Idioma irlandés

La llingua irlandesa o gaélicu irlandés, denomada polos sos falantes Gaeilge, Gaoluinn o Gaeilge na hÉireann, ye la llingua oficial de la República d'Irlanda o Éire. Pertenez al tueru celta goidélicu del greyu de llingües indoeuropees.

Gaélicu irlandés
Gaeilge na hÉireann
Faláu enEuropa setentrional
Falantes

• Nativos:
• Otros:

2.755.283

• 355.000
• 

PuestuNon ente las 100 más falaes (Ethnologue 1996)
FamiliaIndoeuropéu
 Llingües céltiques
  Goidélicu
    gaélicu irlandés
Estatus oficial
Oficial enIrlanda

(cooficial con [[cooficial_con|Inglés]] en Irlanda)

Reguláu porForas na Gaeilge
Códigos
ISO 639-1ga
ISO 639-2gle
ISO 639-3gle

Estensión del gaélicu irlandés

Situación anguaño

L'irlandés pue lleese en tol país, pues la señalización n'Irlanda ye billingüe por llei. Nes fasteres u inda vive un porcentax altu de falantes (Gaeltacht) namái hai dellos lletreros n'irlandés.

Magar la oficialidá y les midíes de proteición tomaes pol gobiernu irlandés, na cai ye perdifícil oyer irlandés. Nes grandes ciudaes como Baile Átha Cliath (Dublín) o Corcaigh namái se fala irlandés nos departamentos de llingües céltiques nes universidaes o nes escueles nacionales acotaes "Gaeltacht Schools".

Nes fasteres de fala irlandesa ("Gaeltacht"), asitiaes sobre manera na costa oeste ye común oyer irlandés. Pa estos falantes y pa tolos irlandeses que deprenden la llingua (ye obrigatoria pa tolos escolinos) hai una emisora de radio pública (Raidió na Gaeltachta) y otra privada (Raidió na Life), una canal de televisión (Teilifís na Gaeilge) y delles revistes selmanales.

Amás na llingua inglesa falada na cai entraron dellos nomes n'irlandés como:

  • Éire
  • An tOireachtas (el parllamentu)
  • An Taoiseach (el primer ministru)
  • An Post (el corréu)
  • Bus Éireann (empresa estatal de tresporte)
  • Iarnród Éireann (ferrocarriles estatales)

Gramática

Abaxo namás dalgunos paradigmes de conxugación p'amosar la composición de la llingua:

Verbu de la clas 1, "bris" (romper)

 PresenteFuturuPretérituImperfeutuCondicionalSubx. pres.Subx. pret.
1. Sg.brisimbrisfidh mébhris mébhrisinnbhrisfinnbrise mébrisinn
2. Sg.briseann túbrisfidh túbhris túbhristeábhrisfeábrise túbristeá
3.Sg.briseann sé/síbrisfidh sé/síbhris sé/síbhriseadh sé/síbhrisfeadh sé/síbrise sé/síbriseadh sé/sí
1. Pl.brisimidbrisfimidbhriseamarbhrisimisbhrisfimisbrisimidbrisimis
2. Pl.briseann sibhbrisfidh sibhbhris sibhbhriseadh sibhbhrisfeadh sibhbrise sibhbriseadh sibh
3. Pl.briseann siadbrisfidh siadbhris siadbhrisidísbhrisfidísbrise siadbrisidís
unpersönlichbristearbrisfearbriseadhbhristíbhrisfíbristearbristí

O'l verbu de la clas 2 ceannaigh (mercar)

 PresenteFuturuPretérituImperfeutuCondicionalSubx. pres.Subx. pret.
1. Sg.ceannaímceannóidh mécheannaigh mécheannaínncheannóinnceannaí méceannaínn
2. Sg.ceannaíonn túceannóidh túcheannaigh túcheannaíteácheannófáceannaí túceannaíteá
3.Sg.ceannaíonn sé/síceannóidh sé/sícheannaigh sé/sícheannaíodh sé/sícheannódh sé/síceannaí sé/síceannaíodh sé/sí
1. Pl.ceannaímidceannóimidcheannaíomarcheannaímischeannóimisceannaímidceannaímis
2. Pl.ceannaíonn sibhceannóidh sibhcheannaigh sibhcheannaíodh sibhcheannódh sibhceannaí sibhceannaíodh sibh
3. Pl.ceannaíonn siadceannóidh siadcheannaigh siadcheannaídíscheannóidísceannaí siadceannaídís
unpersönlichceannaítearceannófarceannaíodhcheannaítícheannóifíceannaítearceannaítí
Semeya d'un lletreru n'irlandés ya inglés.


Referencies

Enllaces esternos