехь).
• 1901 — исторехь дуьххьарлера Йоккха Британин арахьа хилла футболан гулйинчу командийн матч чекхйелира Монтевидеохь Аргентинан толам болуш Уругвайн тӀехь 3:2 чоьтаца.
• 1920 — Жанна д’Арк католикийн килсано авлияашна тӀетоьхна.
• 1929 — Рузвельт-отелехь хилла преми Америкин киноакадемин дуьххьара карайаларан церемони.
• 1943 — Варшаван геттохь охьатаӀийна антифашистийн гӀаттам.
• 1960 — Майман Теда гайтина дуьххьарлера лазер.
• 1966 — ЦКП ЦК Политбюрос арахецна директива, Цийра оьздангаллин революцин йуьхьиг хилла йолу.
• 1975 — Табэи Дзюнко дуьххьарлера зуда йу, Эверестан бохь тӀейаьлла.
• 1985 — йолайелла М. С. Горбачёвн антиалкоголан кампани.
  
  ↪ кхин дlа ››› • Проект

• Нохчийчоьнан нах беха меттигаш
• Нохчийчоьнан физикин географи
• Массо а маттахь хилайеза 1000 агӀо
• ГӀарабевлла нах: йаздархой, Ӏилманчаш, и. к. д.
  Харжам